Мьянмадағы әскери төңкерістің артында кім тұр?

| Feb 3, 2021

Мьянмадағы әскери төңкерістің басында тұрған генерал Мин Аунг Хлайн.

1 ақпанда Мьянмада әскерилер төңкеріс жасап, елдің лидері Аун Сан Су Чжи мен басқа да белді шенеуніктерді қамауға алды. Қазір билік ел әскерін басқарған генерал Мин Аунг Хлайнның қолына өтті. Мьянмадағы билік жүйесін бір күнде өзгертіп, елдегі саяси ахуалды күрделендіріп жіберген Мин Аунг Хлайн кім?

ӘСКЕРДІҢ САЯСАТТАҒЫ РӨЛІ ҚАНДАЙ?

Мьянмада 1962 жылы әскерилер төңкеріс жасап, содан кейін елу жылдай билікте болды. 2008 жылы әскерилер Конституцияны өзгертіп, әскердің елдің саяси жүйесіндегі рөлін бекітіп алды. Бұл Конституцияға сай, әскерилер сайлауға қатыспай-ақ парламенттегі орынның 25 пайызын алады. Әскердің қолбасшысы елдің қорғаныс, ішкі істер және шекара ісі бойынша министрді тағайындайды. Яғни, әскерилерге берілген бұл басымдық Аун Сан Су Чжинің Демократияшылардың ұлттық лигасы партиясына ыңғайсыз болды.

Аун Сан Су Чжи мен партияның көптеген мүшесі әскерилер тарапынан көп қуғын көрген.

МИН АУНГ ХЛАЙН КІМ?

64 жастағы Мин Аунг Хлайн 1972-1974 жылдары Янгон университетінде заң мамандығында оқып жүргенде саяси белсенділіктен алыс болды. “Ол көп сөйлемейтін, жұрт көзіне түсе бермейтін еді” деген еді онымен бірге оқыған адам 2016 жылы Reuters агенттігіне.

Мьянмада әскерилер төңкеріс жасап, ел лидерін қамауға алды. Жағдайды 300 сөзбен түсіндіреміз

Онымен бірге оқитын студенттер наразылықтарға шығып жүргенде ол әскери университетке түсу қамын ойлап жүрген еді. Ол 1974 жылы үшінші мүмкіндігінен кейін Қорғаныс қызметі академиясына түсті.

Мин Аунг Хлайнмен бірге академияда оқығандардың бірі 2016 жылы Reuters агенттігіне “ол үлгерімі орташа кадет болды” деп сипаттаған.

Бірге оқыған адам “оның шені баяу өсті” дейді. Ол Мин Аунг Хлайнның офицер шенінен жоғары көтерілгеніне таңданыс білдірген.

Мин Аунг Хлайн 2011 жылы, ел демократияға бет бұра бастаған кезде, әскер басына келді. Янгондағы дипломаттар “2016 жылы Су Чжидің биліктегі алғашқы мерзімі кезінде Мин Аунг Хлайн көп сөйлемейтін солдаттан саясаткерге айналды” дейді.

Сарапшылар Мин Аунг Хлайн Facebook желісінде белсенді болып, қоғамдық шараларын желіде жарнамалап, жүздеген мың жақтасын жинап алды дейді. 2017 жылы әлем елдері Мьянма әскерін рохинджа мұсылмандарын өлтірді деген айыптап жатқан тұста Facebook Мин Аунг Хлайннің аккаунтын жауып тастады.

Ол әскерилердің парламенттегі 25 пайыз орнынан бас тарту жайлы сөз қозғамады. Су Чжиді президент етіп бекіту туралы да ауыз ашпады (Су Чжидің балалары шетел азаматы болғандықтан ол президент бола алмайды, бұл Конституцияда бекітілген).

2016 жылы ақпанда Мин Аунг Хлайн өзі әскер қолбасшысы қызметін тағы бес жылға созып алған. Ол биыл ақпанда әскер басынан кетуі тиіс еді. Бірақ 1 ақпанда елде әскери төңкеріс жасап, қазір елдің басшысына айналды. Әскерилер былтыр қарашада өткен парламент сайлауының нәтижесімен келіспейді. Бұл сайлауда Су Чжидің партиясы жеңімпаз деп танылған.

МИН АУНГ ХЛАЙНҒА САЛЫНҒАН САНКЦИЯЛАР

2017 жылы Мьянма әскерилері рохинджа мұсылмандарына арнайы операция ұйымдастырған. Бұл операциядан соң 730 мың рохинджа көршілес Бангладешке қашып кеткен еді. БҰҰ Мьянма әскерилері операция кезінде рохинджаларды жаппай өлтіріп, үйлерін өртеген деп мәлімдеді. Мьянманың бұл әрекеті бейбітшілік саласы бойынша Нобель сыйлығын алған Аун Сан Су Чжидің де беделіне нұқсан келтірді.

Аун Сан Су Чжи (сол жақта) мен Мин Аунг Хлайн (оң жақта).

АҚШ 2019 жылы Рохинджа мұсылмандарына ұйымдастырылған операцияға байланысты Мин Аунг Хлайн мен тағы үш әскери басшыға санкция салды. Қазір Гаагадағы БҰҰ-ның Халықаралық трибуналында Мьянма елінің үстінен сот өтіп жатыр. Африкадағы Гамбия елі Мьянманы “рохинджа мұсылмандарына геноцид жасады” деп айыптап, Гаагадағы сотқа шағымданған.

МЬЯНМАДАҒЫ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙ ҚАНДАЙ?

ВВС сайтының жазуынша, Мьянмада қазіргі жағдай бірқалыпты. Ірі қалалардағы көшелерде әскерилер бақылауына алған. Елде түнде комендант сағаты енгізілген.

1 ақпанда елде ұялы байланыс пен интернет байланысы үзілген еді. 2 ақпанда интернет пен байланыс қайта қалпына келген.

Азияның бірнеше елінде Мьянма елшілігі алдында әскери төңкеріске қарсы наразылық шарасы өтті. Наразылар әскерилерден Аун Сан Су Чжиді босатуды талап етті.

Мандалай қаласында жүрген әскерилер. 2 ақпан 2021 жыл.

Халықаралық ақпарат агенттіктерінің жазуынша, Мьянмада әлеуметтік желіде жұрт әскери төңкеріске қарсы наразылықтары байқалады.

Әскерилер қамауға алынған Аун Сан Су Чжидің қайда екенін айтпай отыр. Бірақ Аун Сан Су Чжиге жақын адамдардың бірі AFP агенттігіне Аун Сан Су Чжи үйқамақта отырғанын айтқан.

АҚШ Мьянма әскерилері Аун Сан Су Чжиді босатпаса санкция салатынын мәлімдеді.

54 миллион халқы бар Мьянма – Бангладеш, Қытай және Таиландпен шекаралас ел.

Мақала Reuters, BBC ақпараттарының негізінде жазылды

Азат Еуропа / Азаттық радиосы

Зеленский Уиткофф және Кушнермен “мазмұнды әңгіме” болғанын айтты

kerey.kz

Владимир Зеленский Украина президенті Владимир Зеленский АҚШ президентінің арнайы уәкілі Стив Уиткофф және Трамптың күйеубаласы Джаред Кушнермен телефонмен “мәнді әрі конструктивті” әңгімелескенін хабарлады. Уиткофф пен Кушнер 2 желтоқсанда Мәскеуде Ресей президенті Владимир Путинмен кездескен. “Біз көптеген аспектіге назар аудардық және қантөгісті тоқтатып, Ресейдің үшінші рет басып кіру қаупін жоюға кепілдік беретін маңызды жайттарды, сонымен бірге Ресейдің өткен жолғыдай уәдесін орындамау қаупі сияқты нәрселерді талқыладық” деді Зеленский. Әңгімеге сонымен бірге қазір АҚШ-та жүрген Украина ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс кеңесінің хатшысы Рустем Умеров, қарулы штабтың бастығы Андрей Гнатов қатысқан. Axios дерегінше, әңгіме екі сағатқа созылған. Келіссөздерден хабары бар дереккөздің айтуынша, Уиткофф пен Кушнер екі жақтың да талаптарын жинап жатыр және Путинді де, Зеленскийді де
Зеленскийдің “жалғыз сенері әрі оң қолы”. Андрей Ермак кім?

kerey.kz

Рэй ФЕРЛОНГ Андрей Ермак (сол жақта) пен Украина президенті Владимир Зеленский (оң жақта). 2019 жыл. Андрей Ермак ұшақтан түсе сала өзінің бастығын құшақтады. 2019 жылы қыркүйекте президент Зеленскиймен жылы жүздесу жаңадан басталып келе жатқан саяси серіктестіктің басы еді. Бұл – Ермактың Ресей түрмесінде отырған 35 украиналықты Мәскеуден алып келген сәті. Ал 2020 жылы Ермак Зеленский әкімшілігінің басшысы болды. Бірақ Украинадағы жемқорлық шуынан кейін оның қызметіне жұрттың назары ауды. Себебі Ермак Украина энергетикалық инфрақұрылымына бөлінген қаржы жымқырылған коррупция схемасында негізгі рөлде болған деген ақпарат тараған. Бірақ тергеушілер бұл жайттың жай-жапсарын толық ашқан жоқ. Ермактың өзі Азаттықтың Украина қызметінің ресми сауалдарына жауап берген жоқ. Сонымен Зеленскийдің кеңсесін басқарып отырған Ермак кім? ТЕЛЕВИДЕНИЕДЕН
Тоқаев Нью-Йоркте Зеленскиймен кездесті

kerey.kz

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Нью-Йоркте Украина президенті Владимир Зеленскиймен кездесті. 22 қыркүйек 2025 жыл. Тоқаев пен Зеленский. Сурет: Ақорда 21 қыркүйек күні Қазақстан президенті БҰҰ Бас ассамблеясына барған сапарында Нью-Йоркте Украина президенті Владимир Зеленскиймен кездесті. Ақорда баспасөз қызметінің хабарлауынша, президенттер екіжақты экономикалық және гуманитарлық ынтымақтастық мәселелерін талқылаған. Сондай-ақ, Зеленский “Украинадағы жағдайға байланысты көзқарасын” білдірген, ал Қазақстан басшысы “қақтығысты тоқтату мақсатында дипломатиялық жұмыстарды жалғастыру қажет” деген. Зеленский осы кездесу туралы мәлімдемесінде Украина, АҚШ, Еуропа және өзге елдердің соғысты тоқтату жөніндегі талпынысын талқылағанын айтты. Оның сөзінше, қос басшы сондай-ақ екіжақты сауда-экономикалық әріптестікті, қазақстандық компаниялардың Украинаны қалпына келтіру ісіне қатысуға деген қызығушылығын сөз еткен. 2022 жылғы ақпанда Украинаға басып кірген Ресей Қазақстанның ең
“Ақ қасқырлар”. Өзбекстан футболы жетістігінің сыры неде?

kerey.kz

Руслан МЕДЕЛБЕК Өзбек ойыншысы Абдукодир Хусанов (2) пен БАӘ ойыншысы Луанзиньо (21) әлем кубогына іріктеу ойынында. 5 маусым, 2025 жыл. Футболдан 2026 жылғы әлем чемпионатына Өзбекстан құрамасының жолдама алғанына жастар футболының қандай қатысы бар? Өзбекстан футболы жетістігінің себебіне үңілдік. “ӘЛЕМДІК АРЕНАҒА ҚОШ КЕЛДІҢІЗДЕР” Өзбекстан Азия құрлығында Иран, Катар, БАӘ, Қырғызстан, Солтүстік Корея бар топтан екінші орын алып, 2026 жылғы әлем кубогына лицензия иеленді. Өзбек футболшылары тоғыз ойынның бесеуінде жеңіп, үшеуінде тең түсіп, бір ойында жеңілген. Осы нәтиже ұлттық команданың әлем чемпионатына шығуына жеткілікті болды. Бұл топтан Өзбекстаннан бөлек Иран да әлем чемпионатына қатысады. Өзбекстан әлем чемпионатына шығуға бірнеше рет өте жақын болған еді. Мәселен, 2014 жылғы әлем біріншілігінің іріктеуінде Иран,
Миллиардер Билл Гейтс бар байлығын Африка елдеріне аудармақ

kerey.kz

Microsoft компаниясының негізін қалаушы және әлемдегі ең бай адамдардың бірі саналатын Билл Гейтс өзінің байлығын қайда жұмсайтынын ресми мәлімдеді. Кәсіпкер Африка елдеріндегі денсаулық сақтау, білім беру және кедейлікпен күрес салаларына шамамен 200 миллиард доллар инвестиция салуды жоспарлап отыр. «Жуырда мен өз байлығымды 20 жылдың ішінде толықтай тарату жөнінде шешім қабылдадым. Қаражаттың басым бөлігі осы жерде, Африкада, түрлі мәселелерді шешуге көмектесуге бағытталады», – деді Билл Гейтс өзінің қорымен бірлескен баспасөз мәслихатында. Басты басымдықтар: – инфекциялық аурулармен күрес (соның ішінде безгек, туберкулез, ВИЧ); – ана мен бала денсаулығын жақсарту; – ауылдық аудандардағы білім беру сапасын арттыру; – таза ауызсу мен санитария инфрақұрылымын дамыту; Билл Гейтс: «Бұл – қайырымдылық емес, бұл – инвестиция.