Elbası ekonomikalıq sayasattıñ aldağı şaraları jöninde keñes ötkizdi
Memleket basşısı qatısuşılarğa arnağan sözinde älemdik ekonomikadağı kürdeli ahualğa nazar audardı.
Dağdarıs barlıq bağıtta – şikizattıq tauarlar, valyuta jäne qarjı narıqtarı bağıtında da dendep baradı, damuşı jäne damığan elderdi de qamtıdı. Bwl «dauıldan» eşkim sırt qalmadı. Düniejüzilik bank pen Halıqaralıq valyuta qorı älemdik ekonomika ösimi jönindegi boljamdarın tağı da 2,8 jäne 3,5 payızğa tömendetti. Mwnaydıñ älemdik bağasınıñ qwldıray tüsude. Ol bıltırğı mausımdağı 115 dollarlıq şekti mölşerden 48,5 dollarğa deyin tömendedi. 2011 jılı bastalğan metall qwnınıñ qwldırauı da bayqalıp otır, bağa indeksi 45,5 payızğa tömendedi. Tek biıldıñ özinde mıstıñ bir tonnasınıñ bağası 6300 dollardan 5100 dollarğa deyin qwldıradı, – dedi Qazaqstan Prezidenti.
Nwrswltan Nazarbaev mwnay men metall bağasınıñ tömendigi keminde 5 jıl boyı saqtaluı ıqtimaldığın atap ötti. Qazaqstan Prezidenti bizdiñ negizgi sauda seriktesterimiz Qıtay men Resey tarapınan otandıq eksporttıq önimderge degen swranıs kürt tömendegenin de ayttı.
Bwl ürdis de qısqamerzimdi emes. Resey ekonomikasınıñ qwldırauı 2 ese küşeye tüsti. Qıtay eksportınıñ kölemi 8,3 payızğa qısqardı, – dedi Nwrswltan Nazarbaev.
Memleket basşısı 2014 jıldan bastap Amerika dolları barlıq älemdik valyutalarğa qatıstı nığayıp kele jatqanına nazar audardı.
Soñğı jıldıñ özinde euro dollarğa qatıstı 26 payızğa, japon ienası 22 payızğa, Avstraliya dolları 27 payızğa, Kanada dolları 23 payızğa, Norvegiya kronı 35 payızğa, Malayziya ringiti 30 payızğa, Çili pesosı – 18 payızğa, Braziliya realı 55 payızğa arzandadı. Bizdiñ Euraziyalıq odaqtağı seriktesterimiz de öz valyutaların qwnsızdandırdı: Resey rubli 2 esege juıq, Belarus' rubli 56 payızğa, armyan dramı 17 payızğa tüsti. Osılayşa, Euroodaqtı qosa alğanda, elderdiñ basım köpşiligi, şikizat eksporttauşı elder, sonday-aq Qazaqstannıñ sauda seriktesteri öz valyutaların qwnsızdandıru şarasın jürgizdi, – dedi Qazaqstan Prezidenti.
Nwrswltan Nazarbaev Wlttıq banktiñ bağalauı boyınşa, Qazaqstan eksportı birinşi jartıjıldıqta 73 payızğa azayğanın atap ötti.
Biz qazirdiñ özinde käsiporındarımızdıñ bäseke qabiletiniñ tömendep, tabıstarınıñ azayğanın körip otırmız. Bwl jağday käsiporındarda jwmıspen qamtılğan eñbekkerlerge äser etude. «Atameken» wlttıq käsipkerler palatasınıñ aqparatına säykes, köptegen käsiporınnıñ Reseyge eksportı tömendep ketken. Bwğan qosa, olardıñ Qazaqstan narığındağı önimderin reseylik öndiruşiler tıqsıra bastadı, – dedi Memleket basşısı.
Qazaqstan Prezidenti Kentau transformator zauıtın mısalğa keltirdi, onıñ Reseyge eksporttaytın önimderi 47 payızğa qısqarğan. Käsiporın 50 jwmısşını jwmıstan bosatqan, al memleketke 30 million teñgeniñ salığı tölenbegen. Almatı aşıtqı zauıtı öndiris kölemin 50 payızğa azaytqan, al käsiporınnıñ şığını 30 million teñgege jetken. Almatı jeldetkiş zauıtı öndirisin 47 payızğa tömendetip, jwmısşılardıñ 20 payızın qısqartqan.
Bwl – Qazaqstan boyınşa öte köp mısaldardıñ bir parası ğana. Osınıñ nätijesinde jwmıspen qamtu, eñbekaqı töleu jayı naşarlauda. 2015 jılı byudjetke tüspey qalatın tabıs 264 milliard teñge köleminde bağalanıp otır. Sondıqtan biz äleumettik saladan basqa şığıstardıñ köbin qısqartuğa mäjbürmiz, – dedi Nwrswltan Nazarbaev.
Memleket basşısı qalıptasqan jağdayda el aldında is-qimıldıñ üş nwsqasınıñ birin tañdau mindeti twrğanın ayttı.
Birinşisi – eşteñe istemey, teñge bağamın wstap twru jäne jağdaydıñ jaqsarğanın kütu. Alayda mwnday sayasattıñ ötemi öndiristi qısqartu, jwmıs orındarınan ayrılu jäne altın-valyuta qorın tügesu boladı. Ekinşi nwsqa – teñge bağamın birtindep älsiretu. Sırtqı narıqtardağı ahual naşar äri belgisiz bolıp twrğanda mwnday jol da altın-valyuta qorın köp şığındaydı. Sondıqtan, bar mümkindikterdiñ bärin eseptey kele, meylinşe dwrısı teñgeniñ erkin ayırbas bağamın engizu jäne inflyaciyalıq targetteuge köşu bolmaq, – dedi Qazaqstan Prezidenti.
Nwrswltan Nazarbaev mwnıñ mäjbürli şara ekenine nazar audardı.
Bügingi tañda bizde bwdan basqa balama bolğan joq. Biz barlıq bağdarlamalarımızdı basqaşa josparlağanımızdı bilesizder. Alayda dağdarıs ärqaşan öz tüzetuin engizedi. Degenmen, biz jağdaydıñ bwlayşa örbuine de dayındaldıq. Industriyalıq-innovaciyalıq bağdarlama jäne öñdeuşi önerkäsipti keñeytu, Wlttıq qor qwru – osınıñ bäri osınday ahualğa küni bwrın jasalğan dayındıq, – dedi Memleket basşısı.
Qazaqstan Prezidenti Ükimet pen Wlttıq banktiñ şeşimi eksporttauşılardıñ, «Atameken» wlttıq käsipkerler palatasınıñ, elimizdegi şağın jäne orta biznestiñ ötinişi boyınşa qabıldanğanın atap ötti.
Bäsekege qabilettilikti qalpına keltiru arqılı biz şamamen millionğa juıq adam jwmıs isteytin käsiporındardağı jwmıs orındarın saqtay alamız. Otbasılıq koefficientin eskersek, bwl 3,5 million qazaqstandıqqa äserin tigizedi. Käsiporındardağı jağdaydıñ jaqsaruı jwmısşılarıñızdıñ eñbekaqı deñgeyine de äser etui tiis. Keleşekte ahual jaqsaradı dep kütemiz, bwl dağdarıstı eñseruge, ekonomika ösimin äri qaray qamtamasız etip, recessiyanı boldırmauğa mümkindik beredi, – dedi Nwrswltan Nazarbaev.
Memleket basşısı tek ayırbas bağamı esebinen ekonomikanıñ bäsekege qabilettiligin qalpına keltiru mümkin emestigin ayttı.
Bwl uaqıtşa qoldau. Odan keyin qwrılımdıq ekonomikalıq reformalardı jandandıru bağıtındağı jüyeli şaralar men şağın jäne orta biznesti qoldau jönindegi keşendi şeşimder kerek. Sondıqtan Ükimet pen Wlttıq bank meniñ tapsırmam boyınşa qazir osınday qwjattar jiıntığın äzirlep te jatır. Salıstırmalı bäsekelik artıqşılıqtarı bar negizgi salalarğa körsetiletin qoldau basımdıq aluğa tiis, – dedi Qazaqstan Prezidenti.
Nwrswltan Nazarbaev industriyalıq-innovaciyalıq sayasattıñ jaña jağdaylarğa beyimdelui tiistigin atap ötti.
Eñbek önimdiliginiñ ösimine, jeke biznestiñ qatısu ülesin wlğaytuğa negizdelgen servistik-industriyalıq model'ge köşu kerek. Memleket qoldau şaraların bäsekege qabiletti kompaniyalarğa ğana körsetuge tiis, – dedi Memleket basşısı.
Qazaqstan Prezidenti qwrılımdıq ekonomikalıq reformalardı jandandıru bağıtındağı jüyeli şaralardıñ qabıldanatınına nazar audardı.
Eñbek narığı jwmıs jürgizudiñ jaña jağdaylarına beyimdelip, eleuli eñbek resurstarınıñ auısuına dayın boluğa tiis, – dedi Nwrswltan Nazarbaev.
Memleket basşısı Ükimetke azamattıq qızmetkerlerge eñbekaqı töleudiñ jaña ülgisin engizudi, äkimşilik memlekettik qızmetşilerdiñ jalaqısın jäne mügedekterge järdemaqını, şäkirtaqını köbeytudi qosa qamtitın äleumettik bastamalardı iske asıru şarasın qazirgi jağdaydı eskere otırıp 2017 jıldan 2016 jılğa auıstırudı wsındı.
Sonday-aq, Nwrswltan Nazarbaev Wlttıq bankke halıqtıñ ayırbas bağamınıñ özgeruinen şekken şığının azaytu maqsatımen jeke twlğalardıñ 2015 jılğı 18 tamızdağı jağdayğa säykes teñgemen aşılğan jäne esepşottarında 1 million teñgege deyingi qaldıq soması bar şwğıl depozitteri üşin ötemaqı töleu tetigin engizudi tapsırdı.
Azamattarğa olar salımdarın arnaulı esepşottarğa qayta resimdep, onı bankterde bir jıl boyı saqtağan jağdayda ötemaqı retinde ayırbas ayırması tölenetin boladı. Bwl şara 1 million 700 mıñ adamdı nemese barlıq salımşınıñ 86 payızın qoldauğa kömegin tigizedi, – dedi Memleket basşısı.
Qazaqstan Prezidenti Ükimetke «Twrğın üy qwrılıs jinaq banki» salımşılarına qatıstı tetikti de oylastırudı tapsırdı.
Soñında Memleket basşısı äleumettik köñil-küydiñ naşarlauına jol bermeu üşin qiındıqtarğa qaramastan barlıq qajetti şaralardıñ qabıldanatının atap ötti.
Keñes barısında «Samwrıq-Qazına» ÄAQ» AQ basqarmasınıñ törağası Ö.Şükeev, «Atameken» Wlttıq käsipkerler palatası basqarmasınıñ törağası A.Mırzahmetov, sonday-aq Qazaqstannıñ iri käsiporındarınıñ basşıları söz söyledi. Olar Memleket basşısına otandıq kompaniyalardıñ bäsekege qabilettiliginiñ artuına oñ ıqpal etetin qoldau şaraları qabıldanğanı üşin alğıs bildirdi. Käsiporındar basşıları özderiniñ jwmıs orındarın saqtau, äleumettik mindettemelerin orındau, öndiretin önimderiniñ kölemin wlğaytu jönindegi nietterin jetkizdi.
Pikir qaldıru