|  | 

Әдеби әлем

Көгедай Шамерхан: Көкжиекке сіңген құстың көз жасы

FB_IMG_1462531590088.jpgЖағатсу

 

Риымдіктер қол сүйеді,

таң куә,

Өзі ғана өзегіне өрт жандыра.

Жермен көкке сыйғызбайды  папасын,

Жағымпаздар жығылады болдыра.

Олардікі күне кипара аспабы,

Ал біздікі домбыра.

 

Қоңыр қалта кедей тісі қышыған,

Ұстап жылан құйрығының ұшынан.

Шіркеу бұтын олар құдай санайды,

Қорқад тағы папасының мысынан.

 

Құрлысқа үлгі ұрлау көне Гректен,

Мың жағымпаз

соны арқау жыр еткен.

Көне шіркеу бұршында католик,

ауырады жүрекпен.

 

Не ішседе,

не көрседе оларға.

Бұдан асқан артық бақыт боларма?

Біреу жалғыз жетелейді шоқ арба,

Біреу лашық аңсап әлек қонарға.

 

 

Жапон жайып тұратындай саусағын,

Исін аңсап, қытайлық пар моншаның.

Вагзалдарға ұқсайды ауыл кеспірі,

Елемейді кезек күтіп, тоңса кім.

 

Көне сүрлеу, көкжөтелдің Отаны,

Қамыстының қабаныда қапалы.

Мешеулердің мешел ұлы сарнауық,

Атағынан бағалырақ шапаны.

 

ЖАЗА

 

Мақсым зарлымен сырласу

 

Аспанға жүзі қараған  қанжарға,

Түседі алмалар  топырлап ағаштан.

Сүттей ұйыған айдың нұрына,

Ындыны кеткен мысық таласқан.

 

Көкжиекке сіңген құстың көз жасы,

Ұрлайды түнде жауқазын жырын.

Көп күлген бұлақ, жылауға әуес,

Жоғалтқан құнын, ұмытқан жылын.

 

Аспан толғатқан Алты қаз жыры,

Беймалім қазір қайда өрілді.

Жусан мен жалбыз жүрегін ұстап,

Қашқын қаңбақтың соңынан жүгірді.

 

Түздің Елігі елітті неге,

Сезікшіл болды, ол қашан?

Изен  бастарын изектей жөнелер,

Жұлынып жетсе, жорға шаң.

 

Жаңбырдың исі, топырақ дәмі,

Гүлдердің аңқып бойынан.

Бөрілер орманға қойып барады,

Айыныған қашан ойынан.

 

Ақ көбіктеніп өзен ағуда,

Сұлу тал шашын жуған жоқ.

Таудың басына күн қонып отыр,

Уақыт бірақ, қуған жоқ.

 

Түзді тұман қапатды неге,

Қарақат түнде қансырап.

Мама ағашқа қонған жұлдыздар,

Төгіп тұр қалай бал шуақ?

 

Айға қараған жүздерде жылу,

Көлеңке сонша беймәлім.

Қансырап жатқан қара құмырсқа,

Сайға қамады, қайғы әнін.

 

Шегіртке түннің сағаты тағы,

Оятты нені шырылдап.

Мүлгіген дүние шошып оянды,

Басталды тауда мың ырғақ.

 

Ымыра

 

Мезгілінен ертелеу,

Ымырт жапқан шақ мына.

Қоңыр қостың киесі,

Қыстың жүзі аққұба.

 

Жыртығынан жабықтың,

Асқынған жел ентелеп.

Құтан қорый алмайды,

Тамаққа озбыр маң төбет.

 

Заман түлкі бұлаңдап,

Бізде бәрі ертерек.

Аяз келді ақ мылтық,

Аяр шалға еркелеп.

 

Мың құбылған, түс қандай?

Құны қандай сатыстың.

Біздің бедел құлады,

Әлегімен батыстың.

 

Күндегі күй басқаша,

Шәу тартыпты, қара шал.

Ғимаратын өнердің,

Керегіңе жараса ал.

 

Бос қоймайсың орнын,

Мал бақ, мейлі қора сал.

Рухы өлсе халықтың,

Соқпағынан адасар.

 

Жарнаманың көкесі,

Шақырады ымыртқа.

Байқамасаң шығыстан,

Қаптап келед, құмырсқа.

 

Айдын-көлден құс кетер,

Айна көлден түс кетер.

Хан Абылай бабамыз,

Жорытпапты түс бекер.

 

Баба сату бәйгесі,

Ала сату додасы.

Біздің жайсаң жандардың,

Неге келед, шамасы?

 

Орманда орыс ойқастап,

Ұмысынады аюдай.

Біздікі сол мезгілсіз,

Шырқалған ән “Әй угай”.

 

Тәуекел

 

Алты айлық жолға ат ерттеп,

Белін бекем буған бабалар.

Алты күн жүріп бел шешкен сәтте,

Алпыс минут болған дұғада.

 

Біздерді ойлап жанары талмай,

Болашақ,-деп кеткен аманат.

Мәстек мінген, маңгүртке айналдық,

Бөтен бір бітім добалап.

 

Жасауылдай жарақ асынып алған,

Ат  мінген дүр ек тағалап.

Сағы сынып кеткен, сарысу жүрек,

Тар кеудеге үнсіз қамалад.

 

Бабамызды салдық, балбалға қарап,

Түрімен-түсін жобалап.

Ақ жолға шөккен желмая бұлттар,

Күйісін қашан доғарад.

 

Алып шың басын мекендеген мұздар,

Етекке жетті сырғанап.

Алып анадан туған ақпейіл қыздар,

Қырымға кетті домалап.

 

Тәуекел еттім, жаратқан Хаққа,

Түсімізді біздің  өзгертпе.

Абадан болар, Алаштың ұлы,

Талпынып жатыр, жөргекте.

 

Қасиетсіз түн

 

Жасыл шырша жылайды,

Көздің жасын бұлайды.

Менің діңім кесіліді,

Өзі дінін өшірді,

Ұмытты олар Құдайды.

 

Мың миллион торсылдақ,

Түні бойы тарсылдап.

Ақымақтар шошқадай,

Шыға келер қорсылдап.

 

Шайтан зәрін кеседен,

Жұтар бәспен нешеден.

Көзі, басы көлкілдеп,

Табылады көшеден.

 

Тілегені жындардан,

Сұрағаны сұмдардан.

Ине жұтқан түлкідей,

Селтеңдейді шулардан.

 

Көрінгенге көз сүзіп,

Дауасызда ой бұзық.

Жарлы жатыр жарысып,

Жалғыз атын сойғызып.

 

Әйел мен қыз ербеңдеп,

“Бұлда қызық көрген”,- деп

Құрбан айтпен Ораза айт,

Арабтардан келген,-деп.

 

Атамыздан тал қалар,

Әз Наурыз  Салтымда.

Үлкен күнә азғындық,

Шариғаттың шартында.

 

Мұсылманның баласы,

Еліктеу сын демей ме?

Мақшар күні болғанда,

Тас тығылар көмейге.

 

Жын-шайтанның жолдасы,

Ақиқатты елей ме?

Уға бөксе аңқасы,

Жаратушы жебей ме?

Related Articles

  • Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz

  • «Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

    «Алғашқы кітап» деректі бейнефильмі

    Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитетіне қарасты Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының тапсырысымен «JBF company» компаниясы Семей қаласында, Шыңғыстау өңірінде, Алматы облысының Жамбыл ауданында  «Алғашқы кітап» атты деректі бейнефильм түсіруде. Деректі фильм Абайдың 1909 жылы Санкт Петербургтегі Илья Бораганский баспасында басылған алғашқы шығармалар жинағының жарық көруіне арналады. Ұлы Абай мұрасының қағаз бетіне таңбалану тарихын баяндайды. Қазіргі адамдар бұрынғы уақыттың, Абай заманының нақты, деректі бейнесін, сол кездегі адамдардың әлпетін, киім үлгісін көз алдарына елестетуі қиын. Көпшіліктің ол уақыт туралы түсінігі театр мен кинофильмдердегі бутафорлық киімдер мен заттар арқылы қалыптасқан. Алайда Абай уақытындағы қазақ тіршілігі, қазақтардың бет-әлпеті, киім киісі, үй – жайы, бұйымдары таңбаланған мыңдаған фотосуреттер сақталған. Бұлар Ресей, Түркия, Ұлыбритания

  • ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

    ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

    Ел аузында қазақ оқымыстылары айтты деген сөздер аз емес. Белгілі ғалым, этнограф А. Сейдімбек құрастырған тарихи тұлға, асқан оқымысты Шоқан бабамыздың тапқыр сөздерін назарларыңызға ұсынамыз. * * * Омбыға оқуға жүрер алдында бала Шоқан әкесінің ел іші мәселесін шешудегі кейбір өктем, ожар қылықтарына көңілі толмай, «оқуға бармаймын» деп қиғылық салса керек. Тіптен көнбей бара жатқан баласын қатал Шыңғыс жәрдемші жігіттеріне байлатып алмаққа ыңғайланып: «Шықпаса көтеріп әкеліңдер, арбаға таңып аламыз!» − дейді. Сонда дәрмені таусылған Шоқан әкесіне: «Байлатпа! Абылай тұқымынан байланғандар мен айдалғандар жетерлік болған!» − деп тіл қатады. Бала да болса ақиқат сөзді айтып тұрған баласынан тосылған әке дереу Шоқанды босаттырып жібереді. * * * Петербургте Сыртқы Істер министрлігінің бір

  • Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

    Кітапқұмар жасқа тегін оқу бақыты бұйырды

    Адамзат кітапқа ғұмыр бойы қарыздар. Кітапсыз келешектің алтын кілтін ешкім қолына мықтап ұстай алмаған. Мардан Рахматулла – кітапқұмар он жеті жасар жігіттің бойында өз қатарластарының бойынан табыла бермейтін ұлы қасиет бар. Ол – кітапқа деген махаббат. Бұл махаббаттың сәт санап артуының да сыры бар. Мардан – Асылы Осман, Дархан Қыдырәлі сынды бүгінгі қазақ руханиятының тірегі саналатын азаматтар туған топырақт туып-өскен. Топырақтың киесін дәл осы кезде еріксіз мойындай түсесің. Қоғамдағы «жастар кітап оқымайды» деген қасаң пікірді жоққа шығаруға тырысқан жастардың да саны басым. Күн санап олардың саны артып, кітаптың құдіретін жер-жерде дәлелдеп бағуда. Кітапқа жаны құмар жан бір күнін кітапсыз елестете алмайды. Ғұмыры кітаппен етене байланған, оқу ғұмырының мәніне айналған жастарды

  • «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: