جاھان جاڭالىقتارى مادەنيەت الەۋمەت
قيىندىقتان كيىز قۇتقارعان اۋىل
امەريكانىڭ National Geographic جۋرنالىندا جاريالانعان «زارشىعاناق اۋىلىنىڭ كيىزشى قازاق ايەلدەرى» دەگەن ماقالادا سوۆەت وداعى ىدىراپ، كۇنكورىس قيىنداعاننان كەيىنگى زاماندا پاۆلودار وبلىسىنداعى شاعىن اۋىل ايەلدەرىنىڭ ءتيىمدى بيزنەستى قالاي باستاعانى باياندالعان. «ەكونوميكالىق قيىندىقتار مەن سوۆەت وداعىنىڭ جوسپارلى ەكونوميكاسىنىڭ كۇيرەۋى زارشىعاناق تۇرعىندارىن قىسپاقتا قالدىردى، بىراق نارىقتىق قاتىناستار تولقىنى ولاردىڭ جاعالاۋىنا دا جايلاپ جەتتى. [اۋىل تۇرعىنى قاليماش بايمۇحانوۆا] مەن ونىڭ كورشىلەرى ءۇي جانىنداعى ۋچاسكەلەرىندە كوكونىس ءوسىرىپ، قورالى قوي مەن ءىرى قارا باعىپ، تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەسكە كوشتى. وزگە نارسە ساتىپ الۋعا ولاردىڭ اقشاسى بولمادى» دەپ جازادى National Geographic.
1990 جىلداردىڭ اياعىندا زارشىعاناق اۋىلىنا پاۆلودارلىق بيزنەسمەن ارمان سۇلتانبەك بارعان. ونىڭ ەتى ءتىرى ازاماتتارعا ۇيدەن شىقپاي-اق كاسىپ اشۋعا بولاتىنى جايلى وتكىزگەن سەمينارى قاليماشتىڭ ومىرىنە وزگەرىس اكەلدى. ول اۋىل ايەلدەرىنە قوي جۇنىنەن كيىز باسىپ، ودان سىرماق، تەكەمەت ءتارىزدى ءتۇرلى بۇيىمدار جاساپ، ساتۋعا بولاتىنىن ۇقتى. بۇرىن كيىزبەن جۇمىس ىستەپ كورمەگەن قاليماش جەرگىلىكتى ايەلدەرگە كيىز ءىسىنىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتۋ ءۇشىن وڭتۇستىك قازاقستاننان بىرنەشە شەبەر شاقىرعان.
«2002 جىلى اۋىلدا ولاردىڭ العاشقى كيىز باسۋ ساباقتارى نەمەسە جازعى لاگەرى ءوتتى. اۋىل ايەلدەرى 10 كۇن بويى جۇننەن تەكەمەت باسۋدى، كيىزدەن اياق كيىم مەن قالپاق جاساۋدى ۇيرەندى. ولار كۇندەلىكتى پروبلەمالارىن ۇمىتىپ، جۇمىستىڭ قىزىعىنا بەرىلدى. دىمقىل ءجۇننىڭ ءيىسى اتا-بابالارىن ەسكە ءتۇسىردى. اۋەلدە بۇل باستامادان بىردەڭە شىعارىنا سەنبەگەن كۇيەۋلەرى دە ۇستەل قۇراستىرىپ، ءجۇن جيناۋعا كومەكتەسىپ جۇمىسقا ارالاسقان، ال بىرەۋى ءتىپتى تاڭعى دەنە جاتتىعۋلارىن وتكىزىپ تۇرعان» دەپ جازادى National Geographic.
ءبىراز تاجىريبە جيناپ، توسەلگەننەن كەيىن ايەلدەر كيىزدەن كوپتەگەن بۇيىمدار جاساپ، قاليماش ولاردى پاۆلوداردىڭ بازارىنا اپارىپ ساتقان. جۇرت الگى بۇيىمداردان تۇك قالدىرماي ساتىپ الىپ كەتكەن. بۇل باستامانى قولدايتىن دەمەۋشى تاۋىپ، ايەلدەردى ءارى قاراي ۇيرەتۋ جانە تاپقان اقشانىڭ ءبىر بولىگىن دامۋ جوبالارىنا جۇمساۋ ءۇشىن قاليماش قوعامدىق بىرلەستىك قۇرعان. بىرلەستىكتى «ۇزاق قىستىڭ قۇرساۋىنان بوساعان دالادا جاندانا باستاعان تىرشىلىكتىڭ العاشقى جارشىسى – بايشەشەك گۇلىنە» ۇقساتىپ «جاۋقازىن» دەپ اتاعان.
ازاتتىق راديوسى
پىكىر قالدىرۋ