مۇرات قالماتاەۆ:”جەلتوقسان كوتەرىلىسىندە سولداتتاردىڭ دۋبينكاسىنا ۇرىلماسام دا، مورالدىق تاياق جەدىم.”
جەلتوقسان كوتەرىلىسىندە سولداتتاردىڭ دۋبينكاسىنا ۇرىلماسام دا، مورالدىق تاياق جەدىم. كولبيننىڭ كەزىندەگى جۇيەمەن، əسىرەسە، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندەگى ازاماتتاردىڭ ءىس-əرەكەتىمەن كەلىسپەيتىندىگىمدى ايتقانىم ءۇشىن ايىپتى بولدىم. مەن ول كەزدە ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، رەسپۋبليكا بويىنشا ساياسي ءبولىمنىڭ باستىعى، ميليتسيا گەنەرالى بولاتىنمىن. باستاپقىدا جەلتوقساندا الاڭعا شىققان جاستاردى شىنىمەن ءتəرتىپ بۇزعان شىعار دەپ ويلاپ جۇرگەم. بىراق ءتəرتىپ بۇزعان ادامدى جازالاۋدىڭ دا زاڭدى جولى بولادى. ال بۇلار جازالاۋدىڭ دورەكى ءتۇرىن جاساي باستادى. سولداتتار الاڭعا شىققان جىگىتتەرىمىزدى سوققىنىڭ استىنا الدى، قىزدارىمىزدىڭ شاشىنان سۇيرەدى. شەشىندىرىپ تاستاپ، مۇزعا جاتقىزىپ قويدى. باسىن كوتەرسە بولدى، سولداتتار دۋبينكامەن ۇرىپ، ەستەرىنەن تاندىرىپ وتىردى. مۇنداي قاتىگەزدىككە شىداي الماعان سوڭ، مەن مۇنى جاساعان ادامدارعا قارسى كەلدىم. مəسكەۋدەن كەلگەن كەڭەس وداعى ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارىمەن قارسىلاستىم. قازاقستان ورتالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسىنا جولىعىپ: «مىناۋ نە سۇمدىق، مۇنى توقتاتپايسىز با؟ فاشيستەر دە بۇلاي ىستەگەن جوق. بۇلار كىنəلى بولسا زاڭدى تۇردە سوتتايىق. جازاسىن سوت بەرسىن. بۇل قالاي بولعانى؟» – دەپ ەدىم، سوندا ول: «سەنىڭ ولارعا جانىڭ اشىسا مەن ساعان ءبىر اقىل ايتايىن»، – دەدى. مەن بىردەڭە ايتقالى وتىر ما دەسەم، ول: «ۇيىڭە بارىپ كورپە-جاستىق əكەپ بۇلاردىڭ استىنا جايىپ قوي، سوندا بۇلار جىلى جاتادى»، – دەدى. Əلگىنى ەستىگەندە پارتياعا دەگەن سەنىمىم ءبىر شايقالىپ قالدى، سەبەبى مەن 40 جىل كوممۋنيست بولعان ادام ەدىم…
…جەلتوقسان كوتەرىلىسى كەزىندە ماعان جوعارى جاقتان 400 əسكەري ادامنىڭ جارالانعانىن راديودان حابارلاۋ تاپسىرىلدى. انىق-قانىعىن بىلەيىن دەپ، گوسپيتالعا باردىم. بارسام شەتىنەن باسى-قولى بايلاۋلى əسكەريلەر گوسپيتالعا سىيماي تۇر. قولىم سىندى دەپ بايلانىپ العان بىرەۋىن جانىما شاقىرىپ الدىم دا: «مىنانى الا تۇرشى»، – دەپ قالامىمدى بەرىپ ەدىم، əلگى شاپ بەرىپ ۇستاپ الدى. نەگىزى، قولى سىنعان ادامنىڭ ساۋساعى ىستەمەيدى. سوسىن باس دəرىگەردى شاقىرتىپ الىپ: «بۇلاردىڭ باسى-قولى سىنسا، رەنتگەندى كورسەت»، – دەپ ەدىم، جوق بولىپ شىقتى. سوسىن əلگى سولداتتىڭ قولىن شەشكىزدىم. قولىن شەشسە، تۇگى جوق. باسىم جارىلدى دەگەن ءبىر ورىستى شەشىندىرىپ ەدىم، جارىلماق تۇرماق بورىتكەن بولسا بۇيىرماسىن. اقىرى انىعىنا جەتكەن سوڭ گوسپيتالدا جاتقان 200 ادامدى ءتۇن ىشىندە تۇگەل شىعارتىپ جىبەردىم. سول əرەكەتىم مəسكەۋدەگى ادامداردىڭ قۇلاعىنا جەتكەن. ارتىنشا مەنى سوتقا بەرمەك بولىپ، داۋ-داماي باستالدى. كوتەرىلىس باسىلعاننان كەيىن ماعان مəسكەۋدەن قازاقستاندا تۇرۋعا بولمايدى دەگەن شەشىم شىعارىپ، ءبىر-اق كۇننىڭ ىشىندە اۋعانستانعا ايداپ جىبەردى. ول كەزدە مەن ەلۋدەمىن، ءتىپتى نەمەرەم بار بولاتىن. امالسىز اۋعان سوعىسىنا كەتە باردىم…
مۇرات قالماتاەۆ
پىكىر قالدىرۋ