Köz qaras Suretter söyleydi Äleumet
ALAKÖL TURALI AQPARAT
Biıl türli halıqaralıq jağdaylardıñ saldarınan Alaköldiñ bäsi artıp twr. «Mıñ ret estigenşe, bir ret körgen artıq» demekşi, eñbek demalısınıñ soñğı aptasında sol Alakölimizge ayaq matırudıñ säti tüse ketkeni. «Ağa, Alaköldegi demalıstıñ jay-japsarın aytıñızşı, baruğa bola ma?!» dep swrağan jelidegi dostarımızdıñ saualına oray körgen-bilgenimdi ortağa salayın.
JOL. Alaköl Almatıdan 670 şaqırım qaşıqtıqta. Wşaqpen bir adamğa Üşaralğa barıp-qaytu bağası – 44-50 mıñ tg. Poezben barıp-qaytu – 12-16 mıñ tg. Bilet tabu öte qiın. Iñğaylısı avtobuspen nemese jeñil kölikpen baru. Biraq Taldıqorğannan arı, äsirese Sarqannan arı qaray jol öte naşar. Twsaulağan attay jürisiñ önbeydi. Sondıqtan jeñil kölikpen jol – Almatıdan 9-11 sağat. Biz demalğan Aqşi demalıs aymağı Üşaral qalasınan – 60 şaqırım, jwrt köbirek baratın Köktwma auılı – 70 şaqırımday jerde.
SU. Alaköldiñ Köktwma jağalauında su astınan birneşe twma közderi kölge qwyılıp jatadı eken. Sodan bolsa kerek, suı Aqşige qarağanda suığıraq. Jılı su izdegenderge Aqşi qolaylı. Köldiñ suı – aşı. Şomılu merzimi qısqa – eki ay ğana, mausım ayınıñ soñı men tamız ayınıñ 15-20-sına deyin. Jağasında şungit degen qiırşıq tas. Qwm joq dese de boladı. Emdik şipası mol şungittik balşıq wsınıladı. Jağalauda kiim auıstıratın orın, şayınatın duş kezdespeydi.
JATIN ORIN. Aqşide demaluşılarğa arnap salınğan pansionattar, demalıs üyleri, qonaqüy sipatındağı baraktar, tas üyler, kiiz üyler barşılıq. Olardı internet arqılı tauıp alu oñay. Deldaldarsız qojayındarmen tikeley kelisken wtımdı. Bağası bir orınğa Köktwmada 4 mıñ teñgeden bastap, Aqşide 5 mıñ teñgeden bastap 20 mıñ teñgege deyin. Bwğan künine üş uaqıt tamaq kiredi. Söz arasında ayta keteyin, meşit bwl mañda tek Köktwmada ğana bar. Jwma namazğa sonda baruğa boladı. Taksidiñ aparıp-alıp kelui 3-5 mıñ teñge.
AUA RAYI. Alaköldegi aua rayı qwbılmalı. Ayaq astınan jañbır qwyıp jiberip, lezde aşılıp kete beredi. Biz bolğan bir apta işinde tört kün aşıq boldı da qalğan künderi bwlt qoyulanıp, minezin işine tartıp oñ qabaq bermedi. Biraq oğan qarap jatqan jwrt joq. Tañğı beste barsañ da suğa şomılıp jürgenderdi köresiñ.
MASA. Biıl aua rayınıñ ılğaldı boluına baylanıstı Alaköl jağalauında masa barşılıq. Sondıqtan keşke jäne tünde deneniñ aşıq jerlerin masadan qorğaytın sprey, krem paydalanğan tiimdi.
BAYLANIS. Aqşide «Bilayn» bolmasa «Aktiv» onşa ala bermeydi. Qaltafonğa aqşa qwyatın düken de, terminal da joq. Sondıqtan ol jaqqa jol jürerde osını eskeru kerek. Wsaq-tüyek, susın, sabın, ürlenbeli ballon, t.b. satatın şağın dükensımaqtar bar. Gazet-jurnal mwnda bolmaydı. Al apteka atımen joq.
TAZALIQ. Pansionattarda tañ erteñ beti-qol juatın jılı su bola bermeydi. Monşa qajet bolsa oğan aldın ala tapsırıs beru kerek. Köl jağası las. Jağalauda tualet joq. Qoqıs tastalatın konteynerler uaqıtılı jinalmaydı. Şaşılğan plastik şölmek, qajalğan jügeri sobığı, konserv qalbırı, jırtıq paketter, tamaq qaldıqtarı… Tamaq qaldığına üymelegen kök şıbın. Şomıluşı adamdar köbine «özinen keyin dünie örtenip ketse de bäri bir» qağidatın wstanğan. Jağalau äleumettik bil'bordtarğa mwqtaj.
TİL. Nege ekenin kim bilsin, Alakölde ağılşın tili men qazaq tilinde söyleytinder joqtıñ qası. Orıs tilin opırsañız – jetip jatır. Mwnda memlekettik til mäselesi üşin de äleumettik bil'bordtar auaday qajet.
OYIN-SAUIQ. Alaköl jağasında infraqwrılım endi ğana qalıptasıp keledi. Sondıqtan balalar oynaytın akvapark, balalar alañşası siyaqtı eşteme joq. Jabayı tirşilik. Jergilikti jigitter motorlı qayıqpen, su velosipedimen (3-5 mıñ tg) seruendetu qızmetin wsınadı. Eki kisilik deltaplanermen kökke köterilu jartı sağatı 12-15 mıñ tg.
QAUİPSİZDİK. Öziñizdiñ, balalarıñızdıñ qauipsizdigin öziñiz oylamasañız basqa eşkim bas qatırmaydı. Jağalau qauipsizdigin qamtamasız etetinder adam seruendetumen aynalısıp ketkendey körindi. Jağalaudan 8-10 metr äriden tereñdik bastaladı. Balalar qauipsizdigin öziñiz aldın ala oylastırıp alıñız. Wl-qızdarıñızdı su işinde qarausız qaldıruğa bolmaydı.
BALIQ AULAU. Alakölde soñğı jıldarda balıq kürt azayıp ketken. Tipti körşi balıq şaruaşılıqtarınıñ özi jwmısın doğarğan körinedi. Jaldanğan qayıqtarmen (sağatı 5 mıñ tg) köl ortasına taman barıp aulağandar jartı künde eki-üş alabwğa, taban wstağandarın aytadı. Köl jağasınan qarmaq salğandar arasınan jeti künde wzındığı 10 sm eki balıq wstağan adamdı ğana kördim.
TÜYİN. Alaköldiñ eñ keremeti – onıñ suı. Sondıqtan türli qolaysızdıqtardı, servistiñ kemdigin, antisanitariyanı sol sudıñ emdik qasieti şayıp ketedi. Sudıñ jılılığı: tünde – 21-22 gradus, kündiz, äsirese tüs aua – 26-27 gradus. Täuekel bärin jeñedi. Suğa bir süñgip şıqqanda saparıñızdıñ bosqa ketpegendigine köziñiz jetedi. Joğarıda aytılğan aqparat Sizdiñ Alakölge barar aldında dwrıs şeşim qabıldauıñızğa, qajetti zattardı tügendep aluğa kömegi tise bolğanı. Jağasında Qabanbay babamız atın şaldırğan, sarbazdarınıñ jaraqatın emdetken qasietti Alaköl Sizderdi kütedi!
Pikir qaldıru