سابىرجان ماحمەتوۆ: ءبىز بابالاردىڭ اماناتىن ۇرپاققا ءبۇتىن تابىستاۋىمىز كەرەك
…قازىر بيلىكتە جۇرگەن جىگىتتەردىڭ كوبىندە ءتورت-بەس ديپلومنان بار. ءبارى اقىلدى، دانىشپان! بىراق، قورقاق…
مەنىڭ نامىسىما ءتيىپ جۇرگەن ماسەلە سوڭعى كەزدەرى بىزدە «سابىرلى، جۋاس، ءتوزىمدى، كونبىس بولايىق» دەگەن ۇرانداردىڭ ءجيى ايتىلۋى. جاراتقان ادامعا مالدان ەرەكشە بولسىن دەپ وزىندىك كوزقاراس، سانا، ۇستانىم بەردى ەمەس پە…
ءوز ويىن بۇگىپ، ۇنەمى ۇندەمەيتىن قوعامدا ەكىجۇزدىلەر مەن قورقاقتار كوبەيەدى. ال، قازاق – قاسقىر. ءبورى سەكىلدى قايسار، مىنەزدى. ارىستان، بارىس دەگەندەر مىسىق تۇقىمداس بولعاندىقتان قولعا ۇيرەنەدى، تسيركتە بيلەپ، ەلدىڭ كوڭىلىن كوتەرەدى، قول جالايدى. ال، قاسقىر جارىقتىقتىڭ حايۋاناتتار باعىندا، توردا تورىعىپ تۇرعانىن عانا كورەسىڭ. سوندا دا رۋحى تاۋەلسىز ەكەنىن بايقاتىپ، كوزىنەن وت شاشىپ تۇرادى. ونى تسيركتە مايمىلشا بيلەتۋگە ەشكىمنىڭ تاۋەكەلى بارمايدى، بيلەتە دە المايدى! تۇركى حالىقتارىنىڭ اراسىندا اسىل تۇرىك سانالاتىن قازاقتىڭ وسىنداي ەرەكشەلىكتەرى بارىن باس جاقتاعىلار قاپەردەن شىعارماۋ كەرەك. قازاق قوناقتى قۇرمەتتەيدى، سىيلايدى، بىراق، باعىنبايدى. بىزدەگى 135 ۇلت وكىلدەرىنىڭ وزدەرىنىڭ تاريحي وتاندارى بار. كۇن تۋسا اۋا كوشىپ، باس ساۋعالاپ كەتۋىنە بولادى. ال، قازاقتىڭ جالعىز وتانى – قازاق ەلى! وسىنى ەستەن شىعارماسىن… مەن – گەرولد بەلگەر، اسىلى وسمان اپامدى باعالايمىن. مىنە، ناعىز نامىستى، سىي-قۇرمەتتى بىلەتىن، ارى تازا ادامدار! ءبىز – بايىرعى جانە بۇگىنگى قازاق جەرىنىڭ قوجاسىمىز! ەل مەن جەر بابالاردان اماناتقا قالعان. ءبىز ول اماناتتى ءوز ۇرپاعىمىزعا ءبۇتىن تابىستاۋىمىز كەرەك!
قازاقتىڭ التىن بەسىگى – اۋىل. قايماعىمىزدى بۇزباي، سالت-ءداستۇرىمىزدى وسى كەزگە دەيىن جەتكىزگەن سول اۋىلداعى قاسيەتتى شاڭىراقتار. اقىنىڭ دا، باتىرىڭ دا، عالىمىڭ دا سول قاراشا ۇيلەردە، بەسىك جىرىن تىڭداپ وسكەن. جاۋگەرلىك رۋح انانىڭ الديىمەن، اكەنىڭ ۇرانىمەن ۇرپاق بويىنا ءسىڭدى، اتانىڭ نامىستى ءسوزى قايرالعان قىلىشتاي لىپىعان پەرزەنت تاربيەلەدى. ءبىر قاراپايىم مىسال ايتايىن، كەزىندە قازاق جاستارى جيىن-تويدا تۇيەنىڭ، وگىزدىڭ جىلىگىن قولمەن ۇرىپ سىندىرعان ەكەن. سىندىرا الماعانى «ماسقارا بولدىم!» دەپ ۇياتتان ءولىپ كەتە جازدايدى. ويىننىڭ وزىندە وسىنداي نامىسقا باۋلىيتىن تاربيەلىك ءمان بار. ال قازىرگى جاستار شە… قازىرگى ىنىشەكتەردىڭ كەيبىرى تاۋىقتىڭ دا سۇيەگىن سىندىرا الاتىنىنا ءشۇبام بار.
وسى كۇنى نامىستى، رۋحى ءور، وزگەلەردى تۇقىرتا سويلەي الاتىن جىگىتتەردىڭ مەكەنى تۇرمە بولدى. «ات جاقسىسى – كەرمەدە، جىگىت جاقسىسى – تۇرمەدە»… وزەكتى وكىنىش ورتەيدى. بۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ تامىردان اجىراعانىمىزدى بايقاتادى. زامانىندا وسى كەڭ ساحارادا بىردە-ءبىر اباقتى بولماعان. ويتكەنى، ءبىز ەكى سويلەمەيتىن تەكتى ەدىك. باتىر دا، حان دا ادىلەتتىڭ اق تۋىنا تاعزىم ەتتى، «ەكى سويلەگەنىم ولگەنىم» دەپ حاق سويلەدى. قازىر شە؟ باستان سابالاي بەرگەن تۇلپارداي بۇگەلەك كۇيگە تۇستىك، ورتامىزدا العا شىققاندى، جول سىلتەگەن ازاماتتى ارانعا جىققىسى كەلەتىن، ءىشىن قىزعانىشتىڭ قىزىل ءيتى جايلاپ العان اعايىن كوبەيدى. تۇبىمىزگە سول پاسىقتار جەتەدى! مەنىڭ اتتاسىم سابىر اداي «ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم» دەيدى، مەن: ءار قازاق مەنىڭ اسىلىم!» دەپ ەسەپتەيمىن. اسىلىڭنان ايىرىلساڭ ادامدىعىڭنان ايىرىلاسىڭ، ونى جوعالتا المايمىن. ۇلت بەدەلىن، تەكتىلىگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن قاسىق قانىم قالعانشا كۇرەسۋگە دايىنمىن. وكىنىشكە وراي، سپورتشىلاردى تەك بىلەك كۇشىنە سەنگەن، ۇردا-جىق دەپ باعالاۋشىلار كوپ. قاتتى قاتەلەسەدى! سپورتشىلار اراسىندا «بىلەگىمەن ءبىردى، بىلىمىمەن مىڭدى جىققان» جىگىتتەر بارشىلىق. ولاردىڭ جۇرەگى «قازاعىم» دەپ سوعادى، وسى ەلدىڭ قۋانعانىن كورسە – شاتتانادى، كۇڭىرەنگەنىن كورسە – شيرىعادى. مەنىڭ ءوز ەسەبىم بويىنشا قازاقتا جۇرەكتى، بىلەكتى، ءبىلىمدى ەكى جۇزدەي سپورتشى بار. قالعاندارى ەكىجۇزدى، بۇگىنى ءۇشىن بيلىك الدىندا بۇگەجەكتەگەندەر. قاراقان باسىن ويلاعانداردان ۇلى جەڭىس كۇتۋ بەكەر. ءىشى ىرىگەننەن ىرىلىك شىقپايدى. وسى كۇنگى قازاق جاۋىنگەرلەرى دەپ سپورتتىڭ جەكپە-جەك تۇرلەرىندە جۇرگەن جىگىتتەردى اتاسا بولار. ولاردى، پاراشيۋتتان سەكىرت، وتقا، سۋعا سالشى – ەشكىمنەن تايسالمايدى، ولارعا ەشكىم قارسى دا كەلە المايدى. سەبەبى، تەگى باتىر! ءبارى ەرتوستىك سەكىلدى ءبىر-ءبىر توبە! ماسەلەن «قازاق فۋتبولى قاشان وركەندەيدى» دەپ كۇيىنەمىز… وسى بەتىمەن جۇرە بەرسە – ەشقاشان. سەبەبى، قۇراماداعىلاردىڭ ءبارى «اقسۇيەك»، «كوكسۇيەكتەردىڭ» بالالارى. فۋتبولعا قىرۋار قاراجات بولىنەدى، كوپ اقشاعا جاتتىقتىرۋشى جالدايدى. بىراق فۋتبولدى باي بالالارى جەم جەيتىن «اقىر» كۇيىنەن قۇتقارماساق بۇل سالا دامىمايدى. اۋىلداعى دارىندى بالالاردى جيناپ، برازيليا، ارگەنتينا سىندى ەلدەردىڭ ەڭ قۇرىعاندا ءۇشىنشى دارەجەلى جاتتىقتىرۋشىلارىن الدىرساق 10 جىلدا ءبىر جەتىستىككە جەتەرىمىز انىق. ال، قازىرگى قازاق بالاسىنىڭ قالى قالاي؟ ونى كىم ىزدەدى؟ ولار كەش باتقاندا «تاڭەرتەڭگى ناندى قايدان تاۋىپ جەيمىن؟» دەپ قىپ-قىزىل بولىپ ۇياسىنا كىرىپ بارا جاتقان كۇنگە قامىعا قارايدى… قىستا تاباننان وتكەن سىزدان، جازدا ماڭدايدان وتكەن كۇننەن قورلىق كورەدى. پانا بولعان، سايا بولعان كىم بار؟! «بالا بەرسەڭ – سانا بەر، سانا بەرمەسەڭ – الا بەر» دەگەن قازاق دانالىعىنىڭ تۇبىنە ۇڭىلمەيدى، سانالى ۇرپاق وسىرەيىك دەپ قازاقتىڭ ورداسى بولعان اۋىلعا، ونداعى جاستارعا جاناشىرلىق تانىتپايدى… ال، اۋىلداعى ول جاستاردا ءۇن جوق. ىڭىرسامايدى، قىڭسىلامايدى! اتالارىنىڭ، اكەلەرىنىڭ «قاسقىردىڭ تەرىسىن تىرىدەي سىپىرساڭ دا قىڭسىلامايدى» دەگەن ءسوزىن ءتۇيسىنىپ، ءوز بەتىنشە كۇن كورۋگە تالپىنىپ ءجۇر. كەيبىرى جولدان تايسا لەزدە توبەدەن «شۇعىل تۇردە بۇزىقتار مەن قىلمىسكەرلەرگە قارسى كۇرەس جاريالاڭدار» دەگەن بۇيرىق بۇرق ەتە تۇسەدى. ءوزى قىلمىس جاساپ وتىرعانىن تۇسىنبەيتىندەر وزگەلەردىڭ قىلمىسىمەن كۇرەسپەك… بۇل – ۇلتتىق ماسەلە، ۇلت تراگەدياسى بولىپ تۇر. انام مارقۇم «ەركىندىك دەگەن ادالدىق» دەيتىن. ەل ەركىن، تاۋەلسىز بولۋى ءۇشىن ءار قازاق وتانىنا، ۇلتىنا ادال بولۋى كەرەك. سول ادال ۇلداردى باعالاي ءبىلۋىمىز كەرەك. اللاعا شۇكىر، ونداي جۇرەگىن سۋىرىپ بەرەتىن ازاماتتار بار! مىسالى – قانات يسلام. ول جىگىت بەيجىڭدە جاقسى ناتيجە كورسەتتى. ەگەر فينالدا باقىت سارسەكباەۆپەن شىقسا، قانات جەڭەتىنىنە شۇبالانعان ەمەسپىن. اقىلى مەن قايراتى تاسىعان، وتە مىقتى جىگىت. قاناتتى 75 كەلى سالماقتا لوندونعا اپارۋ كەرەك ەدى… ەلىم، جەرىم دەپ، اتاجۇرتتى اڭساپ كەلگەن جىگىتتى وزەكتەن تەپتىك. تۇسىنە بىلگەن ادامعا قاناتتىڭ «قازاقتى ءالى شاتالار بيلەپ وتىر ەكەن» دەپ تۇنەرە ايتقان ءسوزى، وتە اۋىر ءسوز. ءبىر اۋىز سوزبەن بۇگىنگى ساياساتكەرلەرگە دياگنوز قويۋ بورىلىكتىڭ، ىرىلىكتىڭ بەلگىسى. ازاماتسىڭ، باۋىرىم! ءبىر-ەكى جەڭىستەن سوڭ ماراپات پەن قىزمەتكە بوگىپ قالعان كوپ سپورتشىدان قاناتتىڭ دەسى باسىم!
1940-جىلدارى قازاقستانعا كوپتەگەن ۇلت وكىلدەرى ايدالىپ كەلدى. ونان بۇرىن پاتشا ۇكىمەتى سوتتالعان، نەكەسىز تۋىلعان، تەكسىز كازاكتاردى جىبەردى. قازاق سولاردىڭ ءمۇساپىرىن جۇباتتى، تەكسىزىن تاربيەلەپ، باۋىرىنا تارتتى. قازىر سولاردىڭ ۇرپاقتارى «پاتريوتپىز!» دەپ جار سالىپ ءجۇر. الدانبايىق! ەل باسىنا كۇن تۋسا سولاردىڭ كوبى قاشىپ كەتەدى. نەگە؟ ويتكەنى، پاتريوتيزم قانمەن، تابيعي تۇردە كەلۋى كەرەك. قازاقتىڭ بەسىك جىرىن تىڭداماي، قازاقتىڭ شەرىن ۇقپاي وسكەندەر قالايشا قازاق جەرىنىڭ پاتريوتى بولادى؟ ال، قانات سەكىلدى جىگىتتەردىڭ ەلگە ادالدىعىنا كولەڭكە ءتۇسىرۋدىڭ ءوزى – كۇنا! مىسالى قازىر بيلىكتە جۇرگەن جىگىتتەردىڭ كوبىندە ءتورت-بەس ديلومنان بار. ءبارى اقىلدى، دانىشپان! بىراق، قورقاق… باسقانى بىلاي قويعاندا ايەلىنىڭ قاباعى شىتىلسا كىرەرگە تەسىك تاپپايدى. وتباسىنا يە بولا الماي جۇرگەندەر مەملەكەتكە ەگە بولىپ ماندىتا ما؟ ەركەكتىك مىنەز جەتىسپەيدى…
«ءححى عاسىر عىلىم مەن بىلىمدىلەردىڭ زامانى» دەيمىز…. بىزدەگى بىلىمدىلەر قانداي، ەسى دۇرىس اكادەميك بار ما؟ عىلىمدى دا جەكەشەلەندىرىپ العاندىقتان قازىرگى عالىمدار اكادەميادان ەمەس، جوو-نان (جەكەشە وقۋ ورىندارىنان) اتاق الىپ جاتىر. ءسىز سەنەسىز بە سونداي اكادەميك، پروفەسسورلارعا؟ ءوز باسىم سەنبەيمىن! ءبىلىم سالاسى بىرەۋلەردىڭ بيزنەسىنە، ەرىككەنگە اتاق بەرەتىن ەرمەككە اينالدى. ال، عىلىم مەن ىلىمگە شىن سۋساعان قارا قازاق بالاسى وقي الماي ءجۇر. تەست دەگەن وقپانى ۇلكەندەردىڭ ويىنىنا اينالعان، ال اقىلىعا بارعانعا شاما جوق! قولعاپشا اۋىساتىن، رەفورماشىل مينيسترلەردىڭ ولارعا مويىن بۇرعانعا شاماسى جوق. بۇل قالاي؟ مۇندايدى قوعام دەگراداتسياعا ۇشىرادى دەيدى. ياعني، كەرى كەتىپ بارامىز، ازىپ توزدىق. «قازاق مەملەكەتى ەڭ اۋەلى قازاقتى قولداۋى كەرەك!» دەگەن قاراپايىم قاعيدانى تۇسىنبەيدى توبەدەگى تورەسىماقتار. مىنا ىرگەدەگى تۇركىمەن مەن وزبەكستاندا وسىنداي ماسەلە بار ما؟ ەشكىمنىڭ باسىن جارىپ، كوزىن شىعارعان جوق، بىراق، ءوز ءتىلىن، ءوز ءدىلىن، ءوز ءدىنىن، ءسويتىپ بارىپ ءوز ۇلتىن الدىعا شىعاردى. وزگەلەر وكپەلەگەن جوق، قايتا سولارعا ۇقساۋعا، سولارشا نازارعا الىنۋعا تالپىندى. ال ءبىز وزگەلەردى قازاققا ۇلگى ەتەمىز، قازاقتىڭ وزگەلەرگە ەلىكتەگەنىن، سولاردىڭ تىلىندە سويلەپ، قوناقتىڭ الدىندا قۇراق ۇشقانىن قالايمىز. ءۇيدىڭ يەسى ەكەنىن ۇمىتتىرماقپىز… مىنە سونىڭ جەمىسى: تاۋەلسىزدىك العالى 23 جىل وتكەندە قازاق بالاسى كوشە سىپىرىپ، قىز-جىگتتەر قۇل بولىپ ءجۇر. نەگە!؟ وسىندايلاردى ويلاسام كوڭىلىم قۇلازىپ، جىگەرىم قۇم بولادى…
ۋكراينا وقيعاسى تالايىمىزعا اششى ساباق بولدى. قۇداي باسقا سالماسىن… بىراق ساقتىقتى ۇمىتپاي، جۇدىرىقتاي ءتاستۇيىن ءجۇرۋىمىز كەرەك. جەر بەتىندە ەلى جوق، تۋى جوق، وتانى جوق قانشاما ۇلت بار؟! قازاقتى سولاردىڭ قاتارىنا قوسقىسى كەلەتىن قاسكويلەر جەتەرلىك. قۇل ەتكىسى كەلەتىندەر دە از ەمەس… ايۋدى القىمىنان الماق بولىپ اتىلار، انتالاعان جاۋدى قورالى قويداي ىقتىرار بورىلىك بەر! – دەيمىن جاراتقانعا. بىزدە نامىس بار! 89-جىلى جاڭاوزەندە تاۋلىقتاردى، 90-جىلدارى ورالدا كازاكتاردى تاۋبەسىنە كەلتىردىك، سەمەيدە شەشەندەردى ورنىنا قويدىق… قازاقتىڭ تورگە شىعارسا دا توبەگە شىعارمايتىنىن تۇسىندىردىك. جەلتوقسان كوتەرىلىسىنەن كەيىن قازاقتاردىڭ رۋحى كوتەرىلىپ، اۋىزبىرلىگى كۇشەيىپ ەدى. ال ودان سوڭ… سودان سوڭ قازاق رۋحىن جاسىتۋ، جۋاسىتۋ مەحانيزمى ىسكە قوسىلدى. تەپسىنىپ كەلگەندى تىكسىنىپ قارسى الاتىن، قازاق ازاماتتارىنىڭ ۇيىتقىسى بولعان جىگىتتەردىڭ كوبى اباقتىعا جابىلدى. اتىلدى! ءوزىمدى دە جازىقسىزدان جازىقسى 7 جىلعا جاپتى… «ادالدىڭ اتى ارىمايدى». وسى جاسقا كەلگەنشە ءبىر ءسابيدىڭ كوز جاسىنا قالىپ، ءبىر قاريانىڭ الدىن كەسىپ اتتاماعان قازاقپىن.
قازاق ەلىندەگى ساياسات تىم بىلعانىشتى، وتە لاس. 2006 جىلدارى مەنى ءوزىم باس بولىپ «حالىق دابىلى» دەگەن ۇيىم قۇردىم. ۇلتتىڭ ءسوزىن سويلەپ، جوعىن جوقتايتىن، بۇرالاڭسىز تىك جۇرەتىن ءبىر ۇيىم وسى بولسا ەكەن دەپ ارماندادىم. ۇكىمەتكە «پرەزيدەنتتىككە سايلاناتىن ادام قازاق ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتى، ەمتيحان تاپسىرادى! دەمەك، مينيسترلەر دە مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە مىندەتتى!» دەگەن تالاپ قويدىق، «اناسى سىرقاتتىڭ – ۇرپاعى سىرقات» دەپ بازاردا ساۋدا جاساپ جۇرگەن، تەلىم-تەلىمى شىققان قىز-كەلىنشەكتەر، انالار ماسەلەسىن قوزعادىق… بىراق بيلىكتىڭ قۇرىعى ۇزىن. اينالامداعى ادامداردىڭ پەيىلى بۇزىلدى، كەدەرگى كوپ بولدى. شوشىندىم! بىرەۋگە ون مىڭ تەڭگەگە كورسەتىلەتىن قىزمەت، ساعان 100 مىڭعا باعالانادى… ارقاسۇيەر ساناعانىڭ الدەكىمدەردىڭ اۋەنىنە توڭكەرىلىپ شىعا كەلەدى. سودان كەيىن قويا قويدىم. قانشاما ەسىل ەڭبەك، قارجى كەتتى. ساداقا! شىنىن ايتسام، ەن بايلىقتىڭ ۇستىندە، اش-جالاڭاش جۇرگەن حالىق بار دەگەننىڭ ءوزى ۇيات ەمەس پە؟ ساتىلىپ جاتقان كومىردىڭ وزىمەن-اق حالىقتى ەشكىمنەن كەندە ەتپەي اسىراۋعا بولار ەدى… ال، ءبىز ميلليونداپ، ميللياردتتاپ، مۇناي، گاز بەن التىندى دا ساتىپ جاتىرمىز! قايدا كەتىپ جاتىر سول قارجى؟ 23 جىلدا تولمايتىن ول نە دەگەن قۇردىم-قۇلقىن!؟ ءوندىرىس ورىندارىن اشىپ، ءوندىرۋشى مەملەكەتتەر ساپىنا قوسىلمادىق. جەتكەن جەتىستىگىمىز رەسەيمەن وداقتاسۋ بولعانى ما؟ كورشىمىزدىڭ جامان ماشيناسى كىمگە كەرەك؟ نەگە قازاقتى جاپوننىڭ «ارعىماقتارىنا» وتىرعىزۋدى ارماندامايمىز؟ نەگە ءبىزدىڭ ماقسات-مۇددە تىم ۇساقتالىپ كەتتى؟ مۇسىلمان ادام ءۇش نارسەگە اسىعۋ كەرەك دەگەن قاعيدا بار. قايتىس بولعان ادامدى جەرلەۋگە، بويجەتكەن قىزدى ۇزاتۋعا، قارىزدان قۇتىلۋعا اسىق. ءبىزدىڭ باسەكەڭدەر ءبارىمىزدى قارىز ەتىپ قويعان. قازاقتىڭ ءبارى قارىز. قازاق ەلىندەگى قىرۋار اقشانى ازسىنعاندار شەتەلدەردەن ميللياردتتاپ قارىز الىپ جاتىر. ونى وتەيتىن – حالىق! سوندىقتان سالىقتى ۇستەمەلەيدى، الىمدى كوبەيتەدى! ال، بايلار ءزاۋلىم ۇيلەر سالىپ، ونىڭ سىرتىن الىپ قامالدارمەن قورشاپ، وققاعار جالداپ، ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. بۇنىڭ ءبارى ۇرەيدىڭ بەلگىسى. بار بايلىق ءوز ەڭبەگىڭمەن، بىلىكتىلىگىڭمەن كەلىپ جاتسا نەسىنە ءوز حالقىڭنان جاسىراناسىڭ، قامالدىڭ تاساسىنا تىعىلاسىڭ…. ءبارىبىر ول بايلىقتى وزىڭمەن الىپ كەتە المايسىڭ. ساعان بۇيىرارى ەكى مەتر جەر مەن ءبوز عانا!
الاش ارىستارى ارمانداعان ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋدىڭ ءساتى كەلىپ-اق تۇر. تىستەسىپ، ۇستاسىپ ءجۇرىپ ساقتاپ قالعان جەرىمىزدىڭ قانشاسىنان ايىرىلدىق؟! ەدىلدەن ايىرىلىپ، جايىقتى جەتىمسىرەتتىك. تالاس پەن شۋ سياقتى قازاق ەلىنىڭ ءبىر شەتىندە قاتار اعىپ جاتىر ەدى عوي… ءتىپتى، وزبەك تە جەرىمىزدىڭ ءبىر شەتىن وڭدىرماي وپىرىپ الدى. سونى قورعاۋعا ۇمتىلعان بىرەۋ بار ما؟ نە وزدەرى سويلەمەيدى، نە حالىقتى سويلەتپەيدى! ەندى كوزبەن ارباعان بيكەشتەي جانارلارى جىلتىراپ رەسەيدىڭ قولتىعىنا كىرىپ بارادى. 45 ميلليون حالقى بار ۋكرينانى وڭدىرماعان رەسەي ات توبەلىندەي قازاقتىڭ ماڭدايىنان سيپايدى دەپ ويلاي ما؟! الىستان سىيلاسايىق. الەمدىك ۇردىسپەن گەوساياسي قارىم-قاتىناس ورناتۋىمىز كەرەك. تاقىرباستارىن ايتاقتاپ، ەل شەتىن ارانداتسا قازاق جىگىتتەرى بارشىلىق. ءجۇز قورقاۋدىڭ ءبىر كوكجالدان ىعاتىنىنا ءشۇبام جوق. ەشكىم ءشۇبالانباسىن! اتوي سالسا، قان ويانادى! بۇل ءۇشىن قازاق اۋىزبىرلىكتى بولۋى كەرەك. ءبىرىمىزدى ءبىرىمىز ءتىرى كۇنىمىزدە سىيلايىق. مىسالى مەن – باقىتتى اداممىن! سەبەبى مەندە وكپە جوق، باۋىر عانا. قازاقتى بولمەيمىن. ويتكەنى، وسى جەردى بار قازاقتىڭ اتا-باباسى بىرلەسە قورعاعان. ءوزىم قازاعىمدى جامانداپ كورمەپپىن، وزگەگە دە ايتقىزبايمىن! وسى ۇستانىمىز بارىمىزگە ورتاق بولسا بار قازاق باقىتتى بولادى دەپ ويلايمىن!
ايتپاقشى، اناۋ «قازاقتا ەل جوق، جەر بولماعان» دەپ جۇرگەندەرمەن كەزدەسپەي ءجۇرمىن. كەزدەسىپ قالسا… وبالدارى وزدەرىنە! مالدى تاياقپەن عانا قايىرادى!
سابىرجان ماحمەتوۆ،
“پاراسات” ادەبي، ساياسي-قوعامدىق جۋرنالى
پىكىر قالدىرۋ