керей | Kerey.kz/Керей.кз

Тарих

Оспан батырға соғыс өнерін үйреткен Зуқа батыр

kerey.kz
| Dec 20, 2017 | 20,421 views

Годфрей Лиас атты ағылшын дипломаты және журналисті 1956 жылы Лондонда басылып шыққан “Kazakh Exodus” яғный “Қазақ босуы” атты кітабында Оспан батырды жастайынан соғыс өнері мен тактикасына Бөке батырдың баулығанын келтіреді. Кітапта Оспан батыр туралы жан жақты мәлімет беріледі. Бұл кітапты Оспан батыр туралы шетелдерде көлемді мәлімет берген алғашқы еңбек деп айтуға болады. Онда сонымен қатар Түркиялық көш жетекшілері Қалибек әкім, Хамза Шөмішбайұлы, Сұлтан Шәріп Тәйжі, Құсайын Тәйжі туралы көптеген мәліметтер келтіріледі. Оспан батырды есімін алғаш рет Түркия қазақтарынан естіп білгенін айта келіп Годфрей Лиас Оспан батырдың Түркияның Қайсары қаласына орналасқан Құсайын Тәйжі аулына барғанда ақын Қарамолла Сейітханұлының әңгімелеп бергенін мәлімдейді. Қарамолланың осы кездесуден аз алдын ғана Оспан батыр жайында
5636
Көз қарас

Керейдің айқыш таңбасы.

kerey.kz
| Oct 29, 2017 | 17,896 views

Болған талай қаламыз да, халық та, Уақыт көмді бәрін жердей табытқа. Болған талай ауылымыз тайпамыз, Енді соның ізін тауып байқаңыз… Жүсіп Баласағұни Дін дегініміз жер бетіндегі халықтардың Көк Тәңірімен байланыс жасауының салт-жоралары (ритуал) болады. Яғни, Көктегі бір аратушымен, бір Құдаймен байланыс жасаудың. Бір Тәңір, жалғыз Құдай ұғымы тенгриандық діннің басты қағидасы екені белгілі. Белгілі ғалым Сәбетқазы Ақатай Көк Тәңірлік дінді пайғамбарсыз дін деп те атаған екен. Алай да, біздер ертеде Гесар атанған (Қызыр) Көк Тәңірлік Қыдыр атаны ең алғашқы пайғамбар деп түсінеміз. Қыдыр ата Христосқа дейінгі бес мың жыл бұрында өмір сүрген. Біздің ата-бабаларымыз сыйынған осы діндегі Тәңірлік таңба біз әңгіме қылғалы отырған Керей тайпасының айқыш таңбасымен бірдей таңба. (+).
3242
Көз қарас

Сөйтседе Оспан батыр Керей болады

kerey.kz
| Mar 9, 2017 | 17,652 views

http://ortalyq.kz/2017/02/23/сөйтсе-де-оспан-батыр-керей-болады/ http://ortalyq.kz/2017/02/27/сөйтсе-де-оспан-батыр-керей-болады-2/ Сөйтседе Оспан батыр Керей болады 2009 және 2016-жылдың күзінде «Орталық Қазақстан» газетіне Монғолиядан келген, Ағадыр кентінде тұратын, арғын ішіндегі Тоқа молқы ағайындардың айтуымен жазылған «Оспан батыр тоқа молқы болады» деген мағынада мақалалар басылды. Осы мәселеге байланысты мен, барлық жұмыстарымды жиып қойып, біраз зерттеу жүргіздім. Абай атамыздың сөзін лайықтап айтсақ тарихқа «…әркімнің-ақ бар таласы», сондықтан шындық үшін, тарихтың келесі ұрпаққа бұрмаланбай жетуі үшін Оспан батырдың шыққан тегі бойынша өз пікірімді мен де білдіруді жөн көрдім. Қолдан тарих жасау әлмисақтан белгілі жағыдай. Қытай императорлары өзінен бұрынғы династиялардың тариғын қайталап өзіне ыңғайлап жазғызғаны, сол сияқты орыс патшаларының да жылнамаларды жинаттырып алып түзеттіріп, қайта жазғызып отырғаны тарихи шындық. Осы үрдіс бұл күнде
6558
Көз қарас

ОСПАН БАТЫР ТОҚА МОЛҚЫ БОЛАДЫ

kerey.kz
| Jan 26, 2017 | 5,014 views

Шығыс Түркістандағы ұлт-азаттық көтерілістің қолбасшысы болған даңқты батыр Оспан Сіләмұлының шежірелік шығу тегіне қатысты “Орталық Қазақстан” газетінде (мақаланы жолдаушы солай деп көрсеткен) “Оспан батыр тоқа молқы болған” деген тақырыппен мақала жарық көріпті. Осы жария материалды редакцияға жолдапты. Біз сөз-сөйлемін өзгертпей оқырман назарына ұсынып отырмыз. Бұл мақалақа қарсы әуж айтылған материалды қосымша жариялайтынымызды ескертеміз! Abai.kz Қазақ баласының тәуелсіздігі үшін ғазиз жанын шүберекке түйіп, бір өзі үш мемлекеттің әскеріне қарсы тұрған Оспан Сіләмұлының есімі қазақ баласы үшін қастерлі болса керек. Кешегі Кенесарыдан кейін қазақ баласының тәуелсіздігі үшін Оспандай жан алысып, жан беріскен ханы да, қарашасы да болмаған. Сүйек қаралығына қарамастан ондай ерлерін бабаларымыз «қарадан туып хан болған» деп аспандатады. Міне, Оспан
1709
Көз қарас

ТАҒЫ ДА «МОҢҒОЛ» АТАУЫ ЖАЙЫНДА

kerey.kz
| Jan 21, 2017 | 5,562 views

Хасен ҚОЖА-ТҮРК Шыңғыз хан мен оның құрған мемлекеті мәселесі әлем зерттеушілері ең көп қалам тартқан тақырып саналады. Бұл тарихтағы кісілер мен ру-тайпа аттары түркше, әсіресе қазақ тіліне жақын болғаннан кейінгі кездері біздің зерттеушілердің де жазғандары молайды. Алайда олар Шыңғыз хан басшылығымен 1206 жылы құрылған мемлекеттің «түрктігін» айта келе: «Көптеген түрк руларын бағындырып ел қылған «моңғол» атты («сол маңайда көшіп жүрген саны аз тайпа») халық, Шыңғыз хан – моңғол болған» – деген тұжырым айтады. Ондаған түрк руларын, хандықтарын бір ғана моңғол деген тайпа бағындырып, мемлекет соның атымен аталған болса бұған қазақ (түрк) зерттеушілері (халқы) несіне шаттануға тиіс?! Бұл, керсінше, түрк нәсілін қорлайтын жай емес пе!? Сондықтан, бұл тарихпен көптен таныс болсам да,
1659
Тарих

Шәкір Әбенов. ҚҰН немесе керей мен тобықты тартысы

kerey.kz
| Dec 26, 2016 | 6,221 views

Тобықты ішінде Мамай – үштің бірінен саналатын жуан ру. Жеті Мамайдың ішінде қара күшке Қарабас әлуетті. Қарабас ішінде Ыбырай рақымсыз қатал, найзагер мықты болған. Мұнымен қоса ол сапырма ұры, қолына түссе бітім бермейтін, өз айтқанынан басқаға көнбейтін қыңыр болған. Туысы жуан, қол көмегі мол Ыбырайды тарпа бас салуға маңайдағы ел батпайды. Оның қолында ойдан-қырдан құралған бірнеше сіңбе ұрылар болады. Бір жылдары ел жайлаудан қайтқанда Ыбырай өзі бастатқан жеті кісі жондағы Жобалай керейге аттанады. Ішінде қаныпезер ұрының бірі Кәрсеннің Жүнісі бар. Сол жондағы Жобалай керейден қашып келіп, Ыбырайдың қолына сіңген бір ұры тағы бар. Ай жарық. Бұлар келе жатқанда Барлы қызыл деген жерде жеті кісі кездеседі. Олар да ұры, бұлар да
1817
Қазақ шежіресі

«Керей» және «Керейт» этнонимдерінің шығуы мен зерттелуі хақында

kerey.kz
| Jan 15, 2016 | 11,802 views

Төлегенұлы Қажымұрат ҚР «Ұлттық музейінің» қор сақтаушысы tkzhymurat@mail.ru Tel: +77028943137 Еуразия кеңістігінде “керей” атауы ежелден бері бар. Венгер ғалымы Ю. Неметтің “Керейт, керей, гирей” атты мақаласында, бұл этноним Алтайдан Венгрияға дейін таралғанын айтады [1, 100 б]. Керей қазақта орта жүзде, кіші жүз жетіруда керейт, найман-матайда қара керей болса, түркменде, өзбекте, башқұртта керейлі, керей, герей, крей атаулары кездесе. Адам есімдері ретінде: Керей хан, Керей, Ахмет Керей, Махмұт Керей, Қажыкерей, Керей (хылей) атуларыменде тарихта белгілі. Керей этнимологиясының нақты атауын беріу, оған жүйелі талдаулар жасау өте маңызды болып отыр. Негізгі дерктерге сүйене отырып,тарихқа жаңаша көзқарастармен қарау арқылы «керей» сөзі мен оның шығуы жөнінде жаңаша ойлар қалыптастыру зерттеуімізге негіз болады. Тақырыпта негізінен
5984
Қазақ шежіресі

КЕРЕЙЛЕР ТАРИХЫ – КЕШЕДЕН БҮГІНГЕ ДЕЙІН

kerey.kz
| Jan 8, 2016 | 12,951 views

Картова З.К., Сарсимов С. (М.Қозыбаев атындагы СҚМУ) Элем халқы, әсіресе кешегі өзінің тарихын түгендеуде. Қазақ тарихы да ақырындап болса да бүтінделіп, ақтаңдақтар айқындалып келеді. Қазақ тарихының ажырамас бөлігі – жалпы қазақ халқын құрайтын жеке рулар тарихы. Қазақ халқының құрылуына үлкен үлес қосқан керей үлысыньщ сол кездегі тарихы жөнінде көптеген деректер бар. Орта ғасырдағы жазба деректерде – «Моңғолдардың қүпия шежіресі», «Моңғолдардың алтын тарихы» сияқты кітаптарда «керей» атауы «керейт» түрінде берілген [1, 209 6]. Ал «Иуан патшалығының тарихында» «Кіле», «хыле», «клейі», «хлейы» деп жазылған. Парсы жэне түрік тілдеріндегі «Жамих ат-тауарих», «Шежирейі түрік» сияқты кітаптарда да «керейт» түрінде кездеседі. Көне түркі тілінде «т» қосымшасы «лар», «лер» деген мағынада жүмсалған. Демек, «керейт» – «керейлер»
6668
Қазақ хандығына 550 жыл

Мұхтар Мағауин. ШЫҢҒЫСХАН

kerey.kz
| May 3, 2015 | 42,775 views

АЙҚЫНДАМА СӨЗІМІЗ Дүйім алаш жұртына тағзым! ХІІІ ғасырдың алғашқы ширегінде бүкіл Еуразия кеңістігін өз ғұзырымен қайта құрған, ал тиянақтап, бағдарлап кеткен бар ісі бұдан соңғы заманда мағлұм әлемді мүлде басқаша қалыптауға негіз болған Шыңғыс хан – адамзат тарихындағы ең ұлы тұлғалардың бірегейі екені күмәнсіз. Кеңінен қамтып, тереңіне бойлай алмасақ та, сөз ұққан, хат таныған кезімізден көкірекке орнаған өзгеше бейне, Алып Ер екен. Шыңғыстау – Шыңғыс ханның атымен аталатын, ұлы Абай өрінде туып, бар ғұмырын өткерген, мына Мен түстік құламасында дүниеге келіп, жарық сәуле, айқын самалаға талап қылған киелі Шыңғыстау – ежелгі тарихпен бірге жасасып келе жатса, ұлы қаған неге қазақтан алыс болуы керек? Ержеттік. Таным аймағы қалыпқа түсті. Жаза бастадық.
20506