|  | 

ادەبي الەم

ءتور التاي قارىمدى قالامگەرىمەن قوشتاستى

Dydahimet Ashimhan بۇكىل سانالى عۇمىرىن شىعارماشىلىققا ارناعان قارىمدى قالامگەر ديداحمەت ءاشىمحانۇلىنىڭ ءومىرى 65 جاسىندا ءۇزىلىپ، ءمايىتى الماتىدان تۋعان توپىراعى ءتور التايعا اكەلىنىپ، جەر بەسىككە بەرىلدى.

الماتى مەن استانادان، تاعى باسقا وڭىرلەردەن كەلگەن مارقۇمنىڭ جاقىن دوستارى، قالامداستارى، ەت جاقىن تۋىستارى، اۋدان جۇرتشىلىعى قاتىسقان قارالى جيىندى جۇرگىزگەن جازۋشى الىبەك قاڭتارباەۆتىڭ سوزىمەن ايتقاندا، قازاقتىڭ ءسوز ونەرى الامانىنا كىلەڭ ءبىر سۇلەيلەرىن قوسقان كاتونقاراعاي حالقى تاعى ءبىر اسىل ۇلىنان، جىرشىسىنان ايىرىلدى. ورالحان بوكەيدى ەلۋىنە جەتكىزبەي اياقتان شالعان سۇم اجال ءبىراز ەنتىگىن باسقانداي بولىپ ەدى، ەندى كەلىپ التايدىڭ الىپ بايتەرەكتەرىن سۇلاتا باستادى. قاليحان ىسقاقتاي ونەر ساڭلاعىنىڭ ومىردەن وزعانى كەشە عانا ەدى، مىنە، بۇگىن ديداحمەت سىندى اردا ۇلىمىزدى، ارىسىمىزدى ارامىزدان الىپ كەتتى. ءتور التاي الاتاۋعا قال­اعاڭدى دا، ورالحاندى دا، ديداحمەتتى دە كەۋدەلەرى ارمانعا، جۇرەكتەرى جالىنعا تولى كۇيلەرىندە اتتاندىرعان ەدى، ەندى، مىنە، ەلگە قۇرىش تابىتپەن ورالتىپ جاتىر. بۇدان اسقان قاسىرەت بار ما؟..

از جازسا دا، ساز جازاتىن، قالامداستارىنىڭ اراسىندا جيىرماسىنشى عاسىردىڭ بەيىمبەت ءمايلينى دەپ مويىندالعان، ادامدىقتان اسپاعان، ارامدىققا باسپاعان ديداحمەت ءاشىمحانۇلىن سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋعا ارنالعان جيىندا ءسوز العان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى نۇرىمبەت ساقتاعانوۆ شىعىستىڭ شامشىراعى بولعان قالامگەردىڭ قازاسى بۇكىل ەلىمىزدىڭ، التى الاشتىڭ قايعىسى ەكەندىگىن بىلدىرە كەلە، مارقۇمنىڭ وتباسىنا، تۋعان­تۋىسقاندارىنا، بۇكىل اۋدان جۇرتىنا كوڭىل ايتىپ، ايماق باسشىسى دانيال احمەتوۆ پەن پرەمەر­مينيستردىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ قايعىعا ورتاقتاسقان سالەمدەرىن جەتكىزدى. ديداحمەت ءاشىمحانۇلىنىڭ دوسى، «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى ۇلىقبەك ەسداۋلەت ەكەۋىنىڭ بىرگە باستالعان ستۋدەنتتىك كەزدەرى، ديداحمەتتىڭ دارىندىلىعى، شىعارماشىلىققا، دوستىققا دەگەن ادالدىعى مەن تازالىعى، جازۋشىلار اراسىنداعى بەدەلى جونىندە ايتىپ، قالامگەر قازاسىنا وراي جازعان جىرىن وقىدى.

جازۋشى جەرلەسىمىز، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى الىبەك اسقاروۆتىڭ ءسوزى دە قالىڭ جۇرتشىلىقتى تولقىتىپ، كوزگە جاس الدىردى. سىڭارىنان ايىرىلعان اققۋدىڭ كۇيىن كەشىپ تۇرىپ، ول تالانتتى جازۋشى­پۋبليتسيست ديداحمەت دوسىنىڭ ەكىنشى ءومىرىنىڭ وسى ساعاتتان باستالعانىن، ونىڭ وقىرمانى، حالقى باردا ولمەيتىنىن ايتىپ، جەرلەستەرىن رۋحتاندىرىپ، قىتايداعى قانداستارىمىز بەن تۇركياداعى دوستارىنان، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى نۇرلان نىعماتۋللين مەن «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باۋىرجان بايبەكتەن كەلگەن كوڭىل ايتۋلاردى جەتكىزدى، كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى مۇحتار قۇل­مۇحاممەدتىڭ جەدەلحاتىن وقىپ بەردى. كاتونقاراعاي اۋدانىنىڭ اكىمى قاليحان بايعونىسوۆ ديداحمەت ءاشىمحانۇلىنىڭ كەرەمەت جازۋشىلىعىن، ونىڭ ازاماتتىعىن، اۋداننىڭ ماقتانىشى ەكەندىگىن تىلگە تيەك ەتىپ، مارقۇمنىڭ وتباسىنىڭ، تۋعان­تۋىسقاندارىنىڭ قايعىسىمەن ءبولىستى، ونىڭ جارقىن بەينەسى حالقىمىزدىڭ جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى. كورنەكتى جازۋشى ديداحمەت ءاشىمحانۇلىن جەرلەگەن سوڭ، قۇران­قاتىم باعىشتالدى.

جانىبەك قىزىر كاتونقاراعاي اۋدانى.

ۇلىقبەك ەسداۋلەت،

مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى

قاراعاي

(ديداحمەت ءاشىمحانۇلىنا)

التاي تاۋى اڭىراسا اسپان جۇتىپ داۋىسىن،

كۇڭگىر­كۇڭگىر تاس قۇلاسا كۇڭىرەنتىپ تاۋ ءىشىن.

تال بەسىك پەن جەر بەسىكتىڭ اراسىندا سامعاعان

تاۋ قوينىنا تابىستادىق التى الاشتىڭ ارىسىن.

جىرشىسىنان ايىرىلعان اق قابانىڭ تولقىنى،

جارتاستى ۇرىپ بىت­شىت بولدى كوبىك شاشىپ سول كۇنى.

قايعىدان قارس ايرىلماعان قايران جۇرەك­جۇرەك پە،

ماڭگىلىككە مەكەن بولسا تۋعان تاۋدىڭ قولتىعى.

نە بار ەكەن ءبىزدىڭ ولمەس ساعىنىشتى باسارداي؟

تاريح؟ ۋاقىت؟

قويسا نەتتى شاش ال دەسە – باس الماي؟

قازاعىمنىڭ اۋىر جۇگىن ارقالاعان تولاعاي،

قاپيادا ءسۇرىندىڭ بە، سوڭعى بەلدەن اسا الماي؟

جەر اڭساعان سارى اتانداي الدى­ارتىڭا قاراماي،

اسۋ اسىپ كەتە باردىڭ ءوز ولكەڭدى ارالاي.

تۋعان جەرگە تۇلعا بولىپ، ەڭسە بولىپ تۇرارسىڭ،

التايىڭنىڭ ورمانىنا قايتا ورالعان قاراعاي…

25 مامىر، 2015 جىل

الماتى – كاتونقاراعاي.

ديدار گازەتى

 

Related Articles

  • الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    بولعان وقيعا ىزىمەن بولعان وقيعانىڭ ىزىمەن…   الاش جۇرتىنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەزى ءوتىپ، ءاليحاننىڭ كولچاكتان بەتى قايتىپ، “ەندى قايتىپ تاۋەلسىز ەل بولامىز” دەپ جۇرگەن كەز ەدى. سەمي الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ورداسى ەدى. سەمەيدە جۇرگەن احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپ الاشورداشىلار قىتاي شەكاراسىنداعى ءۇرىمشى قالاسىنا بارىپ، ونداعى قازاق جۇرتىنىڭ حال جاعدايىن ءبىلىپ قايتۋعا جولعا شىققوان. ول كەزدە ءۇرىمشىنىڭ كوبى قازاق ەدى ۇيلەرى نەگىزىنەن سازدان قۇيىلعان. ورتا ازيانىڭ كوپ قالالارىن ەسكە سالعانداي. ءبىراز ۇلكەن كىسىلەر مەن جاستار احاڭنىڭ توتە الىپبيىمەن كىتاپ گازەت وقيدى. ەكەن. احاڭدى بۇرىن كورگەن ادامدار دا كەزدەستى. دەگەنمەن، احاڭ ءۇرىمشى قازاقتارىنىڭ تاەلسىز اۆتونوميا قۇرۋ تۋرالى ويلارى دا جوقتىعىن بايقاعان. سونىمەنگ، ءۇرىمشى قازاعىنىڭ جانە قىتايعا جاقىن باسقا ۇلتتاردىڭ باستى تۇرمىسى

  • ءبىر اۋىلداعى  ەكەۋدىڭ تاعدىرى

      جۇمات  انەسۇلى   ( ماحاببات تۋرالى اڭگىمە) “مەن سەنەن باسقانى ولگەنشە  كورمەيمىن دەپ سەرت بەرىپ ەدىم وزىمە” “دەدى بۋىنىپ ولەيىن دەپ جاتقان مايسا دەگەن قىز.. بۇل بايتوبە دەپ اتالاتىن اۋىل. بۇرىن ۇلكەن شارۋاشىلىقتارى بولعان.وقۋ اياقتالىپ، مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مەكتەپتىڭ جانىنداعى الما باعىندا مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ تويى مەن  سىنىپتاس جاراس پەن مايسانىڭ تويى بىرگە وتەىزىلەتىن بولعان. جاراستىڭ Əكەسى فەرمەر، ازداپ ەگىستىگى بار. ال جاراسپەن بىرگن وقىعان Əمىرەنىڭ əكەسى əكىمشىلىكتە قىزمەت جاسايدى، ءəرى جەمىس وسىرەدى. بۇل جاراس پەن مايسانىڭ ۇيلەنۋ تويى باستالايىن دەپ جاتقاندا بولعان تراگەديا. جاراس پەن مايسا مەكتەپ ءبىتىرىپ،، ءوز سىنىپتاستارىمەن مەكتەپتىڭ جانىنداعى ۇلكەن باقتا ۇيلەنۋ تويلارىن مەكتەپ ءبىتىرۋ تويىمەن جال،عاستىرماقشى ەدى. مەكتەپتىڭ باعى القىزىل گۇلمەن جايناپ تۇر. وعان ءتۇرلى ءتۇستى لامپالار قوسىلعان. سىرتىنان

  • ماڭگى قازاق(ەرتەگى فەنتەزي) 

    قازاقتارعا جاسالىپ جاتقان  قيانات كوپ بولعاسىن، « ماڭگى قازاق» اتتى اڭگىمە جازسام دەپ جۇرەتىن ەدىم. وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن سول اڭگىمەنىڭ سيۋجەتىنە كەلەتىن ءتۇس كورجىم. كەشەدەن بەرى جازۋعا كىرىسسەم بە دەپ ءجۇر ەدىم، ءساتى بۇگىن تۇسكەن سياقتى. جۇمات انەسۇلى وتە ەرتەدە ەمەس، بۇگىندە ەمەس، عىلىم دوكتورلارى سانجار مەن بالجان ينستيتۋتتا قىزمەت ەتەتىن.وزدەرىنىڭ لاۋازىمدارىنا قاراي قاراپايىم ەكى قاتارلى جاقسى سالىنعان كوتتەدجدە تۇردى.ينتەلليگەنت ادامدار ءومىردىڭ قيىندىقتارىنا كوپ ءمىن بەرە قويمايدى عوي، ومىرلەرى ءماندى، جايلى ءوتىپ جاتتى. جاقسىلىقتا كوپ كۇتتىرگەن جوق، سانجار مەن بالجان ۇلدى بولىپ، كوتتەدجدە شاعىن توي ءوتتى. نەگە ەكەنىن قايدام، اكە شەشەلەرى اقىلداسىپ، ءۇلدارىنىى ەسىمىن اڭسار دەپ اتاعان. اڭسار ەرتەدەگىدەي تەز دە وسكەن جوق، كەش تە وسكەن جوق. تاربيەلى جىگىت بولىپ

  • سۋ ىشكەندە قۇدىق قازىۋشىنى ۇمىتپا

    (23 – اڭگىمە) باياحمەت جۇمابايۇلى — ءبىزدىڭ زاماندا سەندەرشە كيىمنەن-كيىم تاڭدايتىن جاعداي قايدا، جاماپ-جاسقاپ، تون، شالبار كيسەك تە جەتەتىن. ءسويتىپ ءجۇرىپ ايانباي ەڭبەك ەتتىك. بۇگىنگى كۇن باساتىن جولدى ول كەزدە ايلاپ جۇردىك، ءتىپتى بۇگىنگىدەي دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان حابار تاۋىپ وتىراتىن جاعداي قايدا؟ — دەگەن قاريا نەمەرەسىنىڭ جۇمىستىڭ قىرىن بىلمەي، تىك قاسىق بولىپ ءوسىپ كەلە جاتقانىنا نارازى بەينەسىن اڭعارتىپ، ءوز ءومىر كەشىرمەسىنەن كەڭەستەر قوزعاعان. نەمەرەسى: — اتا، سول داۋىردە تۋعان وزدەرىڭىزدىڭ سورلى بولعان تالەيلەرىڭىزدەن كورمەيسىز بە؟ ولارىڭىزدى بىزگە ايتپاڭىز، —دەمەي مە. اشۋدان جارىلارمان بولعان قاريا: — ە، ونداي بولعاندا «ۇرپاق ءۇشىن باقىت-بايلىق جاراتسام» دەپ تەر توگىپ، جان قيىپ، ازىپ-توزعان اتا-بابالارىڭ سەندەرگە ايىپتى بولعانى عوي. «تەڭدىك ءۇشىن» دەپ اكەم وققا ۇشتى. ال

  • مۇحتار ماعاۋين: ورالحاندى دا، قۇدايىڭدى دا ۇمىتقان ەكەنسىڭ…

    ياعني، د.يسابەكوۆتى تاۋباعا ءتۇسىرۋ ءراسىمى رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ قولىنان بيىك ماراپات الىپ، جەلى كوتەرىلىپ تۇرعان د.يسابەكوۆ، مىنا ءبىز سياقتى پەندەسىنە كوڭىل ءبولىپ، «مۇحتار ماعاۋيننىڭ بۇكىل پوزيتسياسى ماعان ۇنامايدى» دەگەن ءتۇيىندى تاقىرىپپەن سۇحبات بەرىپتى – Nege.kz, 10.ءحى.2022. ءبىر زاماندا تانىعان، بىلگەن، ەندى كوزدەن تاسا، كوڭىلدەن وشكەن جازارماننىڭ، ءتارىزى، قىرىق-ەلۋ جىل بويى ىشتە بۋلىققان جۇرەكجاردى تولعامى. جارىققا شىققان كەزدە ءبىز تاريحي-تانىمدىق «التىن وردا» كىتابىن دەندەپ، قاجەتتى تىنىسقا ەرنەست حەمينگۋەيدىڭ ەسكى جۇرتى – جىلى تەڭىزگە بەت تۇزەگەن ەدىك. ەندى مىنە، ەكى اپتادان اسقاندا قايرىلىپ سوعۋعا مۇمكىندىك تاپتىق. ارتىقشا قاجەتتىلىكتەن ەمەس، الدەبىر اۋەسقوي اعايىندار ءدۇدامالدا قالماسىن دەپ. الدىمەن، ايقايلى سۇحباتتى وقىماعان بۇگىنگى جۇرتشىلىق ءۇشىن، ەڭ باستىسى – د.يسابەكوۆ باۋىرىمىزدىڭ مۇباراك ەسىمىن كەيىنگى زامانعا ۇمىتتىرماي جەتكەرۋ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: