كوز قاراس
«قازاق ۇلتىنا سىرتتان كەلەر ۇلكەن كومەك بار، ول – ورالماندار» دەگەن ەدi التىنبەك سارسەنبايۇلى
2004 جىلدىڭ 10 قىركۇيەگiندە قر اقپارات، مادەنيەت جانە قوعامدىق كەلiسiم مينيسترi, “اق جول” دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ تەڭ توراعاسى التىنبەك سارسەنبايۇلى (التەكەڭ بيلiك تاراپىنا بەلگiلi بiر شارت قويا وتىرىپ، قايتا مينيستر بولعان كەز), سەرiكتەرi تولەگەن جۇكەەۆ، سەيداحمەت قۇتتىقادام جانە كومەكشiسi ايدوس سارىم ورالمان زيالىلارمەن جانە كاسiپكەرلەرمەن كەزدەستi. بۇل باسقوسۋدى راحىم ايىپۇلى ۇيىمداستىردى. جۋرناليست ءالiمجان ءاشiمۇلى قاعازعا تۇسiرگەن، قۇنتتاپ جازىپ العان بۇل ەركiن پiكiرلەسۋدە ايتىلعان ويلار بۇگiن دە قۇندى. سونى ەسكەرiپ، ىقشامدالعان نۇسقاسىن وقىرمانعا ۇسىنعاندى ءجون كورiك.
بIرلەسIپ جاڭا جول IزدەيIك
– قۇرمەتتi باۋىرلار، سiزدەر مەنi سىرتتاي بiلەسiزدەر. “اق جول” پارتياسى سiزدەرمەن كەزدەسۋدi ماعان وتكiزسiن دەپ تاپسىردى. ءسiرا، سوعان قاراعاندا مەنiڭ ورالماندارعا كۇيەۋبالا ەكەنiمدi ەسكەرگەن بولسا كەرەك (دۋ كۇلدi). ويتكەنi مەنiڭ ايەلiم –رەسەيدiڭ قازاعى، – دەپ ءسوزدi التەكەڭ ازiلمەن باستاعان بولاتىن. ول ودان ءارi بىلاي دەدi:
– ال ەندi اڭگiمەنiڭ نەگiزگi تاقىرىبىنا كوشسەك. بۇل تەك سايلاۋ (پارلامەنت سايلاۋىن ايتادى–رەد.) الدىنداعى كەزدەسۋiمiز ەمەس. سەبەبi, سايلاۋ 19-ى كۇنi بولادى. سودان كەيiن وتەدi, كەتەدi. ارى قاراي دا ۇلكەن ءومiر بار. ال ۇلكەن ءومiردiڭ بiزدi كۇتiپ وتىرعان “ۇلتىمىزعا، حالقىمىزعا بەرەتiن نەسi بار؟” دەگەن ۇلكەن تاقىرىپ بارلىعىمىزدى ويلاندىرادى. سول سان مىڭداعان سۇراقتاردىڭ iشiندەگi وزەكتiسi دە، ۇلكەنi دە – قازاق ۇلتىنىڭ پوتەنتسيالىن قايتا قالپىنا كەلتiرۋ ءماسەلەسi. بۇل – وتە ۇلكەن ماسەلە. سەبەبi, يمپەريا تۇسىندا، 1931–33 جىلدارداعى اشارشىلىقتى بىلاي قويعاندا، 1937-38-دەگi قۋعىن-سۇرگiندi بىلاي قويعاندا، سوعىستا جوعالعان ازاماتتاردى بىلاي قويعاندا، 1950 جىلدارداعى قيىندىقتاردى بىلاي قويعاندا، “بەيبiت، جاقسى” دەگەن برەجنەۆتiڭ زامانىندا دا قازاق ۇلتىنىڭ پوتەنتسيالى كۇن ساناپ كەمiپ بارا جاتتى. سەبەبi, “بiرتۇتاس كەڭەس حالقىن قالىپتاستىرامىز” دەگەن يدەيا ارقىلى قازاق حالقىنىڭ تامىرى جويىلىپ، بەتiندەگi شىبىعى قالعان جاعداي دا بولدى. ۇلتتىڭ iشiندە دە، اينالاسىندا دا، دامۋىندا دا ءۇلكەن داعدارىس بولدى. كەڭەس وداعى قۇلاعاننان كەيiن، بiز سول داعدارىس كەزەڭiندە تۇرعان ۇلتپەن جاڭا مەملەكەت قۇرۋعا كiرiستiك. ارينە، ۇلتتىق بيۋروكراتيانىڭ كومەگiمەن، قولداۋىمەن العاشقى كەزەڭدە مەملەكەت تiزiگiنiن قولعا العانىمىزبەن، ول ۇلتتىق بيۋروكراتيا ەكونوميكانىڭ كەيبiر تۇستارىنا كەلگەن كەزدە ءوزiنiڭ ۇلت، حالىق الدىنداعى نەگiزگi جاۋاپكەرشiلiگiن ۇمىتىپ، بۇگiن وليگارحتاردىڭ، بەلگiلi توپتاردىڭ بيۋروكراتتارىنا اينالدى.
دەمەك، ۇلتتىڭ ءوزiن تاۋەلسiز مەملەكەتكە تiرەۋ بولاتىنداي جانە ونى العا الىپ جۇرەتiندەي iشكi قاينار كۇش كەرەك. ەگەر بيلiك حالىقتان تۋىندايدى دەسەك، الدىمەن حالىقتىڭ پوتەنتسيالىن قالىپتاستىرۋدىڭ جولىن iزدەۋiمiز كەرەك. ول ءۇشiن، ەڭ باستىسى، ەلگە ەركiندiك بەرۋ، ەلدiڭ دامۋىنا، ماڭدايالدى ازاماتتاردىڭ ءوسiپ شىعۋىنا مۇمكiندiك جاساۋ كەرەك. بۇل – ۇلكەن وزگەرiستi كەزەڭ. ول ءۇشiن ءادiل سايلاۋ كەرەك، ءادiل قوزعالىستار كەرەك، ءادiل پارتيالار كەرەك، ءادiل ءباسپاسوز كەرەك. ال ەكiنشi جاعىنان سول ۇلكەن داعدارىستا تۇرعان تiل، دiن، دiل جانە ۇلتتىق بولمىس ماسەلەسiندە، قازاق ۇلتىنا سىرتتان كەلەر ۇلكەن كومەك بار. ول – ورالماندار. مەن مۇنى “كومەك” دەپ ادەيi ءبولiپ ايتىپ وتىرمىن. سەبەبi, ورالمانداردى ۇلكەن كومەكتەسۋشi ادامدار رەتiندە قابىلداۋىمىز كەرەك. ۇلتتىڭ سانىن مولايتاتىن، ساپاسىن جاقسارتاتىن، ۇلتتىق ەكونوميكاعا يە بولاتىن، سىرتتان كەلiپ قوسىلىپ جاتقان “جاڭا كۇش” رەتiندە قاراۋىمىز كەرەك. اسiرەسە، گۋمانيتارلىق سالادا، تiل، مادەنيەت سالاسىندا بiز كورiپ وتىرعان قيىنشىلىقتاردان الىپ شىعۋعا ءوز ۇلەسiن قوساتىن كۇش رەتiندە قاراۋىمىز كەرەك. سوندىقتان دا، سiزدەرمەن بۇگiنگi كەزدەسۋدiڭ باستى تاقىرىبىنىڭ بiرi وسى بولماق. تەك قانا ەلiمiزگە كەلiپ جاتقان ورالمانداردىڭ باسىنداعى قيىنشىلىقتاردى تالداپ جاتساق، سiز دە، بiز دە جىلاپ جiبەرەمiز. وعان ۇزاق ۋاقىت كەرەك. ۇشiنشiدەن، بولاشاقتا نە iستەيمiز؟ ات سابىلتىپ كەلگەن ورالمانداردىڭ، اعايىنداردىڭ قايماعى سiزدەرسiزدەر. عىلىم، بiلiم، مادەنيەت وكiلiسiزدەر. سiزدەرمەن وسى كەلiپ جاتقان باۋىرلارىمىزدىڭ قازاق ۇلتىنا، قازاقستان مەملەكەتiنە قالاي ىڭعايلى جاعدايدا كiرiگۋدiڭ، بiرلەسۋدiڭ جولىن اقىلداسۋىمىز كەرەك. بارلىق ماسەلەدە، بiز بيلiككە جۇگiنە بەرۋiمiزدi قويۋىمىز كەرەك. بiز حالىق بولىپ بiرiگiپ، حالىق بولىپ تۇتاسۋىمىز كەرەك. جانە ۇلتتىڭ iشiندەگi ءوز پروبلەمالارىن ءوزi شەشەتiن، ۇلكەن قوعامدىق ساياسي كۇشكە اينالۋىمىز كەرەك.
سiزدەردە قانداي وي بار؟ بالكiم، بiزدiڭ پارتيانىڭ كولەمiندە مە، پارتيا كولەمiنەن تىس جالپىۇلتتىق قوزعالىس كولەمiندە مە؟ نەمەسە بيلiككە قالاي ىقپال ەتۋگە بولادى؟ قانداي قوزعالىستار جاساۋعا بولادى؟ وسىنىڭ بارلىعى سiز بەن بiز قوزعايتىن، قاۋزايتىن نارسە. سiزدەردiڭ بiزگە ايتار قانداي تiلەكتەرiڭiز بار؟ ول ءۇشiن ايقىندىق كەرەك. سونى ايقىنداپ الۋىمىز كەرەك. سوندا عانا سiزدەر مەن بiزدەر بiر-بiرiمiزدi جاتسىنباۋعا ءمۇمكiندiك جاسالادى. سوندا عانا بۇل مەملەكەتتە جاڭا قۇرىلىم قۇرۋعا، جاڭا جۇيە جاساۋعا جول تابىلادى. ارينە، سiزدەر ءوزدەرiڭiز جول تابا الاسىزدار. بiلiمدەرiڭiز بار، ۇلكەن دايىندىقتارىڭىز بار. ال ارتتارىڭىزدان ەرiپ كەلگەن، ەندi كەلەتiن بۇقارا حالىققا قانداي كومەك كەرەك، قانداي جاردەم كەرەك؟ وسى ماسەلەنi ءسوز ەتسەك.
تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءنابيجان مۇقامەتحانۇلى، ەكونويكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى داۋلەتبەك توقتاسىنۇلى، كاسiپكەر مۇحان مامىتحان ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.
قازاقتى ويلاعان ۇكIمەت بار ما؟
التىنبەك سارسەنبايۇلى ودان ءارi بىلاي دەدi:
– قازاقستاندا قازاق حالقىنىڭ تالانتتى ازاماتتارىنىڭ كوبiرەك كورiنۋiنە، شىعۋىنا جاعداي جاساۋ ماسەلەسi قازiر وتە وزەكتi. مەن ماسكەۋدە ەلشi بولىپ iستەپ جۇرگەن كەزiمدە قازاقستاننىڭ رەسەيدەگi مادەنيەت كۇندەرiن اشۋعا قازاقستاننىڭ ونەر قايراتكەرلەرi كەلدi. سوندا بiر جارىم ساعاتتىق كونتسەرت كورiپ وتىرىپ بiر ويدا قالدىم. جانە وسى ويىمدى سول كەزدە پرەزيدەنتتiڭ كومەكشiسi بولىپ جۇرگەن وراز جاندوسوۆقا ايتتىم: “وسىدان ون جىل بۇرىن قانداي ادامدار بiزدە ءان سالىپ، سكريپكا تارتىپ، فورتەپيانو ويناپ جۇرسە، ءدال سول ادامدار ءالi دە ءجۇر. ون جىلدا باسقا جاڭا ەسiم شىققان جوق”،– دەپ. “بۇنىڭ سەبەبi نەدە؟” دەگەن ماسەلەگە بiز ويلانۋىمىز كەرەك. نەمەسە 1990 جىلداردىڭ باسىندا قاۋلاي شىققان قالىڭ قازاق بيزنەس وكiلدەرiنiڭ ارتىنان iلەسكەن جاڭا ەسiم قازiر قاراساڭ، تاعى دا جوق. مۇنىڭ سەبەبi نەدە؟ نەمەسە بiزدiڭ ارتىمىزدان iلە-شالا باسىپ كەلە جاتقان جاسى 30-دان اسقان ساياساتكەر ازاماتتار جانە جوق. مۇنىڭ سەبەبi نەدە؟ دەمەك ەلiمiزدە تالانتتى ازاماتتاردىڭ، ونەردە، عىلىمدا، ساياساتتا، بيزنەستە كورiنۋ مۇمكiنشiلiگi مۇلدەم ازايىپ كەتكەن. بۇنىڭ نەگiزگi باستى سەبەبi, قازiر بيلiك، اتقارۋشى بيلiك، وكiنiشكە قاراي، بارلىق پروتسەستەردi ءوزiنiڭ باقىلاۋىنا قاراتىپ العان. ەگەر اتقارۋشى بيلiكتiڭ نازارىنان تىس دۇنيە بولاتىن بولسا، تىس تۇلعا بولاتىن بولسا، تىس ۇلكەن جوبا بولاتىن بولسا، ول تەز ارادا جوق بولادى نەمەسە دامىمايدى، وسپەيدi. ويتكەنi بيلiك وعان مۇمكiنشiلiك بەرمەيدi. سونىڭ كەسiرiنەن قازiر تاۋەلسiزدiگiمiزدiڭ 14 جىلىندا بiز سول 1990 جىلداردىڭ باسىنداعى ازعانتاي پوتەنتسيالمەن ءومiر ءسۇرiپ كەلە جاتىرمىز.
“سىرتتان كەلگەن ورالماندارعا ەلiمiزدiڭ پوتەنتسيالىن كۇشەيتەتiن ۇلكەن كۇش رەتiندە قارايمىز” دەگەندە وسىنى دا مەڭزەگەن ەدiم. ول ءۇشiن ورالمان عانا ەمەس، قازاقستاننىڭ بارلىق ازاماتتارىنا جان-جاقتى داميتىن باسەكەلەستiك ورتا كەرەك. باسەكەلەستiك ورتا تەك دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار قالىپتاسقان كەزدە عانا پايدا بولادى. قازiر بiزدە اتقارۋشى بيلiك بارلىق بيلiكتەن جوعارى تۇر. ەگەر بەينەلەپ ايتساق، بيلiك حالىقتىڭ موينىنا ەكi اياعىن سالبىراتىپ مiنiپ وتىر. بۇگiنگi كۇنi, ءدال قازiر مەن بيلiكتiڭ وكiلiمiن، وسىنداي شىندىقتى ايتۋعا ءماجبۇرمiن. سiز جاڭا ۇكiمەتتiك ەمەس ۇيىمداردىڭ ورالماندارعا قاتىسىن نەمەسە ۇكiمەتتiڭ كوزقاراسىن ايتتىڭىز. بiزدە ورالماندارعا جاعداي جاساۋ جونiندە مەتوديكالىق قاتە بار. بيۋدجەتتە قانداي مۇمكiندiك بار، سوعان قاراپ كۆوتا جاسايىق دەيدi. حالىقتىڭ “ورالمانداردى ەلiمiزگە الىپ كەلiپ قوسىپ، ۇلتتىڭ پوتەنتسيالىن قالاي اتتىرۋعا بولادى؟” دەگەن سۇراعىن الدىمەن قويىپ، سول ءۇشiن قانشا قارجى كەرەگiن انىقتاپ، قانداي جاعداي قاجەتتiلiگiن ويلاستىرساق، سودان كەيiن ەسەپ-شوت جاساساق، جاعداي مۇلدە باسقاشا بولار ەدi. ۇكiمەتتiڭ قازiرگi مۇشەسi رەتiندە، بۇرىنعى ءمۇشەسi رەتiندە ايتايىن: سiزدەردiڭ تاعدىرلارىڭىزدى كوبiنە-كوپ بيۋدجەتتi جوسپارلايتىن، بولەتiن. قورجوۆا دەگەن حانىم شەشiپ جiبەرەتiن. بiز ول كiسiمەن تالاي ايتىستىق تا، تارتىستىق تا، تالاي اڭگiمەلەرگە بارىستىق تا. مiنە، سوندىقتان دا، ورالمانداردىڭ كەلۋ ماسەلەسi قازاقستاننىڭ پارلامەنتiندە بiر رەت تە كەڭ تۇردە تالقىلانىپ، ۇكiمەتكە سالماق سالعان جوق. دەمەك، پارلامەنت ءوزiنiڭ نەگiزگi بiر وكiلەتتi, ماقساتتى iسiن ورىنداپ وتىرعان جوق. مەن كەيدە ويلايمىن، وسى بiزدiڭ ۇكiمەت قازاق حالقىن پروبلەماسى جوق حالىق دەپ ويلايتىن بولۋى كەرەك. سوندىقتان دا بۇعان كوپ نازار اۋدارمايدى. ول ءۇشiن بيلiكتiڭ قۇرىلىمى وزگەرۋ كەرەك. كونستيتۋتسياعا ۇلكەن وزگەرiس قاجەت. بيلiكتi بiز تەڭدەستiرۋiمiز كەرەك. بيلiكتە تەپە-تەڭدiك بولماي، بيلiك بiرiن-بiرi باقىلاماي، ارقاشاندا ەرتوقىمى بiر جاعىنا اۋىپ كەتكەن ات سياقتى بولىپ جۇرەمiز. ول شىندىق. مiنە، سودان كەلiپ سوڭعى 14 جىلدا جاڭاعى سiز ايتىپ وتىرعانداي، مەن ايتىپ وتىرعانداي، ۇلتتىڭ پوتەنتسيالىندا ۇلكەن وزگەرiستەر بولماي ءجۇر. تiپتi قازاقتىڭ بiرتۋار ازاماتى، عارىشكەر توقتار ءاۋباكiروۆتiڭ ءوزiن نەشە سوقپاققا سالدىق. بiزدە ۇلتتىڭ پايدالى، قۇندى، باعالى تۇلعالارىن دۇرىستاپ پايدالانۋ ماسەلەسi جوق. وندا دا تەك ساياسي بيلiكتiڭ ىقپالىندا بولسا، ساياسي بيلiكتiڭ شەڭبەرiندە بولسا، سوندا عانا پايدالانادى. قالعان كەزدە ۇلتتى دامۋشى كۇش رەتiندە قاراستىرمايمىز. بiز كوبiن ۇلكەن ادامدارعا، بيلiككە قاجەت پە، قاجەت ەمەس پە دەپ قارايمىز. ال ۇلتقا قاجەت پە، قاجەت ەمەس پە دەگەن سۇراق كوپ تۋىندامايدى. زيالى قاۋىمنىڭ كوپ وكiلدەرi كەڭەس زامانىندا وسى سۇراققا ءوزدەرiنشە جاۋاپ بەرiپ ۇيرەنiپ العان. بiز حالىققا قاجەتپiز بە، قاجەت ەمەسپiز بە دەپ ەشكiم ويلامايدى. “وسى بiز بيلiككە قاجەتپiز بە، قاجەت ەمەسپiز بە؟ بiر كۇنi عايىپتان تايىپ قاجەت بولماي قالساق قايتەمiز؟” دەپ الاڭدايدى، باسىن قاتىرادى. سودان جالتاقتىق تۋادى. جاقىندا “قازاقستاندىق ۇلت قۇرۋ” جونiندە دايىندىقسىز پiكiر ايتىلدى. بiز ودان وتكەنبiز. كەزiندە “بiر تۇتاس كەڭەس حالقىن قۇرامىز” دەگەن كەزدە بۇكiل قازاق مەكتەپتەرiن جاۋىپ، تiلiمiزدi, ءبارiن سوعان ىڭعايلاعانبىز. سەبەبi, “بiر ۇلت” بولعان سوڭ ول ۇلتتىڭ بiر تiلi بولۋ كەرەك. ماسەلەن، اعىلشىننىڭ–اعىلشىن تiلi بار، جاپوننىڭ –جاپون تiلi بار، فرانتسۋزدىڭ–فرانتسۋز تiلi بار. ال “قازاقستاندىق ۇلت” قۇرساق، ونىڭ تiلi قاي تiل بولادى؟ قاي ۇلتتىڭ مادەني نەگiزiندە قۇرىلادى؟ ول قاي ۇلتتىڭ دiنiنiڭ نەگiزiندە قۇرىلادى؟ وسىنداي ماسەلە جونiندە سۇراقتار تۋعان كەزدە بiزدiڭ بiر ۇلكەن جازۋشى اعامىزدان جۋرناليست: “قالاي قارايسىز”،– دەپ سۇراسا، الگi جازۋشى اعامىز: “اينالايىن، مەن مۇنداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرمەيمiن، ۋاقىتىم جوق”،– دەپ جاۋاپ بەرiپتi.
قىتايدان كەلگەن ازاماتتاردىڭ وقۋعا تۇسە الماي، نەمەسە ەلiنە قايتا الماي، ءدۇبارا بولىپ قينالعان كەزiن دە مەن “ۇلكەن ساياسي وقيعا” دەپ ەسەپتەيمiن. “جاس الاش” گازەتi سونى شىرقىراپ تۇرىپ جازدى. سوندا سەلت ەتكەن شەنەۋنiك بولعان جوق. سەلت ەتكەن پرەمەر-مينيستر بولعان جوق. “مۇنىڭ قالاي؟” دەپ التىنشاش جاعانوۆانى شاقىرعان پرەزيدەنت بولعان جوق. بۇل دا ۇلكەن ماسەلە. پارلامەنتتە بiر-ەكi دەپۋتات سويلەدi دە قويدى. سوندىقتان بiز ءاربiر قوعامداعى ۇلكەن ماسەلەلەرگە تەرەڭ قاراپ ۇيرەنۋiمiز كەرەك. باسقالاي بولمايدى. بiزدiڭ قازiرگi دامۋ قارقىنىمىز، مۇمكiنشiلiگiمiز سوعان جاعداي جاسايدى. سiزدەردiڭ ءبارiڭiز ار ەلدەن كەلگەن بiلiمدi ازاماتسىزدار، ءوزدەرiڭiز دە بايقاعان شىعارسىزدار، بiزدiڭ دامۋىمىزدا كەمiندە بەس جىلدىق كەشiگۋ بار. ال مىناۋ عالامداستىرۋ كەزەڭiندە كەشiگۋ بiز ءۇشiن وتە قاۋiپتi. رەسەيدiڭ كاۆكازدى تىنىشتاندىرۋ رەفورماسى جۇرiپ كەتسە، بiز ودان كەيiنگi 10–15 جىلدا دامىماي وسى كۇيدە وتىرساق، “تاۋەلسiزدiگiمiزدi ساقتاپ قالامىز” دەپ مەن ايتا المايمىن. ەگەر رەسەي ۇلتتىق ەكونوميكاسىن ەكi ەسە ۇلعايتسا، بiز “ ارتتا قالعانداردىڭ ء(وزبەكستاننىڭ، قىرعىزستاننىڭ جانە تاجiكستاننىڭ) الدىندا ءجۇرمiز” دەپ ماقتانىپ جۇرە بەرەتiن بولساق، وندا بiزدiڭ تاۋەلسiزدiكتەن ايىرىلىپ قالۋ قاۋپiمiز بار. شەكارامىزدى سىزىپ بەرگەننەن كەيiن، ەشكiم بiزگە “تاۋەلسiزدiگiڭ ماڭگiلiك” دەپ كەپiلدiك بەرگەن ەمەس.
قىتايدىڭ ورلەۋ قارقىنىن بiلەسiزدەر، رەسەيدi بiلەسiزدەر. ەندەشە، قازاقستاننىڭ ماڭدايىنا ۇزدiكسiز دامۋ عانا جازىلعان. ۇزدiكسiز دامۋ ارقىلى بiز ءوزiمiزدi-ءوزiمiز ۇلت رەتiندە ساقتاي الامىز. ءوزiمiزدi-ءوزiمiز تاۋەلسiز مەملەكەت رەتiندە ساقتاي الامىز. سوڭعى ءۇش جىلدا، مىنا ەكونوميكالىق رەفورمالار اياقتالعاننان كەيiنگi جىلدارى، ەركiن پارلامەنت، ەركiن ءباسپاسوز بولسا، ورالمانداردىڭ كوپ ماسەلەسi ورنىقتى شەشiلiپ كەتكەن بولار ەدi. قوعامدىق تالقى ارقىلى شەشiلiپ كەتەر ەدi. بiزدە سiزدەردiڭ ازاماتتىق الۋلارىڭىزدىڭ ءوزi پروبلەما. سiزدەرگە بەرەتiن جەڭiلدiكتi كوررۋپتسياعا اينالدىرعان. پالەندەي پايىزىن قايتارماساڭىزدار، كوپشiلiگiڭiز كۆوتا الا المايسىزدار. ونى دا بiلەمiز، گازەت جازىپ جاتىر.
ال مىناۋ ليتۆا مەملەكەتiندە جاڭادان سايلانعان پرەزيدەنت بiر رەسەيدiڭ ازاماتىنا زاڭسىز ازاماتتىق بەرگەنi ءۇشiن وتستاۆكاعا كەتتi. ليتۆا حالقى الاڭسىز، قورىقپاي، تىنىش ۇيىقتاپ ءومiر سۇرە بەرۋiنە بولادى. سەبەبi ولار “توبەگە شىققان، بيلiكتەگi كەز كەلگەن ادام ءوزiنiڭ ويىنداعى جەكە ماقساتىن iستەي المايدى” دەپ سەزiنەدi. ولاردىڭ كونستيتۋتسياسىندا سونداي ءمۇمكiندiك بار. كەز كەلگەن بيلiكتiڭ ادامى باقىلاۋدا. پارلامەنتتiڭ، باسپاسوزدiڭ، قوعامدىق ساياسي كۇشتەردiڭ باقىلاۋىندا. ال بiزدە قانشا تولقۇجات قانداي جاعدايدا كەتكەنiن كiم بiلiپ جاتىر؟! مiنە، وسىنداي ماسەلەلەر سiزدەردi دە، بiزدەردi دە تولعاندىرادى، ويلاندىرادى.
zhasalash.kz
پىكىر قالدىرۋ