Sol üşinde bizdiñ auıldı «Qwyğan» dep te ataytın. Şiñgil özeni möp-möldir bolsa, Bwlğın özeni aqjal tolqındarmen swrlanıp jatatın. Eki özen qosılğannan keyin de biraz jerge deyin tolıq aralasıp kete almay öz tabiğattarın saqtap, qatarlasa ağatın. Möldir özen möldirliginen ayırılğısı kelmegenimen, birtindep tağdırına moyınsal bolıp, Bwlğın özeniniñ aqjal tolqındarımen aralasıp ketedi… Bwl özender mağan ömir jolın elestetedi. Tağdırıñdı süyregen ömir özeni talay adamdar men är -türli ortamen jolıqtıradı. Boyıñdağı säbi küniñnen qalıptasqan möldirlik, tazalıq jaqsılığı men jamandığı qatar jüretin qatigez qoğamnıñ qulığı men swmdığınan birtindep kirley bastaytın sekildi. Osındayda sanañdı selit etizip silkip alar sergektigiñ bolmasa, jüregiñdi suğarıp, tazartıp otırar iman nwrı bolmasa bwlıñğır qoğamğa siñp joğalıp keteriñ sözsiz. Sol üşin de Abay atamız aytqanday öz öziñnen esep alıp jürgeniñ abzal…

Töbesi kök tiregen Swlubay şoqısımen iıq tiresken taular auılımızdı qorşap twratın. Taudıñ tübinde möp-möldir özen ağıp jatır. Jağalay ösken nu orman özgeşe körkemdik sıylaydı. Är küni ağarıp atqan tañ säulesi birinşi bolıp osı Swlubay şoqısınıñ mañdayın süyetin. Kün köterile kele möldir Şiñgil özenine şuağın tögip, bizdiñ üyge qaray jıljitın. Keşte kün osı biik taudıñ arqasına qaray aunap barıp batadı. Kün eñkeygen sayın köz aldımda bwl asqar tau onan arı biiktep, batırdıñ twlğasınday asqaqtay beretin. Men är küni osı swlu körnistiñ kuäsi bolıp östim. «Tau balası tauğa qarap ösedi» demekşi, osı alıp tauğa qarap biik mwrat, asqaq arman arqalaytınmın. Möldir özen, nu ormanğa qarap eljiregen tabiğat ananıñ meyrimin sezinetinmin. Qanşama qarlı borandarda eñseli taular osı auılğa qorğan bolıp, jel ötinde äli künge qasqayıp twr. Sıldırap aqqan möp-möldir Şiñgil özeni de tuğan auılımnıñ tösinde jağasın jasıl kilemge bölep, ananıñ meyirimindey jer betine när berip ağıp jatır. Qazaq ejelden tabiğattıñ ajıramas bölşegindey bite qaynasıp ösken ğoy. Ata-anamnıñ boyında osı wlı tabiğattıñ asqarlığı, möldir tazalığı menmwndalap twradı.

Men äkemdi sol Swlubay şoqısına wqsatsam, anamdı baurayındağı osı möp-möldir Şiñgil özenine wqsatamın. Ata-babalarımız «äke – asqar tau, ana – möldir bwlaq» dep osındayda aytsa kerek. Äkemiz jüregimizde erekşe asqar, mäñgi biik twlğa bolıp qalıptastı. Al, anamız meyirimi mäñgi sarqılmaytın möldir älem. Men äkeniñ qormaldığın sezinip, anamnıñ meyirimine şomılıp, ağa-bauırdıñ, äpke-qarındastıñ bauırmaldığın körip östim. Jalpı, tuıstıq süyispenşiliktiñ adamğa sıylaytın läzzatın sözben aytıp jetkizu qiın.

Men orta mektepte oqıp jürgenimde Qazaqstan turalı äñgimelerdi jii esti bastadım. Qazaq eli jaylı aqparattarğa ünemi qwlaq türip, ol jaqtağı oqu orındarı turalı mälimetterdi izdedim. Qolıma tüsken qazaq aqın-jazuşılarınıñ kitaptarın jata-jastana oqitın edim. Joğarı bilimdi Qazaqstannan alsam degen oy meniñ kökeyimnen ketpey qoydı. Otbasımız da otıra qalsa Qazaqstanğa köşu nemese bizdi atajwrtqa jetkizip, sol jaqtan oqıtu turalı jii keñesetin. Ata-anamız: «Otbasımızben atamekenge birjola qonıs audara almasaq ta, balalardıñ bireuin solay jibereyik6 qazaq elinde oqıp, önsin», – deytin.

Osılay atajwrttı armandap jürgenimde meniñ Qazaqstanğa kelip oquıma äkemniñ inisi Orınbek Begasılwlı qoldau körsetip, aq jol tilep attandırıp jiberdi. Sonımen 2004 jıldıñ kökteminde bir äulettiñ ümitin arqalap qazaq eline at basın bwrdım. Ärine, tuıp ösken jer, qwlın-tayday tebisip birge ösken dostar, ağa-bauır tuıstardı qiıp ketu kimge de bolsa oñay emes. Biraq, atamekenge degen arman, sağınış bärin wmıttırdı…

«Öleñ degen tumaydı jayşılıqta, öleñ degen tulaydı qayşılıqta» degendey, auıldan attanıp bara jatıp, mına bir öleñ joldarın jazğanım äli esimde. Bwl tuğan jerge degen qimastıq pen atajwrtqa jetsem degen armannıñ äseri bolsa kerek…

Ketip baram tuğan jerden alıstap,
Alıs qaldı qimas dostar, tanıs baq.
Arman quıp ketip baram elime,
Tağdırımdı täñirime tabıstap.

Asqar tauım, qoş bol, tuğan ata-anam,
Wzaq ömir, quat bersin Jasağan.
Ükilegen ümitiñnen şığarmın,
Köre almastar oq atpasa tasadan.

Al, aman bol – meniñ sırlas dostarım,
Ärqaşan da aşıq bolsın aspanıñ.
Mağan degen senimnen adaspañdar,
Bir kün, bälkim, jarıq etedi aspanım.

Qoş bol meniñ qasietti keñ ölkem.
Qazağımnıñ wlı bolam men erteñ.
Abay, Säken, Mağjan tuğan mekenniñ.
Armanım ne, mereyine bölensem?!

Tuğan jwrtım qatıgez meni deme sen.
Keşegi ötken ker zamanğa egesem.
Tuğan ölke qiıp seni ketem be,
Qara şañırağım – Qazaqstan demesem!

Mine, bwl nağız jalındap twrğan jiırma jasqa jete qoymağan kez edi. Atamekenge degen sağınış, tuğan jerge degen qimastıq sezimderdiñ bir-birimen arpalısına öz-özim bop azamattıq şeşim şığarıp, bolaşaq jolımdı tañdağan sındarı sätterdiñ biri edi…

Atajwrttı añsağan jürek adastırmay elge jetkizdi. «Almatı – arman qala, kök jasıl orman qala, mäñgi ot bop janğan qala, Almatım jüregimde…», degen äuenmen qwlağımda san mıñ ret qaytalanıp, sanamızda añız bolğan Almatı qalasına keldim. Mülde basqa älem. Är jerden erkindiktiñ simvolınday jelbiregen aspan tüstes kökbayraq közge ottay basıladı. Basınan qar ketpes aqbastı Alatau, aqın-jazuşılardıñ, batırladıñ atımen atalğan köşeler bäri-bäri qattı jılı sezildi. Alğaşqı sezim, asau köñil bärin körsem, bärin bilsem degen köñil-küy…

Tamırında taza qazaq qanı bar,
Jigeri bar, namısı bar, arı bar.
Qanı tartıp keldi, mine, bir wlıñ,
Qarsı al, elim, wrpağıñdı tanıp al.

Bwl meniñ atamekenge kelgen alğaşqı tebirenisterden tuğan öleñ joldarı edi.

Eñ aldımen Almatıdağı joğarı oqu orındarımen tanıstım. Qwjattarımdı rettedim, ol künder qızığı men şıjığı mol künder edi. Jaña ortağa üylesu, orın teuip ornalasu, bäri oñayğa tüsken joq. Men kelgen sol 2003-2004 jıldarı oqu maqsatımen Qazaqstanğa kelgen jastardıñ qatarı köp boldı. Bir oylasam atamekenge at basın tiregen biz qatarlı bir wrpaq äri qiınşılıq körgen, äri baqıttı jandar. Olay deytinim, tuğan jerinen ata- anasınan alıstap, jat jerde jaña bir tirlikti bastau ärkimder üşin oñayğa tüspedi.

Sol kezeñde şetelden kelgen qandastar üşin arnayı qarastırılğan dayındıq fakul'tetine tüsip, JOO-ğa emtihan tapsıru üşin neşe mıñdağan örimdey jas Almatınıñ är tükpirinde päter jaldap kün kördi. Tuısı barı – tuısın, tanısı barı – tanısın panaladı. Birqatarı osılay qinala jürip, memleket grantımen bilim alu mümkindigine ie boldı. Al oquğa tüse almağandarı jeke käsipkerlikpen aynalısıp, biznesin döñgeletip ketti.

Men özimniñ alğa qoyğan maqsatımda berik twrıp, är künimdi bos jibermeuge tırısıp, jaqsı dayındalıp, JOO-ğa emtihan tapsırdım.
Bağıma oray, tañdağan oquıma tüstim. Söytip, el armandağan Sarıarqanıñ törindegi, erke Esildiñ jağasında orın tepken, talaylar bir körudi armandağan Astana qalasınan bilim alıp, jwmısqa ornalastım.

Büginde 95 jıldıq tarihı bar “QazAqparat” Halıqaralıq aqparattıq agenttiginde qızmet etip jatırmın. Aqparat salasında täjiribesi mol bilimdi ağa-apalardan üyrenip, biliktiligimdi şıñdauğa, osı salağa özimdik ülesimdi qosuğa talpınıp kelemin.

Köz aldımda qazaqtıñ elordası – jas qalamız künnen-künge türlenip, damıp keledi. Dabıralı toylağan Täuelsizdiktiñ 20 jıldığı, Astananıñ 10 jıldığı sekildi ülken-ülken mereytoylardıñ kuäsi boldım. Külli älem köz tikken qazaq eliniñ, ruhıñdı tasıtatın äskeri paratın öz közimizben köru baqıtına ie boldım. Qasietti otanım – Qazaqstannıñ är saladağı jetistikterine birge quanıp kelemin. Är uaqıtta wltımnıñ bügingi künine şükirlik etip, elimizdiñ täuelsizdigi bayandı boluın şın jürekten tileymin.

Ömir bolğan soñ qızığı men qıyındığı qatar jüretini belgili. Bir bilerim – atamekenim Qazaqstanda tumasam da, meniñ wrpağım qasietti qazaq elinde tuıp-ösip, osı topıraqta armanına qol sozadı. Wrpağım dep ömir süretin wltımız üşin – bwdan artıq qanday quanış boluğa tiis.
Bir wrpaq baqıttı ömir keşip, mamıq jastanıp, tal besikte terbelui üşin, bir wrpaqtıñ qiın künder keşip, tas tösenip, ağaş jastanuı zañdılıq.

Biz bolaşaq baqıttı wrpaqtıñ bastauımız. Bizderdi ata-anamız äuletimizdiñ jalğası qazaq jerinde örbisin, tamırın jaysın dep jiberdi. Sol üşin barlıq iske belsene aralasıp, qazaq eline bir kisilik ülesimizdi qosudı qasietti borış sanaymız.

Qazir eki balanıñ äkesi atandım, ata-anam armandağan sol äulettiñ wrpağı qazaq jerinde erjetip keledi. Täuelsiz elde ösip kele jatqan säbilerimniñ şat külkisiniñ aldında ötken künderdiñ qıyındığı tükke twrğısız eken. Täuelsiz eldiñ araylap atqan tañın körip, şapağına bölenu qanday ğanibet. Sezine bilgen janğa bwdan artıq baqıt bolmas. Bwl meniñ mäñgilik Otanım – Qazaqstan.

Rizabek Nüsipbekwlı

inform.kz