Keşeli beri äriptesterimizdiñ Memleket tarapınan “Qazaqstannıñ eñbek siñirgen qayratkeri” qwrmetti atağın alıp jatqanına quanıp jatırmız. Barlığı orındı, ärqaysısı osı ataqqa layıqtı. Mwnday marapattaulardı är önerpazdıñ uaqıtında alğanı tipti quantarlıq jağday, äri orındı. 
Degenmenen, Töken ağamnıñ “Älem – şeksiz, tirşilik – tolassız, ömir – mäñgi, ğwmır – qısqa. Biraq ömir özegimen mäñgi jasar ğwmırlar bar. Onıñ bir salası – öner ğwmırı, öner iesi önerpaz ğwmırı” degenindey, bükil ğwmırın qazaq önerine arnap, äni külli qazaq jwrtınıñ besik jırına aynalıp, onıñ üni “qazaq jwrtınıñ qay ortasımen bolsın özektesip ketkenine köp bolğan”, äni tıñdauşısın süysindirip, qwlaq qwrışın qandırıp, qwlay qwmartıp tıñdaytın biik öner iesine aynalıp, sol arqılı qazaq jwrtınıñ jüregine jattalğan asıl ağalarımızdıñ däl uaqıtında bağalanbay, qağa beris qaltarısta qalıp qoya beretini köñil qınjıltıp, janıñdı auırtadı. Osınday önerpazdardıñ biri, ol – änşi-kompozitor TWRSINĞAZI RAHIMOV.
Qazaq äniniñ işinde osı künge deyin “üzdikter qatarınan körine beretin, soñğı 30-35 jıl köleminde düniege kelgen än keneulisiniñ bärin tıñdap, tınıstağanda, “Säbi bolğım keledi” äninsiz alar läzzatıñız ben tabar rahatıñız kem bolar edi”(Bwl äni qanşama fil'mder men spektakl'derde de bastı muzıka retinde qoldanıldı “Aqırğı amanat” fil'mi, “Wlım sağan aytam…” qoyılımı). Bwl än – qanşa säbidiñ äldii bolıp, qanşama wrpaq osı änmen terbelip östi. “Pay-pay-pay” ayğayı wranğa wlasqan “Qazağım-ayı” esti tıñdauşınıñ eñsesin tiktep, ruhın asqaqtattı. “Önerden keñ peyil, şındıq sırın kütken tıñdauşığa ärqaşan sırlas, serik “Ğaşıqpın”, “Däriğa, dombıramdı berşi mağan” änderi qanday, şirkin?! Säbidey taza, adal da añğal, selkeusiz sengiş aqınnıñ “Dwşpanıñ bar ma deysiñ… Dwşpanım joq-au deymin” degenin “äldekimge jayğan ökpesi emes, eline aytqan nazı” ekenin özi de baladay päk, jaratılısı säl jaqsılıq körse, qwraq wşıp şabılıp qalatın Tükeñ öte tereñ tüsinse kerek… bwl da ğajap än bop ömirge keldi. “Jastıqtıñ jalauın jıqpağanmen, är adımı sanaulı, balanıñ baqıtın tilep, ar jaqqa attanğan ata-ananıñ artınan quğan” otız jas pen “aqıl-arı men qılığı” bölek qırıq jas turalı änderi qanday deseñşi?! “Däm- twzı quat bergen”, “şalğını men jañbırı”, “masasınıñ üni men dalasınıñ büri”, “samayın aq basqan şaldarı men basın qar basqan tauları”, “öredegi qwrtı men jalañ ayaq su keşip, otbasqan jwrtı” turalı “Neni añsaymın” äni nağız şedevr ğoy.”Qanatınan dauıl twrğızğan mwzbalaq” äni – “Men seni sağınğanda”. Ol tipten bitimi bölek än. Qısqa ğana sanaulı ğwmırıñda “Ne jaqsılıq körsetti adam sağan, ne jaqsılıq jasadıñ adam üşin?…” dep tolğanatın adamdıq pen kisiliktiñ tolğauınday “Sanaulı kün” äni qanday, şirkin?!
“Iä, Jaratuşı Allam! Qolday gör,
Süyey gör meni, süyey gör!
Qoldarı da, qorğanı da joq jan em,
Qwlap baram, süyey ber,
Pendelerge tabına-tabına bolğan em” dep tolğağan aqınnıñ bwl sözine jazğan änin tıñdağanda, beyne bir Allağa salauat aytıp otırğan adamdı tıñdağanday bolatınıña kümän joq. “Şaşıñnan iiskeyin”, “Bibigülge”, “Aqmaral” änderiniñ lirikağa tolı sırşıl da swlu ekenin tıñdarman jwrt jaqsı biledi.
Jalpı tağdır degen qızıq qoy. Tükeñ Mwqağalidı Tarbağatayda, ağası aqın-jazuşı Erğazı Rahimovtı izdep kelip, öz üyinde qonaq bolğanda körip, öleñ-jırın öz auzınan tıñdağan edi. Qazaqtıñ “Jaqsıdan şarapat, jamannan kesapat” degeni ras eken, Tükeñe sol jolı Mwhañnıñ şarapatı tigeni kümansız siyaqtı. Äri Mwqağali şığarmaşılığımen öz şığarmaşılığınıñ wştasuına qayran qalasıñ. “…Qazaqtıñ osınau qasqayıp twrğan törindegi babalar mahabbatınıñ basına barıp, qasında twrıp” sol jolğı saparda tuğan öleñi – “Ayagöz-Aru” edi. Bwl künde jwrt auzınan tüspey jürgen änderdiñ biri.
Bwl jazğan änderdiñ barlığı qazaqtıñ aqiıq aqını Mwqağali Maqataevtıñ sözine jazılğan änderiniñ bir parası. Mwqağali aqınnıñ sözderine än jazuda aqınnıñ tabiğatın däl tauıp, tamırın döp basqan qazaqta Twrsınğazıday kompozitor kezdese qoyğan joq. Sıdıq Mwhametjanov Abay öleñderine muzıkası arqılı qanday däldik jasasa, Twrsınğazı Rahimov ta Mwqağali öleñderine sonday däldik jasadı. Ekeui de eki aqınğa biik eskertkiş qoya bildi, äri änderi arqılı eki aqınnıñ öleñderin odan äri tereñdete tüsti.
Tükeñniñ Mwqağalidan basqa da qazaq aqındarınıñ sözine jazılğan änderi qanşama. Tosın, kilt te şalt “Qabanbaylap” aşı ayqaymen äruaq şaqırğanday qayırıp barıp, küñirene bastalıp, şattıqtı ırğaqpen lekite, tezdete biikke qaray örlep, “Ataq-dañqıñ mäñgi alınbas qamalday” dep şığandatıp şıñğa ketetin “Batır babam – Qabanbay”(sözi: A.Sapışev) äni ruhıñdı asqaqtatpayma, asqaqtatadı, ärine. Qazaqtıñ qaytalanbas talanttı änşisi Ämirege arnalğan “Än atası – Ämire” äni(sözi: Äbubäkir Qayranov), “Äueletip otırsam, Äset kelip qalmas pa-ay” dep Äsetti kelip qaluı mümkin-au dep eleñdep tosuın, sarğaya sağınuın Tınıştıqbek Äbdikäkimov ağamnıñ sözine jazılğan Äsetke arnalğan “Sağınbasqa ne şara” äniniñ köñil tolqıtar üninen añğarğanday bolasıñ.
Qazaqta jılqığa arnalğan änderdiñ qatarın tolıqtırğan Tükeñniñ “Erke jiren”(sözi:Merğali Ibraev) äni. Jılqı taqırıbına jazılğan onday än XX ğasırda bolğan joq-au, sirä. Mwhittıñ “Zäureşindey” joqtau sarındağı elegiyalıq sağınıştı, sırşıl lirikalı “Nazım-ay” äni bolsa, “özekti öksitip, işti örtep jandırğan” ağa-dosı Jänibek Kärmenov dünieden qaytqanda “Adasıp jürgen aq böken, qay jaqqa auıp barasıñ” dep Aqböken-Jänibekke arnap şığarğan “Aq böken”(söz:Nesipbek Aytov) äni añsau men sağınışqa tolı.
Ayta berse Tükeñ turalı köp jazuğa boladı. Aldıñğı jılı Tükeñe osı bir ataqtıñ beriletin uaqıtı jetti-au dep, Bibigül apam bastap, Esmwqan Obaev, Altınbek Qorazbaev, Roza Rımbaeva, Maqpal Jünisova, Ramazan Stamğaziev siyaqtı önerdegi ağa-apalarımız qostap, ministrlik pen ŞQO äkimşiligine hat ta joldap edik. Sol kezde “apır-ay, Twrsınğazı äli ataq almağan ba? Tükeñe berilmegen ataqtıñ kimge keregi bar? Endi kimge bereyin dep jür?” dep qayran qalıp, qoldap, qol qoyıp berip edi. Wsınatın aldımen oblıstıq mädeniet departementi bolğandıqtan, ol jaqtan “Osıdan eki jıl bwrın “Parasat” ordenin alıpsız, kelesi marapatqa endi üş jıldan soñ wsına alasız” degen jauap aldı da, qoydı. Ol üş jılğa deyin kim bar, kim joq? Al, ministrlikten jauap ta almadı. Äri ol kisige Säbet ükimeti kezinde kez kelgen avtoklub meñgeruşisine beriletin “Qazaqstannıñ mädeniet qızmetkeri” degen tös belgisi soğanğa deyin de kedergi bolıp kelgeni tağı bar. (Şämşi de osı ataqpen ketti bas barmağın körsetip. Ölgesin ğana Halıq ärtisi atağın berdi). Sonda jası kelgen, önerge äbden eñbegi siñgen aqsaqaldardıñ osılay memleketten qwrmet körmey kete berui kerek pe? Mwnı retteytin uaqıt jetken siyaqtı.
Bwl künde Tüken ağam ömiri bayağı bolğanmen, köñili qayaulı. Dert meñdegeli de biraz boldı. Jamandıqtıñ betin arı qılsın. “Ölgende de dwrıs öle almaytın boldıq-au” dep otırdı birde.
Twrsınğazı Rahimov – qazaqtıñ Birjan, Aqan, Ibıray, Mädi, Estay, Jayau Mwsa, Äsetterden jetken sal-serilerdiñ negizinde, wlttıq klassikamızdıñ, dästürli änimizdiñ negizinde än şığaratın kompozitorlardıñ işinde XXI ğasırğa jetken jalğız twyaq, SOÑĞI MOGIKAN.
Tüken ağam “şapanın jelbegey jamılıp, qamşısı jer sızıp, en dalanı betke alıp jayau ketip baradı”.
“Wlım sağan aytam…” spektakli jürip jatır… Bekjan Twrıs ağam “Säbi bolğım keledi” änin zarlatıp jatır… Kömeyge öksik, közge jas toldı…

Erkin Şükiman, dästürli änşi