Омбыда Зуқа батыр Сәбитұлының 150 жылдығы аталып өтіледі

Zuqa batır 150 jıl Qazaq handığına 550 jıl

Ombıda Zuqa batır Säbitwlınıñ 150 jıldığı atalıp ötiledi

| Apr 13, 2016

Ombıda Alaş jwrtınıñ ardaqtı wldarınıñ biri Zuqa batır Säbitwlınıñ tuğanına 150 jıl tolıuına oray dübirli şara ötedi. Bwl turalı Sibir qazaqtarınıñ «Möldir» mädeni ortalığınıñ direktorı Altınay Jünisova habarladı.

Altınay Jünisova: «Biıl Qazaqstan Täuelsizdiginiñ 25 jıldığı, Ombı qalasınıñ 300 jıldığı, sonımen birge Zuqa batır Säbitwlınıñ 150 jıldığı qatar kelip otır. Biz osığan oray 29 mamırda Eske alu şaraların ötkizuge dayındalıp jatırmız. Toy kezinde türli koncerttik nömirler qoyılıp, qazaq küresi qatarlı wlttıq sport türlerinen jarıs ötedi. Merekelik dastarhan jayılıp, qazaqtıñ wlttıq qwndılıqtarı däripteledi» – dedi.
Esteriñizge sala keteyik, Ombı qalası men onıñ mañındağı audandarda jalpı 120 mınan astam qazaq twradı. Olar Ombını ata-babalarınan kele jatqan tarihi ata mekenderi sanaydı. Kezinde qazaqtıñ marqasqa wldarı Abay Qwnanbaywlı, Şohan Uälihanov qatarlı arıstar twrğan äri oqığan Ombı qazaqstan üşin de böten emes.

Ahmetwlı Beysen

BWLANTI-AÑIRAQAY ŞAYQASTARI: JALĞANI MEN ŞINDIĞI

kerey.kz

SÖZ BASI «Sovet ökimeti twsında qazaq tarihı bwrmalanıp, teris tüsinik berildi» degen söz jii aytıladı qazir. Basılım betterinde bolsın, tarihşılardıñ bas qosqan jiındarında bolsın. Jalğanı joq, anıq edi. Kuämiz, 70-jıldardağı qazaq tarihı oqulığınıñ qalıñdığı pışaqtıñ qırınday ğana-tın. Onıñ özi mardımdı oqıtılmadı. Bwl şejiremizdiñ otar kezdegi küyi edi… Al qazirgi tarihımız bwrınğıdan da beter soraqı jağdayğa tüsti. Bilim men ğılımğa köñil böludiñ ornına bügingi qazaq ru-taypa wymasınan şığa almay jür. Osı küni ärkim öz atalasınıñ nemese babasınıñ bi bolğanın, jırau ne batır bolğanın oydan şığarğan jalğan derekterimen üzdiksiz nasihattap, keyin oğan san milliondağan qarjı şaşıp, kitap şığaru, as berip, kesene, eskertkiş ornatu sıqıldı t.b. berekesiz istiñ soñına tüsken. Ökinişke qaray, jağımsız
Qazaq jeriniñ qilı tağdırı

kerey.kz

Bügingi tañda, 1920 jılı qwrılıp, 1925 jılı birigui ayaqtalğan Qazaq respublikasınıñ 1925-1936 jıldardağı jer kölemi men qazaq halqınıñ sanı turalı naqtı ğılımi zertteu jwmısı joq. Olay deuge, Ş.Ş.Uälihanov atındağı Tarih jäne etnologiya institutı 2000 jıldardıñ birinşi onjıldığında şığarğan «Qazaqstan tarihı» attı akademiyalıq 5 tomdıqta berilgen derekter men sol HH ğasırdıñ 20-30 jıldarında jarıq körgen resmi eñbekterdegi statistikalıq mälimetterdiñ müldem säykes kelmeytini negiz boladı. Biz, atalğan institut ğalımdarı şığarğan akademiyalıq 5 tomdıqtağı mälimetterdiñ dwrıstığına ülken kümän keltiremiz jäne onda halıq sanınıñ da, jer köleminiñ de kemitilip berilgeni turalı mälimdeymiz. Bügin osı maqalamızda halıq sanına qatıstı emes, jerimizdiñ kölemi men onı jırımdau tarihına qatıstı toqtalatın bolamız. 1924 jıldıñ soñında Orta Aziya men
Tarbağataydağı wlt-azattıq küres

kerey.kz

(Osı tarihi oqiğanıñ 70 jıldığına arnaladı) Qazaq jeriniñ şığısındağı Tarbağatay jeride tarihtıñ tarğalañ jıldarınıda böliske tüsip jarımı qazirgi Qıtay jerinde qalğanı belgili. Osı qasietti topıraq ejelden atam qazaqtıñ qwttı qonısı bolıp kelgen edi, osı Tarbağataydıñ arğı betinde (1944-1962) jıldarğa deyin türli tarihi, sayasi oqiğalar bolıp jattı, işinde eñ körnektisi 1944-1947 jıldar aralığında bolğan wlt-azattıq kürester edi. Desede osı kürester bolğan qazaqtıñ tört aymağınıñ ekeuinde yağni Altaymen İlede bolğan wlt-azattıq küresteri turalı köp aytılıpta jazılıpta keledi, desede Tarbağatay jerinde bolğan kürester aytılmay keledi, bolğan tarih tasada qalmau kerek, endeşe Tarbağataydağı oqiğalar qalay boldı? Kimder qozğalıs bastadı? Soñı nemen ayaqtaldı? Osı saualdarğa tarihi derektermen sol oqiğağa qatısqan kuagerlerdiñ estelikteri , tarihi kartinalar arqılı jauap
Qazaq-joñğar din üşin soğıspağan!

kerey.kz

Qazaq-joñğar din üşin soğısqan degender mına derekke süyense kerek: 1691 jılı 6 aqpanda Irkutsk qalasında Joñğar hanı Galdan Boşogtu (moñğol. Galdan Boşigt; Qalm. Galdan-Boşigt; 1644 – 1697) elşileriniñ Qazaq handığı turalı äñgimesi. «…Şabarmandar: «Osıdan on jılday bwrın olar, Qalmaq Buşuhtu hanı men Kazak Ordası, dini ärtürli bolğan. Buşuhtu han qalmaqtarmen jäne basqa da orda müşelerimen birge Dalay-lamağa senedi, al kazak ordası äsirese Mwhametke Qırımdıq jolmen senedi, bwsurmandıq jolmen sündetteledi. Al Buşuhtu han Kazak Ordasına onımen, qalmaq Buşuhtu hanımen jäne Ordanıñ basqalarımen bir Dalay Lamağa birigip buddağa sensin dep jiberdi. Sondıqtan da olarmen janjal tuındadı, öytkeni olar qalmaq jolımen Dalay-lamağa sengisi kelmedi, osınıñ saldarınan ülken şayqastar bolıp, Buşuhtu han olardıñ köptegen
BÖRİNİÑ ATIN ALĞAN ITELİ MEN MOLQI

kerey.kz

(«”V”dıbısınıñ ömiri» maqalasınan üzindi) Vorg(vork). Bwl kädimgi kök tüsti jäne osığan baylanıstı börini bildirdi. Böri degen sözdiñ özi kök tüsti wğındıradı. Vorg(vork) sözi V dıbısınıñ “wb, ob, ab, ba, bo, bw, w, u” bolıp türlenuine say, burğ, vorğ, burı, vlue, böri, börik, volk sözderin tudırdı. Volk – ölekşin. Vlue(böre, böle) – ağılşın tiline kök tüsti bildiretin atau retinde ğwndar jağınan endi. Volf(börip) sözi olarda börini bildiredi. Burıl tüs te kök tüsti negiz etedi. Qazaqta “böriktirip qıradı” degen söz bar. Bwl biriktirip qıradı degen mağınanı beredi. Qazaqtıñ birigu degen söziniñ äubasta tuıluına da börilerdiñ azığın wstaudağı wyımşañ äreketi äser etken. Volk(börğ) – Şığıs Europa jerinde börini bildirdi. Volk sözi bolğ, bolqı