Jügirtpeler
 |  | 

Twlğalar

Aqmola oblısınıñ sakraldı orındarı. Batır Kiikbay Bayğarawlınıñ jerlengen jeri…

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Sep 24, 2019

71497621_134048891219287_4202635768402804736_n
Ornalasqan jeri: Aqmola oblısı Atbasar audanı Sergeevka auılı.
Qısqaşa aqparat: Kiikbay batır (1693-1741 j) ğwmır keşken zamanı qazaq-joñğar arasında eki ğasırğa sozılğan qanqasap soğıstıñ endi twtanıp, endi şielenisip, birte-birte eki köşpeli eldiñ taktikası men strategiyasınıñ sınğa tüse bastağan kezi edi. Bwl kezde qazaq halqınıñ derbes el bolıp, irge bekitip, birtwtas etnikalıq sana-sezimniñ ornıqqanına eki ğasırdıñ jüzi bolğan. Sodan da bolar, qazaq-joñğar arasındağı ört twtanğan kezde eli men jerin qorğau üşin alğaş ret atqa qonıp, eldiñ şetine, jeldiñ ötine, jaudıñ betine şığıp, erlik körsetken batırlardıñ sapında Kiikbay batır da boldı.
Kiikbay batır at jalın tartıp, sarbazdar sapına twrğan kezde köşpeli eki el arasındağı soğıs täsilderi, qorğanıs ädisterine äbden şıñdaldı. Mine, bwl twrğıdan kelgende, qazaq halqınıñ wlttıq patriotizmin, erlik dästürin alğaş ret qalıptastıru, ornıqtıru missiyası Kiikbay qatarlı batırlardıñ peşenesine jazılğan.
Mazarı – keyingi ortağasırlıq säulet eskertkişi. Qazaq-joñğar şayqasında qaza tapqan, erjürek jauınger Kiikbay batırdıñ mazarı 275 jıl bwrın twrğızılğan. Qazaq halqında är rudıñ köşi jüretin öz jolı bolğan. Qazaqtar bükil ömirin köş üstinde ötkizgen halıq, sondıqtan da Kiikbay batır turalı ärtürli tarihi estilikter qalıptasqan. Kiikbay batırdı kerey ruına jatqızadı.
Osılayşa, erligi men dañqı aybındı qazaqtıñ Kiikbay batır esimi ğasırlardan jalğasın tauıp wrpaqtan-wrpaqqa tarih bolıp saqtalğan.
Kiikbay batır mazarına audan jäne oblıs qonaqtarı eske alıp, dwğa bağıştau üşin arnayı keledi.
Qazirgi kezde kölemi döñgelek mazardıñ aldıñğı böligi jartılay saqtalğan, qarama-qarsı qabırğası bwzılğan jäne qwm tastarmen toltırılğan. HH ğ. ayağında Kiikbay batırğa arnalğan tağı bir mazar qoyılğan. Qabırğası döñgelek jaña ülgide tastan qalanğan mazar ortağasırdağı eskertkişterge wqsaydı.Joğarı jağı jartılay aşıq, jalpaq, keñ kölemde tönkerilgen islam rämizin rastaytın jartı aydıñ belgisi kümistelip, jasalğan. Eske aslu taqtayşasında: «Bayqarawlı Kiikbay 1693-1741 j.j.» dep jazılğan.
HH ğasırdıñ bası 50-jıldarı men HVIII ğasırğa bwl jerlerde, qazaq jauıngeriniñ sauıtı tabıldı dep ataydı. Keydesoq jädigerler jer jırtu kezinde anıqtalıp, Atbasar audanınıñ tarihi-ölketanu muzeyiniñ qorında saqtalğan.
Derekteme: Atbasar audanınıñ tarihi-ölketanu muzeyi.
Paydalanılğan ädebiet tizimi: Jergilikti ölketanuşı Klara Ämirqızınıñ “Qiılğan ğwmırlar” attı kitabında Kiikbay batırdıñ tarihi ömiri men qızmeti turalı jazılğan.

Related Articles

  • TÄÑİRİ QALAUI TÜSKEN JAN

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Mandoki Qoñırdıñ tuğanına 80 jıl toluına oray «Täñiri meni tañdadı»  Mwhtar Mağauin Mandoki Qoñır Iştvan – otanı Majarstan ğana emes, külli türki düniesi qasterleytin wlıq esimder qatarındağı körnekti twlğa. Şıñğıs jorığı twsında Karpat qoynauındağı madiyarlar arasınan pana tapqan qwman-qıpşaq jwrtınıñ tuması Mandoki Qoñır onnan asa tildi erkin meñgergen, bwğan qosa zertteuşilik qarımı eren, Twran halıqtarınıñ fol'klorlıq-dünietanımdıq sanasın boyına darıtqan ğalım. Ol türkologiya ğılımımen dendep aynalısıp qana qoymay, HH ğasırdıñ törtinşi şireginde Şığıs pen Batıs­tıñ arasında altın köpirge aynaldı, milliondardıñ ıqılas alqauına bölendi. YAki ol halıqtar arasın jaqındas­tırğan mämileger, ozıqtarğa oy salğan köregen edi. Zamana alğa jıljığan sayın mereytoy ieleri turalı aytılatın jayttar estelik pen ötken şaq enşisine köşedi. Közi tiri

  • Nwralı batırdıñ kesenesi  jöninde

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Keyingi kezde Nwralı batırdıñ kesenesi jöninde ärtürli äñgimeler şığıp jürgen körinedi. Onıñ biri Moñğoliyadan kelgen bir tuısqanımız basqa bir belgili jerlesimizdiñ Nwralı batırdıñ ziratı dep kigiz üy siyaqtı saman kirpişten qalanğan  ädemi zirattıñ janına barıp qwran oqığanına kuä bolğanın keltiripti. Ol jigittiñ  körgeni de, aytıp otırğanı da şıñdıq. Öytkeni 1982 jılğa deyin eldiñ köpşiligi, onıñ işinde  men de solay  oyladım. Äñgime tüsinikti bolu üşin men sol kezdegi oqiğadan bastap bayandayın. Men 1961 jılı Semeydiñ  mal därigerlik institutın bitirip keldim. Meni  sol kezdegi  S.M. Kirov atındağı  kolhozğa mal därigeri etip jiberdi. 1962 jılı bwl kolhoz «Gornıy» sovhozına aynaldı. Biz bala kezimizden: «Nwralı atamızdıñ ziratı S.M Kirov atındağı kolhozdıñ jerinde ornalasqan,   Babamız batır bolğan kisi, al onıñ janındağı qabırdıñ  wzındığı jeti kez, bizdiñ  babamızdan  da  asqan

  • Alıstağı ağayınnıñ Atamekenge oralu jolın twñğış aşqan qazaqtıñ qaharman qızı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Ol kim deysiz ğoy, turasın aytsam ol Sağat Zaqanqızı. Toqsanınşı jıldardağı alğaşqı köş Moñğoliya qazaqtartarınan bastalğan. Sol köşti alğaş bastağan adam Sağat Zaqanqızı. Bwğan eşkimniñ dauı joq. Jarğaq qwlağı jasttıqqa timey, sonau qiın-qıstau zamanında alıstağı ağayındardıñ jolın aşqan osı adamdı qazaqtıñ qaharman qızı atauımızdıñ özindik sebebi bar. “Köş basşısımen körikti”  “Körgeni jaqsı köş bastar”  deydi atam qazaq.   Osı eki auız sözdiñ astarına üñilip qarasaq, onda, ülken män mağına bar ekenine köz jetkizemiz.       Bwrınğı auıl köşiniñ özinde, köş basşıları tört tülik maldıñ örisiniñ jağdayına qaray, är mezgildegi auarayınıñ özgerisine say, köşip qonuda bir basına jetip artılar  ülken jauapkerşilik  jüktese, Moñğoliyada twratın qandastarımızdıñ bir jarım ğasır ğwmır keşken el jerinen ,

  • KENESARI HANĞA TAĞZIM

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Jüz elu jıl! Biıl Kenesarı hannıñ şäyit bolğanına bir jüz elu jıl toldı. Kenesarı ğana emes. Naurızbay bahadwr swltan, Erjan swltan, Qwdaymende swltan. Qıpşaq Iman batır, Tama Qwrman batır, Dulat Bwğıbay batır, Dulat Jauğaş batır, Dulat Medeu bi, qılıştıñ jüzi, nayzanıñ süñgisi bolğan tağı qanşama azamat. Qazaq Ordasınıñ eñ soñğı jaraqtı jasağında qalğan üş mıñnan astam alaman. Bäri de şäyit boldı.Kenesarı hannıñ, onıñ eñ soñğı jauınger serikteriniñ qasietti qanı şaşılğan aqırğı sağatta tört ğasır boyı töre tañbalı qızıl tuı jelbiregen wlı memleket Qazaq Ordası şayqalıp barıp qwladı. Alaş balası sonau Üysin, Ğwn, Türik zamanınan tartılğan, Altın Ordağa jalğasqan, Qazaq Ordasına wlasqan, Ortalıq Aziya tösinde jiırma ğasırdan astam, ğalamat wzaq uaqıt

  • NKVD atqan QAZAQTIÑ QAYSAR QIZI

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Stalindik repressiya jıldarında Alaş qayratkerlerimen birge atılğan qazaqtıñ qaysar qızı Şahzada Şonanova atılğan qazaqtıñ üş qızınıñ biri. NKVD jendetterin Şahzadanıñ şıqqan tegi şoşıttı, sondıqtan ayuandıqpen äbden azaptap bolğasın atıp tastadı. Sonımen Şahzada Şonanova kim ? Şahzada Aronqızı Şonanova-Qarataeva 1903 jılı Batıs Qazaqstan oblısı Sırım (Jımpitı) audanında düniege keldi. Äkesi Aron Qarataev, alaş qayratkeri, Resey Dumasına deputat bolıp saylanğan Baqıtjan Qarataevtıñ inisi. Şahzadanıñ özi Şıñğıshannıi tikeley wrpağı edi. Şahzadanıñ tegi bılay: Şıñğıshan-Joşıhan-Toqay Temir-Öz Temir-Öz Temir hoja Badaqwl wğılan-Orıshan-Qwyırşıq han-Baraq han-Jänibek han-Ösik swltan-Qaratay swltan-Bisäli-Däuletjan-Aron-Şahzada. Şahzadanıñ anasınıñ da tegi mıqtı, Bökey ordasınıñ hanı Jäñgirdiñ nemeresi Hwsni-Jamal Nwralıhanova. Qazaqtan şıqqan twñğış joğarı bilimdi mwğalima 1894 jılı Bökey ordasında qazaq qızdarına arnalğan alğaşqı mektep aştı,

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: