Жазушы-публицист
Марат Бәйділдаұлы (Тоқашбаев):
немесе бюджет емшегін сору қашан доғарылады?
Үстіміздегі жылғы 20-маусымда саясаткер Данияр Әшімбаевтың Telegram-каналында Нұрсұлтан Назарбаевпен жарияланған сұқбатта экс-елбасы Назарбаев университетінің жетістіктері туралы мақтана айтқаны бар. Ол: «университет қазір тек елімізде ғана емес бүкіл Азияда көш бастап келе жатыр, оның түлектерінің 92 пайызы Қазақстанда жұмыс істейді» деді.
Factcheck.kz порталы бұл ақпаратты тексергенді жөн көріпті. Нәтижесінде Н.Назарбаевтың бұл айтқандары жалған болып шықты!
Әдетте жетекші ЖОО туралы әңгіме қозғалса әлбетте жоғары оқу орындарының түрлі рейтингілері еске түседі. Әр рейтингінің бағалау методологиясы әртүрлі. Әлемге әйгілі халықаралық сондай рейтингілердің бірде бірінде Назарбаев университеті Азияның нөмірі бірінші жоғары оқу орны деп аталмайды. Тіпті Қазақстанның жоғары оқу орындарының арасындағы көшбасшылығының өзі күмәнді. Сол халықаралық рейтингтерде Қазақстаннан әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ, Сәтбаев атындағы ҚазҒЗТУ сияқты үш ЖОО аталады, олардың алатын орындарының өзі 1201+ ден әрі қарай.
Назарбаев университеті жергілікті деңгейде өзін өзі бірінші орынға қойып алған сияқты. Әйтпесе басқа рейтингтерде оның өзі тұрмақ иісі де жоқ. Мысалы, QS World University Rankings рейтингісінде Назарбаев университетінің аты мүлде ұшыраспайды. Онда Азиялық аумақта бірінші орында Сингапурдың ұлттық университеті тұр.
Еуропа мен Азияның дамушы елдерінің рейтингісінде бірінші орында – МГУ. Қазақстандық ЖОО арасында әлемдік рейтингте ең тәуір көрсеткішке ие – әл-Фараби атындағы ҚазҰУ. Ол 150-ші орында.
Әлемдік US News & World Report рейтингісінде Назарбаев университеті 1344-ші орыннан әзер көрінген. Азия университеттерінің рейтингісінде бірінші орында Қытайдағы Синхуа университеті тұр. Назарбаев университеті болса кейінгі рейтингте 402-ші орында.
Университеттердің әлемдік рейтингтер орталығының Center for World University Rankings (CWUR) деректерінде «нұр-көсемнің» университеті 1765-ші орында! Онда азиялық аймақта – Токио университеті көшбасшы.
Жоғары білім берудің халықаралық каталогы бойынша 200 университеттен түзілген uniRank рейтингінде қазақстандық бірде бір университет жоқ!
Испандық Cybermetrics Lab зерттеушілер тобының жарияланымдар көлемі мен оның ықпалдылығын анықтайтын
Ranking web of universities рейтингісінде
Назарбаев университеті сонау 233-ші орында, азиялық өңір бойынша 983-ші орында.
Яғни Н.Назарбаевтың өзінің атындағы жекеменшік университетін мақтаған деректерінің бәрі өтірік болып шықты!
Зерттеуді жариялаған журналист Жансерік Тілеуханның айтуынша НУ түлектерінің 92 пайызы елде жұмыс істейді дегені де ақиқатқа үйлеспейді екен. 2015-2021 жылдарда университетті 6 мыңдай студент бітірсе оның 57,2 пайызы ғана елден жұмыс тапқан.
Назарбаев университетін «Назарбаев Қорына» бағынатын Назарбаев Интеллектуальдық мектептері» ашық акционерлік қоғамы басқарады. Университет білім министрлігіне бағынбайды, жылдық есептерін тапсырмайды. Оның бәрі құпия.
Назарбаевтың білім қорлары бірігіп, PioneerCapitalInvest инвестициялық холдингін құрып алған. Бүгінде PioneerCapital холдингі бақылау пакетінің 67,53 пайызы – «Назарбаев қорына», 19,62 пайызы – Назарбаев университетінің «Әлеуметтік даму қорына», 12,93 пайызы – Назарбаев интеллектуалдық мектептерінің «Даму қорына» тиесілі. Көріп отырғаныңыздай Назарбаев университеті толықтай жекеменшік оқу орны.
Университет 2020 жылы 500 млн доллар пайда тапқанымен оның бүкіл шығындары бюджет мойнында. Әлемдік рейтингте болса ешқандай орны жоқ. Сонда Назарбаевтың жекеменшік оқу орнын мемлекет мәңгі-бақи сүйрей беруге міндетті ме? Еліміздің 2020-2022 жылдарға арналған бюджетінде Назарбаев университетіне 184,2 млрд теңге, Назарбаев интеллектуалдық мектептеріне 66,3 млрд теңге қаражат бөлінген. «Тепличный» жағдай туғызылған жекеменшік университеттің Қазақстанға не керегі бар?
Шындығына келгенде қызметінен кетсе де экс-елбасы бюджет емшегін қаңсытып сора бергенін қашан қояды?
Пікір қалдыру