|  |  | 

Көз қарас Саясат

ЭКС-ЕЛБАСЫНЫҢ ТАҒЫ БІР ӨТІРІГІ

Жазушы-публицист
Марат Бәйділдаұлы (Тоқашбаев):
немесе бюджет емшегін сору қашан доғарылады?
Үстіміздегі жылғы 20-маусымда саясаткер Данияр Әшімбаевтың Telegram-каналында Нұрсұлтан Назарбаевпен жарияланған сұқбатта экс-елбасы Назарбаев университетінің жетістіктері туралы мақтана айтқаны бар. Ол: «университет қазір тек елімізде ғана емес бүкіл Азияда көш бастап келе жатыр, оның түлектерінің 92 пайызы Қазақстанда жұмыс істейді» деді.
Factcheck.kz порталы бұл ақпаратты тексергенді жөн көріпті. Нәтижесінде Н.Назарбаевтың бұл айтқандары жалған болып шықты!
Әдетте жетекші ЖОО туралы әңгіме қозғалса әлбетте жоғары оқу орындарының түрлі рейтингілері еске түседі. Әр рейтингінің бағалау методологиясы әртүрлі. Әлемге әйгілі халықаралық сондай рейтингілердің бірде бірінде Назарбаев университеті Азияның нөмірі бірінші жоғары оқу орны деп аталмайды. Тіпті Қазақстанның жоғары оқу орындарының арасындағы көшбасшылығының өзі күмәнді. Сол халықаралық рейтингтерде Қазақстаннан әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ, Сәтбаев атындағы ҚазҒЗТУ сияқты үш ЖОО аталады, олардың алатын орындарының өзі 1201+ ден әрі қарай.
Назарбаев университеті жергілікті деңгейде өзін өзі бірінші орынға қойып алған сияқты. Әйтпесе басқа рейтингтерде оның өзі тұрмақ иісі де жоқ. Мысалы, QS World University Rankings рейтингісінде Назарбаев университетінің аты мүлде ұшыраспайды. Онда Азиялық аумақта бірінші орында Сингапурдың ұлттық университеті тұр.
Еуропа мен Азияның дамушы елдерінің рейтингісінде бірінші орында – МГУ. Қазақстандық ЖОО арасында әлемдік рейтингте ең тәуір көрсеткішке ие – әл-Фараби атындағы ҚазҰУ. Ол 150-ші орында.
Әлемдік US News & World Report рейтингісінде Назарбаев университеті 1344-ші орыннан әзер көрінген. Азия университеттерінің рейтингісінде бірінші орында Қытайдағы Синхуа университеті тұр. Назарбаев университеті болса кейінгі рейтингте 402-ші орында.
Университеттердің әлемдік рейтингтер орталығының Center for World University Rankings (CWUR) деректерінде «нұр-көсемнің» университеті 1765-ші орында! Онда азиялық аймақта – Токио университеті көшбасшы.
Жоғары білім берудің халықаралық каталогы бойынша 200 университеттен түзілген uniRank рейтингінде қазақстандық бірде бір университет жоқ!
Испандық Cybermetrics Lab зерттеушілер тобының жарияланымдар көлемі мен оның ықпалдылығын анықтайтын
Ranking web of universities рейтингісінде
Назарбаев университеті сонау 233-ші орында, азиялық өңір бойынша 983-ші орында.
Яғни Н.Назарбаевтың өзінің атындағы жекеменшік университетін мақтаған деректерінің бәрі өтірік болып шықты!
Зерттеуді жариялаған журналист Жансерік Тілеуханның айтуынша НУ түлектерінің 92 пайызы елде жұмыс істейді дегені де ақиқатқа үйлеспейді екен. 2015-2021 жылдарда университетті 6 мыңдай студент бітірсе оның 57,2 пайызы ғана елден жұмыс тапқан.
Назарбаев университетін «Назарбаев Қорына» бағынатын Назарбаев Интеллектуальдық мектептері» ашық акционерлік қоғамы басқарады. Университет білім министрлігіне бағынбайды, жылдық есептерін тапсырмайды. Оның бәрі құпия.
Назарбаевтың білім қорлары бірігіп, PioneerCapitalInvest инвестициялық холдингін құрып алған. Бүгінде PioneerCapital холдингі бақылау пакетінің 67,53 пайызы – «Назарбаев қорына», 19,62 пайызы – Назарбаев университетінің «Әлеуметтік даму қорына», 12,93 пайызы – Назарбаев интеллектуалдық мектептерінің «Даму қорына» тиесілі. Көріп отырғаныңыздай Назарбаев университеті толықтай жекеменшік оқу орны.
Университет 2020 жылы 500 млн доллар пайда тапқанымен оның бүкіл шығындары бюджет мойнында. Әлемдік рейтингте болса ешқандай орны жоқ. Сонда Назарбаевтың жекеменшік оқу орнын мемлекет мәңгі-бақи сүйрей беруге міндетті ме? Еліміздің 2020-2022 жылдарға арналған бюджетінде Назарбаев университетіне 184,2 млрд теңге, Назарбаев интеллектуалдық мектептеріне 66,3 млрд теңге қаражат бөлінген. «Тепличный» жағдай туғызылған жекеменшік университеттің Қазақстанға не керегі бар?
Шындығына келгенде қызметінен кетсе де экс-елбасы бюджет емшегін қаңсытып сора бергенін қашан қояды?

Related Articles

  • Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Zhalgas Yertay         Қазақстан билігі мемлекеттік тілді дамыту үшін қатаң шешімдерге барғысы келмейді дейік. Бірақ қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады? Соны ойланып көрейік. Қазақ тілін дамыту жайын айтқан кезде Қазақстан билігі қоғамды екіге бөледі. Бірі – тілді дамытудың радикал шешімдерін ұстанады, екінші жағы – қазіргі статус-квоны сақтағысы келеді, яғни ештеңе өзгертпей-ақ қояйық дейді. Бірақ екі жолды да таңдамай, ортасымен жүруді ұсынып көрсек қайтеді!? Батыл қадамдарға барайық, бірақ ол радикал жол болмасын. Қазақ тілін күшпен емес, ортаны дамыту арқылы күшейтсек болады. Яғни адамдар тілді үйреніп әуре болмай-ақ, халық жай ғана қазақ тілі аясында өмір сүруді үйренсін. Негізгі ой осы. Біз осы уақытқа дейін адамдар ортаны

  • Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Фото ашық дереккөздерден алында Өткен аптада Түркияның ұлттық білім министрлігі мектеп бағдарламасына «Түркістан» деген терминді енгізген еді. Шетел басылымдарының жазуынша, бұл атау енді «Орталық Азия» ұғымының орнына қолданылмақ. Білім министрі Юсуф Текин жаңа атау түркі әлемінің бірлігін қамтамасыз етуге бағытталғанын айтады. Оның сөзінше, үкімет оқу бағдарламасынан империялық мағынасы бар географиялық атауларды алып тастамақшы. Ең қызығы, «Түркістан» аумағына Қазақстаннан бөлек, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан мен Тәжікстан жатады екен. Сондай-ақ кейбір басылымдар бұл терминнің Қытайдың батысында орналасқан Шыңжан өлкесіне қатысы барын да атап өтті.  Кейбір ғалымдар «Орталық Азия» термині колониализмнен қалғанын жиі атап жүр. ХХ ғасырдағы әлемдік академиялық ғылымды сол кездегі ірі империялар қалыптастырғандықтан, бүгінде мұндай терминдер мен атаулар халық санасына әбден сіңіп

  • АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    Мәми би Жұртбайұлының шежіресінде айтылуынша Керей ұлысының арғы тегі – Шеп, Сеп, Байлау, Қойлау, Елдей, Көлдей, Изен, Жусан секілді тайпалардан таралады екен. Аталған тайпалардың біразы ескі тарих беттерінен кездессе, енді бір бөлімі қазірге дейін Керей руындағы аталардың есімі ретінде аталып келеді. Мұның бір себебін арғы тарихтағы аталардың аты өшпесін деп кейінгі ұрпақтарының аталар атын қайта жаңғыртып қойған дәстүрінен қарау керек. Абақ атауына келсек, арыда Керей ханзадалары мен ханышаларының арасында Абақ, Абақберді, Абахан, Абақтай, Абақай, Абақ бике сынды есімдер болған. Сол ата-апаларының жолын жалғаған, тозып кеткен Керей елінің басын қосып, оған әз ана болған Абақ есімді қасиетті ана өмірде болған адам. Қазақ тарихында ру атына айналған әз аналар аз болмаған. Көрнекті жазушы,

  • Зеленскийдің “жалғыз сенері әрі оң қолы”. Андрей Ермак кім?

    Зеленскийдің “жалғыз сенері әрі оң қолы”. Андрей Ермак кім?

    Рэй ФЕРЛОНГ Андрей Ермак (сол жақта) пен Украина президенті Владимир Зеленский (оң жақта). 2019 жыл. Андрей Ермак ұшақтан түсе сала өзінің бастығын құшақтады. 2019 жылы қыркүйекте президент Зеленскиймен жылы жүздесу жаңадан басталып келе жатқан саяси серіктестіктің басы еді. Бұл – Ермактың Ресей түрмесінде отырған 35 украиналықты Мәскеуден алып келген сәті. Ал 2020 жылы Ермак Зеленский әкімшілігінің басшысы болды. Бірақ Украинадағы жемқорлық шуынан кейін оның қызметіне жұрттың назары ауды. Себебі Ермак Украина энергетикалық инфрақұрылымына бөлінген қаржы жымқырылған коррупция схемасында негізгі рөлде болған деген ақпарат тараған. Бірақ тергеушілер бұл жайттың жай-жапсарын толық ашқан жоқ. Ермактың өзі Азаттықтың Украина қызметінің ресми сауалдарына жауап берген жоқ. Сонымен Зеленскийдің кеңсесін басқарып отырған Ермак кім? ТЕЛЕВИДЕНИЕДЕН

  • ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

    ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

         Шығыстанушы-тарихшы Өмір Тұяқбайдың бұрында да «Қазаққа қандай тарих керек? Тәуелсіздік кезеңінде жасалған тарихи мистификациялар хроникасы» деп аталатын мақаласын  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) оқып ем. Риза болғам. Жақында Ө. Тұяқбайдың «Қазақстанда тарихи бұрмалаулар мен мифтерге тосқауыл қоюдың жолдары» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) атты тағы бір мақаласымен және таныстық. Өте өзекті мәселені көтеріпті. Тарихта орын алып жүрген жағымсыз жайттар турасында ой толғапты. Журналистерді, блогерлерді айыптапты. Тарихтан арнайы кәсіби дайындығы жоқ, бәрін бүлдіріп болды деп.  Келеңсіздікті тоқтатудың нақты жолдарын ұсыныпты. Бұған да көңіліміз бек толды. Әйтсе де тарихты бұрмалауға, өз өтіріктерін насихаттауға тек журналистер мен блогерлер ғана емес, «арнайы кәсіби дайындығы бар» «тарихшылардың» да «зор үлес» қосып жатқанын баяндап, айтылған пікірді одан әрі өрбітіп, жалғастырайық.

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: