Jügirtpeler
 |  |  | 

Köz qaras Tarih

Qazaq jerinen wrlanıp, Ermitajğa ötkizilgen jädigerler

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  May 5, 2016
qazaq muralari

Qwrmetti oqırman, ğalım Twrsın Jwrtbaydıñ ğılımi maqalasınıñ kezekti bölimin nazarlarıñızğa wsınamız. Kenesarı han men Keyki batırdıñ bas süyegin izdeu barısında Resey mwrağattarında kezdesken jädigerler jayındağı mälimet sizderge qızıqtı äri paydalı boladı degen ümittemiz. 

Ermitaj Şığıs böliminiñ meñgeruşi A. A. Ivanovpen aşıq söylestik. Mwnda şığu-tegi şığısqa qatıstı antropologiyalıq, etnografiyalıq zattar jinaqtaladı eken. Perğauındardıñ mumiyalanğan mürdesinen bastap pazırıq qorğanınan tabılğan ata-babamızdıñ mäyitine deyin körme sörelerinde samsap twr… Al qabirge iesimen birge moyını qayırıla kömilgen torı attıñ tügi sol küyinde, azdap qana tıqırlanğan. Er-twrman, jügen, örnekti teri jabu, ömildirik, qosamsaq, qoşqar müyiz örnekti toqım, üzeñgi qap, ağaş ertoqım men ağaş tağaldırıqtı noqta, attıñ şaşasındağı swñqar, ağaştan jäne kiizden jasalğan örnekti qorjın. Biteulene şabılğan tabıttar men qayıqtar da osıdan eki jarım mıñ jıl bwrın ömir sürgen babalarımızdıñ ğana emes, keşe ğana dünieden ötken äjelerimizdiñ tirligin köz aldımızğa elestetedi. Äsirese, türli oyu-örnektermen kömkerilgen şüperek qwraq körpeşeler pen kilemşelerdiñ, äyeldiñ qamqa tonınıñ, malaqay men ayaq kiiminiñ, baypaq pen şiqorjınnıñ şirimey saqtalıp qaluı erekşe tañdandırdı. Mwnday körpeşeler qazir de är auıldan kezdesedi. Altaydıñ ayasında Pazırıq pen Twyıqtan tabılğan bwl bwyımdardıñ biz üşin bağası asa zor. Al Beğazı-Dändibay eskertkişteri men Saray-Berkeden tabılğan qış qwmıralardıñ, balbaldar men türki jazularınıñ, skif, saq, sarmat, mädenieti jädigerleriniñ sanın tügendep jatudıñ özi artıq. Kenesarı bas süyegi altın tostağan, küldik, şırağdan küyinde wşırasıp qala ma degen ümitpen…

Erekşe qazınalar qoymasına bas swqtıq. Sonda wstazımız Ä. Marğwlan ğwlama jii aytıp, suretin bizge silağan Qozı Körpeş pen Bayan swludıñ mazarınan ötken ğasırdjıñ birinşi jartısında wrlanıp, jasırın äketilgen, jırdıñ mazmwnın bayandaytın altın tüyme müsindi kördik. Jönin swrap, jobasın aytqanımızda, Batıs Sibirden bilgisiz jolmen kelgen zattar ğoy dey saldı. Amal qaysı, endi olardıñ barlığı şet eldiñ menşigindegi tarihi mwra. Bwlar tek körmege qoyılğandarı ğana. Mäñgilik tünekten şıqpaytın «zapisniktegi zapastar» qanşama deseñizşi?!

Twrsın Jwrtbaydıñ “Keudesi quıs qalğan dalam-ay…” maqalasınan üzindi
Dayındağan R. Nürken
namys.kz

Related Articles

  • Gerb auıstıru mäselesi nemese «teristeu sindromı» qalay payda boldı?!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Elimizdiñ gerbin auıstıru turalı Prezidenttiñ wsınısı (o basta wsınıs suretşi-dizayner mamandardan şıqqan siyaqtı) twtas qoğamda bolmağanmen, äleumettik jelilerde äjeptäuir qarsılıq tudırdı. Biraq, bayıptap qarasaq, bwl qarsılıqtıñ qazirgi gerbtiñ qazaq üşin erekşe qasterli nemese estetikalıq twrğıdan minsiz boluına eş qatısı joqtığın añğarasız. Soñğı uaqıttarı, auır indetpen qatar kelgen qañtar tragediyasınan bastap, halıq aytarlıqtay küyzeliske wşıradı. Qazaqstannıñ erkinen tıs, soğısqa, basqa da sebepterge baylanıstı bolıp jatqan ekonomikalıq qiındıq saldarınan halıqtıñ äl-auqatı tömendedi. Osınıñ bäri qazir qoğamda bayqalıp qalğan «teristeu sindromına» türtki boldı. «Teristeu sindromı» – dwrıstı da bwrısqa şığaratın, qanday bastamağa bolsın qarsı reakciya şaqıratın qwbılıs. Äleumettik psihologiyanı zertteuşilerdiñ payımdauınşa, osı qwbılıstı barınşa küşeytip twrğan faktor – äleumettik jeliler. YAğni, aldağı uaqıtta

  • Üzdik oydıñ üzindileri

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Üzdik oydıñ üzindileri Arma äleumet! Men qazir taza akademiyalıq ğılımi ortada jürmin. Özimniñ neşe jıl boyı jinağan bilimimdi, oqığan oquımdı, şeteldik täjiribemdi, intellektualdı qarım-qabiletimdi şınayı qoldanatın qara şañıraqtıñ işinde jürmin. Almatınıñ bärinen bölek mädeni ortası erekşe wnadı. Almatı qala men dala deytin eki wğımnıñ tüyisken ädemi ortası eken. Oylap körsem men baqıttı perezent, bağı janğan wrpaq ekenmin. Äkem twrmıs pen joqşılıq, jalğızdıqtıñ tauqımetin äbden tartıp eş oqi almadım, nebäri üş ay oqu oqıdım-, dep meniñ oquımdı bala künimnen qadağaladı, şapanımdı satsam da oqıtam dep barın saldı. Al mektepte baqıttı şäkirt boldım. Mağan däris bergen wstazdarım kileñ darındı, qabiletti kisiler boldı. Universitette jäne şetelde men tipten erekşe darın ielerine şäkirt boldım.

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • Hristian missionerleriniñ qwmdağı izderi

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Orını: Qaşqar q-sı; Jılı: 1933 j; Atı-jöni: Qabıl Ahond; Dini: hristian; Tüsinikteme: Bwl jigittiñ keyingi esimi Qabıl Ahond, hristian dinin qabıldağan alğaşqı wyğır. Keyin dini senimine baylanıstı öltirilgen. Suret europadağı missionerlik muzey arhivinde saqtaulı. Atalğan muzeyde jüzdegen hristian wyğır ökilderiniñ sureti saqtalğan. 1930 jıldarı hristian wyğırlarına twrğılıqtı mwsılmandar men äkimşilik bilik tarapınan qısım körsetile bastağan soñ bir bölimi missionerlerge ilesip europa elderine “hijrağa” ketti. Alqissa Hristian äleminiñ Qaşqariyağa basa män berui äsirese YAqwp Bek memleketi kezeñinde jaña mümkindikterdi qolğa keltirdi. 1860-70 jj. Qaşqariyanıñ Cin imperiyasına baylanıstı köñil küyin jaqsı paydalanğan Hristian älemi Ündistan men Tibet arqılı Qaşqariyağa mädeni ıqpalın jürgize bastadı. Olardıñ maqsatı bwl aymaqtı Resey imperiyasınan bwrın öz ıqpalına

  • Aytpay ketti demeñiz… (Tibet arhivi turalı)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Altaydan auğan el turalı tarihi jazbalarda oqtın-oqtın aytılğanı bolmasa isi qazaq jwrtına Tibet turalı tüsinik äli künge deyin beymälim. Äsirese Tibet jazba derekterinde külli türki balasınıñ tarihı turalı tıñ derekterdiñ kömuli jatqanın tipten bile bermeymiz. Tibet- tarihi derektiñ eñ köp saqtalğan aymağı sanaladı. Mädeni, ädebi, ruhani jäne tarihi türli derekterdiñ ıqılım zamannan beri jaqsı saqtaluımen sırt älemdi özine baurap kegen Tibet jwrtına 19 ğasırdan bastap Batıs ekspediciyası basa nazar audarıp keşendi zertteuler jasadı. Sonıñ negizinde Tibettegi keybir salalıq bayırğı derekter Batısqa köşirildi. Esesine Tibettanu ğılımı qalıptastı. Jağırafiyalıq ornalasuı tım wzaq bolğandıqtan Tibettanu ğılımı qazaq jwrtına qajettilik tudırmadı. Tibettanumen negizinde alpauıt küşter aynalıstı. Olar tibet jwrtın igerudi basqa qırınan bağaladı. Tibette

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: