Sarı at
Auıldağı Jwmabek kökemiz keñşar tarağanğa deyin poştaşı bolıp jwmıs istedi. Buyan degen sarı jorğa atı bolatın. Kün sayın gazet taratadı. Kün sayın atımen tört auıldağı är üydiñ aulasına kirip şığadı. Auılda gazetke jazılmağan birdi-ekili üyler bolatın. Sarı at onday üylerdi özi-aq aynalıp ötip ketedi. YAğni, Buyan da qay üyge bwrılu-bwrılmau kerek ekenin äbden bilip alğan. Kündegi käsibi üy aralau bolğannan keyin üyrenbey qaytedi endi?!
Birde auıldıñ bir aqsaqalı körşi auıldağı asqa barmaq bolıp, Jwmabek kökeniñ atın swrap mingeni bar. Biraq kelgennen keyin kökemdi jaqsılap twrıp balağattadı. Söytse, sarı at asqa jetkenşe kündegi «marşrutımen» är üyge kirip kete beripti. Aqsaqal attıñ tizginin tarta-tarta äbden şarşap, auıldıñ jartısın aralap şıqqan ğoy.
Sekseuil
Täuelsizdiktiñ alğaşqı jıldarı bolsa kerek. Birde Moyınqwm audanında twratın eki ormanşı sekseuildi zañsız otauşılardı wstap, aqşa tappaqşı bolıp, jolğa şığadı. Mezgil – qıstıñ kezi, aq boran ısqırıp tütep twr eken. Jeñil kölikpen ülken joldıñ qiılısına kep twra qaladı.
Köp kütpeydi. Bir sağattan keyin-aq süyretpesin sekseuilge toltırıp, qara tütinin bwrqıratıp, ışqınıp kele jatqan traktor körinipti. Toqtatadı. Şınında sekseuildiñ eşqanday rwqsat qwjatı joq. Qıspaqqa aladı. Traktordıñ rulindegi jigit ağasınıñ tisi auırıp jürgen be, älde suıqtan qımtanğan türi me, äyteuir auzın qalıñ bökebaymen orap alğan eken. Dausı äreñ estiletin körinedi. Eki ormanşınıñ aram oyın seze qoyğan traktorşı: «Jigitter, keliseyik, jolın jasayın..» dep iile ketedi.
– Ne beresiñ? – depti sonda ormanşınıñ biri.
Traktorşı bökebayınan twmsığın säl şığarıp:
– Üyde eki biem bar edi, sonıñ bireuin bereyin, – depti ölimsirep.
Bwl quanıp ketedi. Dereu kölikte otırğan ekinşi ormanşığa jügirip baradı: «Oybay, anau bie berem dep jatır, ne isteymiz?». «Kelise ber, bie bolmasa da, bieniñ aqşasın beretin şığar», depti ol.
Sonımen, eki jaq qol alısıp, traktor aldığa tüsip, jeñil kölik soñınan eredi. Köp jürdi me, joq, az jürdi me, äyteuir, bir kezde auılğa keledi. Traktorşı öz üyiniñ keñ aulasına erkin kirip, süyretpedegi sekseuildi töñkerip tastap, jügirip üyine kirip ketedi. Eki ormanşı qoldarın ısqılap: «Şınında bieniñ aqşasın beretin boldı-au…» dep qoranıñ qalqasında kütip twrıptı. Bir kezde traktorşı kisi üyden asığıs şığadı. Qoynına jasırıp alğan bir zatı bar siyaqtı. Qorbañdap kelip, bwlardıñ qolına bir şişa araqtı wstatıptı da: «Jigitter, jaqsı, sau bolıñdar?» dep bwrılıp jüre beripti. Mınau ekeui añ-tañ. «Ey, toqta, mınauıñ ne?» dey berse, traktorşı qaytadan bwrılıp: «Ekinşisin özim işemin…» dep üyine kirip ketipti.
Söytse, auzın bökebaymen twmşalap alğan traktorist: «Üyde eki biem bar…» dep emes: «Üyde eki «BM» bar edi…» dep aytqan eken. Bireuin ormanşığa berdi, endi ekinşisin de swrap twr eken dep: «Ekinşisin özim işemin…» degeni sol eken. Ol jıldarı Tarazdan «BM» degen araq şığıp, biraz jıl dürildegenin el äli wmıta qoyğan joq.
Osılayşa «qızılğa» wmtılğan eki ormanşı üylerine qwr qol qaytıptı.
As
93 jasqa jetip baqilıq bolğan apamızdıñ jıldıq asın berudi aqıldasu üşin jaqın ağayındar auıldağı qaraşañıraqqa jinaldıq. «Basqa-basqa, asqa adam köp jinaladı, sondıqtan dastarqandı molınan jayıp, kelgen jegjattarğa jağday jasau kerek», dep aqıl ayttı bir ağamız. Sonımen, jeñgelerimiz ben kelinder barlıq kerek-jaraqtı däpterge jazıp, şığındardı eseptep şığardı. Ol qarjını apamızdıñ balaları men nemerelerine teñdey etip bölip berdi. Bılayşa aytqanda, apamızdan tarağan ürim-bwtağınıñ estiyar erkekteriniñ bärine salıq salındı.
– Äjepteuir şığın ketedi eken… Auır bop ketken joq pa? – dep qaldı bir ağamız.
– Jo-joq, apamızdıñ äruağı riza bolsın! Eşqanday auırlığı joq. Bölingen aqşanı tabamız, qosamız, – dep şu ete qaldıq bärimiz.
Söytsek Äueshan degen ağamız:
– Auıldağı pälenşeniñ balası qaytıs bolğanda jıldıq asın klastastarı kötergen eken. Bizdiñ apamızdıñ da klastastarı joq pa eken-ey? – dep, eldi du küldirdi.
Wn
Jaqın ağayınımızdıñ balası üylenip, bizdiñ jaq qwdalıq şaqıruğa qamdanıp jatqan. Osınday qarbalas künderdiñ birinde auıldağı bir apamız qalağa barıp, bazardağı wn satuşıdan:
– Äy, aynalayın, jaqsı wnıñ bar ma? – dep swraptı.
– Ärine, bar, apa! Satıp jatqanımızdıñ bäri jaqsı wn. Joğarğı sort. Qandayı kerek sizge?
– Bilmeymin, qarağım! Qwda şaqıratın edik, et asamız, nan jabamız, toqaş pisiremiz degendey…
– Mine, eldiñ bäri mına wndı aladı. Qanşa kilosın alasız?
– Eñ joğarğı sort pa? Bağası qanşadan?
– Iä, eñ joğarğı sort… Bağasın kelisemiz ğoy, tüsirip beremin…
– Onda mınau kişkentay qapşıqtağısın ber…
Qaptağı wndı janına qoyğan apa:
– Endi aynalayın, eñ arzan, eñ tömengi sorttı wnıñ bar ma? – dep swraptı.
– Bar, apa…
– Sodan bir kiloday ber?
– Bir-aq kilo ma? Onı ne isteysiz?
Söytse apamız:
– Kelgen qwdalardıñ betine jaqpaymız ba? – deytin körinedi.
Oralhan DÄUİT,
«Egemen Qazaqstan»
Pikir qaldıru