Nazarbaevtıñ “mwrager” jaylı emeurinderi
Mausımnıñ 18-inde Sankt-Peterburgte ötken halıqaralıq ekonomika forumında prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ Qazaqstanda äyel de prezident bola aladı degen pikiri BAQ pen äleumetik jelilerde jii talqılandı.
Sankt-Peterburgtegi jiında prezident Nazarbaev üş qızı bar ekenin, Qazaqstanda genderlik sayasat tabıstı jürip jatqanın, prezident boluğa layıq “dayındalğan äyelder” bar ekenin aytqanımen tikeley ülken qızı Dariğa Nazarbaevanı atamağan. Alayda Resey prezidenti Vladimir Putinniñ äzildep bolsın “onday äyelderdiñ keybirin tanitının” aytıp qaluı köpşilikti Dariğa Nazarbaevanı prezident mwrageri retinde talqılauğa türtki bolğan. Oğan forumnıñ moderatorı Farid Zakariyanıñ “prem'er-ministrdiñ orınbasarı etip äyel adam tağayındağanıñızğa nazar audardım” degen sözi de sebep boldı. Al Dariğa Nazarbaevanıñ 2015 jılğı qırküyekten beri vice-prem'er qızmetin atqarıp kele jatqanı belgili.
Osılayşa “kezdeysoq qoyılğan swraqqa berilgen jauap” äleumettik jelilerdegi keybir qoldanuşılarğa Nwrswltan Nazarbaev qızı Dariğanı mwrager retinde resmi türde jariyalağanday äser qaldırdı. Öytkeni Nwrswltan Nazarbaev bwğan deyin öziniñ “mwrageri” turalı aşıq aytqan emes.
Nwrswltan Nazarbaevtıñ bilikte wzaq otıruı, bwrınğı TMD memleketteriniñ keybirinde biliktiñ mwragerlik jolmen auısuı Qazaqstanda da bwl mäsele kez-kelgen sätte payda boluı mümkin deytin aluan joramalğa sebep bolıp, sayasattanuşılar är kezeñde “mwrager” retinde Nazarbaevtıñ jaqın tuıstarı men senimdi serikterin atap kelgen.
Boljam jasauşılar “mwragerlik” ölşemin onıñ prezident Nwrswltan Nazarbaevqa qanşalıqtı jaqındığımen, bilik pen biznestegi ıqpalımen esepteydi. Joğarı lauazımdı qızmetkerlerge tek senimdi adamdarın tağayındau arqılı Nazarbaev mwrager mäselesi qalay şeşiletinin emeurinmen bildiretinge wqsaydı.
Dariğa Nazarbaeva 2003 jılı “Asar” partiyasın qwrğanda birden bir “mwrager” retinde körine bastadı. Nebäri üş jıldan keyin “Asardı” “Nwr Otan” partiyasına qosu arqılı Nwrswltan Nazarbaev ülken qızınıñ ambiciyasın öz qolımen tejegendey köringen. Alayda prezident Nazarbaev ötpeli kezeñdegi mwragerlikke Dariğa Nazarbaeva men öziniñ senimdi serigi Nwrtay Äbiqaevtıñ birin qarastıradı degen boljamdı Nazarbaevtıñ bwrınğı küyeu balası Rahat Äliev 2013 jıldarı da birneşe ret qaytalağan. Öytkeni atalğan ekeudiñ Nazarbaevqa jaqındığı bwrınğıdan da küşeygendey köringen. Onıñ üstine bıltır Dariğa Nazarbaevanıñ vice-prem'erlikke tağayındaluı da aşıq emeurin tärizdi qabıldanğan. Reseymen parallel' jürgizuge beyim keybir baqılauşılar prezident Vladimir Putinniñ Dmitriy Medvedevti äueli vice-prem'erlik qızmette biraz sınağanın eske alısqan.
2011 jılı quğındağı oligarh Mwhtar Äblyazov “mwrager” retinde prem'er-ministr Kärim Mäsimovtiñ kandidaturasın atap, baspasözge swhbat bergen edi. Osı swhbatqa qarsı sol kezdegi prezident keñesşisi Ermwhamet Ertisbaev Nazarbaevtıñ sayasatın jlğastırıp kete alatın birden bir adam – onıñ ortanşı küyeu balası Timur Qwlıbaev degen pikir aytqan. Mwhtar Äblyazovtıñ baspasözdegi sirek swhbattarına qarağanda “mwragerlikten” birden bir dämeli adam – äli künge Kärim Mäsimov”.
2013 jılı qırküyek ayında oppoziciyalıq basılımdardıñ keybiri “Nwrswltan Nazarbaev öz mwragerin Resey prezidenti Vladimir Putinge tanıstırdı, ol Nazarbaevtıñ nemere inisi, qazir WQK törağasınıñ birinşi orınbasarı Samat Äbiş” degen de aqparat tarattı.
Parlament senatınıñ törağası Qasım-Jomart Toqaev ta mwragerler qatarında atalğan. Reseylik sarapşılar Toqaevtı “mwragerlikke öte qolaylı adam” retinde sipattağan. Konstituciya boyınşa biliktegi ekinşi joğarı lauazımda otırğan Qasımjomart Toqaevtı «äldeqanday jağday tusa» Nazarbaev pen onıñ tuıstarınıñ qauipsizdigin qamtamasız ete alatın twlğa retinde qabıldaytındar bar.
Biraq äzirge prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ emeurinderiniñ eşbiri orındalğan joq. Qazaqstan prezidentimen wzaq jıldar qızmettes bolğan oppoziciyadağı sayasatker Serikbolsın Äbdildin «Nazarbaev közi tirisinde bilikti eşkimge bermeydi» degendi qaytalaudan tanbaydı.
Bwl twrğıdan kelgende Nwrswltan Nazarbaevtıñ «Qazaqstanda äyel de prezident bola aladı» degen pikirin genderlik sayasattıñ Qazaqstanda belsendi jüzege asatının meñzegeni äri äyelder qauımına qarata aytılğan komplimenti retinde qabıldau qisındıraq bolatın siyaqtı.
Asılhan MAMAŞWLI
Azat Europa / Azattıq radiosı
Pikir qaldıru