قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ ءوزىنىڭ، رەسەيدە تۋعان بالالارىنىڭ قازاق ءتىلىن قالاي ۇيرەنگەنىن ايتىپ بەردى. حالىق قاھارمانى اتا-اجەنىڭ تاريبەسىن العان قازاق بالالارى باقىتتى دەپ سانايدى. عارىشكەر تۇڭعىش بالانى اتا-اجەسى باۋىرىنا باسىپ الاتىن قازاقى داستۇرگە قۇرمەتپەن قارايتىنىن دا ايتادى.
بالالارىمنىڭ قازاقى ءتالىم الۋى ءۇشىن قازاقشا ءان-كۇيلەردى تىڭداتام
«راس، ءدال مەن سەكىلدى قۇرمەتكە جەتكەندەر از. بىراق، مەنىڭ كوكىرەك-كەۋدەمدى كەرنەگەن ءبىر نارسە بولدى. ول – ۇلتتىق سانا.
باسىندا مەن دە، تالعات تا (تالعات مۇساباەۆ – اۆت.) قازاقشا دۇرىس سويلەي المايتىنبىز. امانداسىپ، ارى قاراي وزگە تىلدە شۇلدىرلەي كەتەتىن ەدىك. كەيىن ۇلكەن اعا-اپالارىم سىن ايتتى. وسىدان سوڭ ساناما نىقتادىم. «مەن نەگە ءوز تىلىمدە سايراپ تۇرمايمىن، وسى» دەدىم وزىمە-ءوزىم قامشى باسىپ.
ەڭ باستىسى — نيەت قوي. ءوز ءتىلىمدى ۇيرەندىم دەپ ماقتانباي-اق قويايىن. ۇلدارىم رەسەيدە ومىرگە كەلدى. ولاردىڭ قازاقى ءتالىم الۋى ءۇشىن ارقيلى ادىستەرگە باردىم. اۋەلى، ولارعا قازاقشا ءان-كۇيلەردى تىڭداتام. اسىرەسە، كىشى ۇلىمنىڭ قازاقشا ءان تىڭداعاندا كوزى جايناپ كەتەتىن. العاشىندا ولاردى قازاقشا تاربيەلەۋ قيىنعا سوقتى. سەبەبى، ءوزىم ورىسشا ويلايتىن ەدىم.
اتا تاربيەسى – قازاقىلىقتىڭ قازىعى. مەن مۇنى ەش ويلانباستان ايتامىن. ءتىپتى، كەرەك دەسەڭىز، اتالارىمىز ۇرپاق تاربيەسىن جوعارى ورىنعا قويىپ، ءوز پەرزەنتتەرىن اعايىن-تۋىس، ءبىر قاۋىم ەل بولىپ تاربيەلەگەن ەمەس پە؟
اتا-اجەنىڭ تاربيەسىن العان بالانىڭ بويىنان ۇلكەن-كىشىگە دەگەن قۇرمەت، مەيىرىم، يماندىلىق، رۋحاني تاربيەنى اشىق كورۋگە بولادى.
قالا بەردى، قازاقتىڭ ەجەلگى ءداستۇرى بويىنشا تۇڭعىش نەمەرەسىن اتاسى مەن اجەسى باۋىرىنا باسىپ تاربيەلەگەن. كەيدە تۇڭعىش بالا كەنجە ۇلىنىڭ ورنىنا اتاسىنىڭ قاراشاڭىراعىنا يە بولىپ تا جاتادى. كەرەمەت قوي، بۇل!..
مەندە نامىس بولماسا، ءوز انا ءتىلىمدى ۇيرەنبەس ەدiم
قازاقتى اشتان ولتىرمەيتىن، كوشتەن قالدىرمايتىن تەتىك – نامىس. ەگەر مەندە نامىس بولماسا، ءوز انا ءتىلىمدى ۇيرەنبەس ەدiم.
قۇپيامدى ايتايىن:
مەن ءتiلدى قازاقي ءان-جىر ارقىلى ۇيرەندiم. كەيiنگi جاستارعا ايتارىم، ورىسشا دا، اعىلشىن تiلiن دە ۇيرەنسiن، بiراق، ەڭ بiرiنشi قازاق تiلiن – ءوز انا تiلiڭدi بiل. قازاقشا ۇيرەنگiسi كەلمەيتiن قازاقتاردى وزدەرiنە-ءوزى قارسى ادامدار دەپ سانايمىن.
«ماعان قازاق ءتiلiنىڭ كەرەگى جوق، ورىسشا سويلەي بەرەمiن» دەگەن جۇرتتى كوپ كەزدەستiردiم. جارايدى، وزدەرi سولاي-اق iستەسiن. بiراق، ولار اتا-بابالارىن، تۇپقازىعىن وزگەرتە المايدى عوي. بويداعى نامىس – ۇلتتىق بولمىستىڭ ساقتاۋشىسى. ال ونىڭ استارىندا قانشاما نارسە جاتىر»، — دەيدى حالىق قاھارمانى توقتار اۋباكىروۆ „اباي„ پورتالىنا بەرگەن جۋىرداعى سۇحباتىندا.
365info.kz
پىكىر قالدىرۋ