Қарғалының Сертайы
Он жетінші тамыз еді. Григориан жыл санауы бойынша 1981 жыл өтіп жатқан. Назары ең алдымен Қарғалы өзеніне түсті. Бастауын таудан алатыны бірден аңғарылады. Алдағы өмірі осы тау өзеніндей тұнық та арналы болатынын жиырма төрт жасар жас дәрігер ол кезде, әрине, білген жоқ. Содан бері міне, арада отыз бес жыл зымырап өте шығыпты. Ол әрдайым осы өзеннен нәр алды, осы елдің өз баласына айналды. Әрбір күні мен жылы Қарғалының арнасымен бірге ақты. Қазір де өз үйінің іргесінен жүз қадамға жетпейтін тұстан өтетін Қарғалының ерке даусын естіп жатып мүлгиді, таң алакеуімде Қарғалы сарынын естіп оянады.
…Алтын, мырыш, мысы көп, уран мен қорғасынға да аса бай полиметалды кен орны Риддерде өскен Сертай әуелде дәрігер болам деп тіпті ойламаған. Өйткені айналасындағылардың бәрі кенші еді. Содан ба екен, мұндағы әрбір ұл өзінің болашақта кен өндіруші инженер болатынын көз алдына ерте елестететін. Негізі Бесқарағай ауданынан болса да, ерте жетім қалуына байланысты Алтай өлкесінің Волчиха деген жерінде, жастайынан балалар үйінде өскен өз әкесі Сейфолла да шахтада проходчик. Енді бұл кенші болмағанда кім болмақ.
Лениногорск қаласын мекен еткен алпыс жеті мыңнан астам тұрғынның дені орыстар еді. Үш пайызы, яғни екі мыңға жуығы ғана қазақтар болатын. Осындағы 3-ші ықшамауданда №14 орта мектепті бітіргендер арасында Сертай да асыр салып өсті. Қазақша сабақ мүлде өтпейтін. Оның орнына мұғалімдері орталарына доп тастап, футбол ойнататын. Тұрғыластары да мектепті бітіре салып, Ресейдің Омск, Томск, Новосибирск қаласындағы оқу орындарына түсуге асығатын.
Сол жылы Сертай жеткіншектің жолы оңғарылып, Алматы медицина институтының стоматология факультетіне қабылданды. Бір қызығы, өзі қатты жүрексінген физикадан – 5, шығарма мен биологиядан – 4, осы пәнді өте жақсы білемін деп ойлаған химиядан – 3 деген баға алып, жалпы орташа үлгеріммен студент атанды.
Жасынан жігерлі жігіт жаз айларында студенттердің құрылыс отрядында ширақтығымен бірден көзге түсті. Әуелі Ақтөбе облысының Қобда ауданына комиссар, келесі жылы Байғанин ауданына да комиссар, ал үшінші жылы Алматы облысының Ұйғыр ауданына отряд командирі болып барды. Осы жалынды жылдарда ол әр қырынан шыңдалды, адал еңбектің қаншалықты тәтті болатынын, кішкентай бір ұжымның өзін басқарудың соншалықты оңай еместігін түсінді. Ал нағыз білікті дәрігер болып қалыптасу одан да қиын екенін жақсы білетін. Бұған институтты тәмамдар кезде екі жылға жуық өзі маманданған жақ сүйек және бет хирургиясын жетік меңгеру үшін Алматыдағы №5 қалалық ауруханада жұмыс істеген кезінде көзі анық жеткен. Бес жыл оқыған теориялық оқуы өз алдына, ал тәжірибе барысында алғашқы ұстаздарының бірі саналған Алматы көпсалалық клиникалық ауруханасының (АМКБ) бөлім меңгерушісі Семен Хаскиннің табиғатынан «қолы алтын» хирург екені әр операция сайын таңғалдыратын. Сынған жақ сүйегін, флегмондарды (май жасушаларының қабынуы), гайморитті, одонтогендік ауруларды емдеуде алдына жан салмайтын осынау дарынды дәрігер кейін Израильге көшіп кетті. Бағына қарай, Семен Павловичтің қарамағында бір жылдай қызмет істеген Сертайдай жас дәрігер одан біраз нәрсені үйреніп, маманданған стоматолог-хирург атанды.
Әрине, сол кезеңде жас маманның бір салада сатылап өсуі де, кезекке тұрып Алматыдан үй алуы да қиынның қиыны еді. Оның үстіне Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінде лауазымды қызмет атқаратын нағашы ағасы Қылышбек мұның қызметті төменгі сатыдан бастағанын жөн көріп, облыстық денсаулық сақтау басқармасы арқылы жіберген ауданына бар деп кеңес берді. Ағаның ұйғарымына тоқтаған жас маманды облыстағылар Жамбыл ауданына бағыттады. Жазмыштың дәргейі деген қызық қой кейде, осы Жамбыл ауданы бірнеше жылдан кейін Сертай Сағиевтің нағыз Отанына айналарын облыс басшылары белгісіз бір түйсікпен тап басып білген сияқты көрінеді.
«Жас келсе – іске» деген, Жамбыл аудандық орталық ауруханасының сол кездегі бас дәрігері Қадыр Омаров Сертайды Қарғалыға жіберген 1981 жылғы тамыздың 17-сі сөйтіп оның мәңгі есінде қалды. Қарғалы ауруханасының бас дәрігері Сақыпжамал Қайсарова да жас дәрігерді жылы қарсы алып, риясыз көмек көрсетті. Мұнда тұратын жері, туыс-туғаны жоқ жас маманға аурухананың бір бөлмесін босатып берді. Салт атты, сабау қамшылы Сертайдың Қарғалыдағы тіршілігі осыдан отыз бес жыл бұрын осылай басталып еді.
Бір күні бас дәрігер жас маманды шақырып алып, хал-жағдайын сұрап, «Ақыры, осы жерде тұрып жатырсың, ауруханадағы дәрігердің түнгі кезекшілігін қосымша жүктесек, қалай қарайсың? Бір жағы айлығыңа да сеп» деп ақылдаса келе, шешім шығарады.
Бір жылға жуық аурухананы мекендеген кезінде Сертай түнгі кезекші дәрігердің міндетін зыр жүгіріп жүріп атқарды, кейбір аурудың қалай туындайтынын, оған ең алдымен қандай ем-дом жасау керектігін жіті аңдады. Сол кезекшілік барысында ол талмай ізденді, талпынды, тәжірибе толықтырды. «Мен негізінен тіс дәрігері емеспін бе, мамандығымызға сай зерттейтін нысанымыз бөлек. Бұрын Алматының іргелі ауруханаларында біраз тәжірибе жинақтаған кезде жақ пен тістің айналасынан тыс аурулардың жайына көп үңіле бермеген екенбіз. Мәселен, шұғыл түрде аяқ астынан ұстай қалатын инфаркт пен инсульттің не екенін мен осында келгенде анық көрдім. Одан адамды дер кезінде қалай сақтап қалуға болатынын күнделікті іс жүзінде меңгердім. Сол үшін де Сақыпжамал Нұрмұханбетқызына деген алғысым шексіз» дейді Сертай ағынан ақтарылып.
Иә, сонымен арада екі жыл зу ете түседі. Осы ауруханаға қызметке келген еліктің лағындай Салтанат Сәмідінқызымен көңіл жарастырып, отбасын құрады. Жан жарының мамандығы – терапевт. Шаңырақ көтерген соң Сертайдың ісі де ілгерілей берді. Ол 1986 жылы аудан орталығы Ұзынағаштағы стоматология бөлімінің меңгеруші, бір жылдан кейін тіс емханасының бас дәрігері болды. 1992 жылы Шығыс Қазақстанда тұрып жатқан әке-шешесі Сейфолла мен Рыстыбаланы өз қолына көшіріп алды. 2005 жылы аудандық орталық аурухана бас дәрігерінің медициналық қызмет көрсету жөніндегі орынбасары қызметін атқарса, 2009 жылғы желтоқсанның 5-де «Қарғалы ауылындағы аудандық ауруханасы» МКК-ның директор-бас дәрігері болып тағайындалды. Міне, содан бері жемісті қызмет етіп келеді. Ол қазір Қарғалы, Үмбетәлі, Шолаққарғалы, Қасымбек ауылында шыр етіп дүние есігін ашқан әрбір нәрестеден бастап, барлығы қырық мыңға жуық адамның денсаулығына жауапты мекеменің тізгінін ұстап отыр.
Күнделікті тынымсыз қызметтен қолы қалт еткенде әлі күнге дейін стадионға барып футбол ойнайды. Білімді адамдармен араласып, пікірлескенді жаны қалап тұрады. Бала кезінде әкесі Сейфолла балқарағай жаңғағын теруге апарғаны есінен кетпейді. Сондықтан шығар, Алтайдың жұпар ауасын аңсаған сәттерінде Кішісаз жайлауына шығып серуендеп қайтқанды ұнатады. Бүгінде Сертай Сейфоллаұлы жан жары Салтанат Сәмідінқызы екеуі ұлдарын ұяға, қыздарын қияға қондырып отырған бақытты отбасы.
Иә, Қарғалының Сертайы отыз бес жыл орайында осы елдің бел баласындай бекем орнықты. Жамбыл ауданының құрметті азаматы атанды. Отыз жылға жуық басшылық қызмет тізгінін ұстаған медицина саласының үздігі. Шипалы емінен сауыққандар санында есеп жоқ, жан шуағынан шапағат көргендер де көптеп саналады. Аудан тұрғындары құрмет тұтады, еңбегін бағалайды. Көпшіліктің ақ алғысын арқалап, үнемі ауыл азаматтарының арасынан табылатын елгезектігіне елі риза. Ендеше, жақсының жақсылығын айтып, бір ауыз жылы лебізімізді білдіру бізге де парыз болса керек.
Көгедай ШӘМЕРХАН
Пікір қалдыру