Azattıq Qazaqstan täuelsizdiginiñ 25 jıldığına arnalğan «Täuelsiz adamdar» jobasında 1990 jıldardan bastap osı uaqıtqa deyin bedeldi, qoğamdıq pikirdiñ jetekşisi bolğan sayasatker, muzıkant, jurnalist, ekonomist, ärtis jäne tanımal BAQ ökilderinen swhbat aladı.

Joba keyipkerleri jaña memlekette adam retinde jäne maman retinde aldına qanday maqsat qoyğanın, 2016 jılı onıñ nätijesi qanday bolğanı turalı bayandaydı.

Jobanıñ 11-seriyasında twñğış ğarışker qazaq jäne Qazaqstan äskeri-äue küşteriniñ general-mayorı, Qazaqstannıñ qorğanıs jönindegi memlekettik komiteti törağasınıñ birinşi orınbasarı, oppoziciyalıq «Azat» partiyasınıñ bwrınğı müşesi Toqtar Äubäkirov qazaqstandıq armiyanıñ qwrıluı, jaltaq oppoziciya jäne Soltüstik Koreyağa wşaqtardıñ satıluı turalı bayandaydı.

«QAZAQSTAN – TASQA AYNALUI KEREK BİR TÜYİR QWM»

Petr Trocenko: – Sovet Odağınıñ ıdırauın qayda jäne qalay qarsı aldıñız? Geosayasi jağdaylarğa baylanıstı ğarışqa wşpay qalamın dep qorıqpadıñız ba?

Toqtar Äubäkirov: – Bwrınğı SSSR tarağan soñ boljauğa kelmeytin jağdaylar ornauı mümkin edi. Biraq Qazaqstan SSSR-dan eñ soñğı bolıp şıqtı. Nazarbaevtıñ respublika täuelsizdigin jariyalaudı nelikten wzaqqa sozğanın jaqında ğana tüsindim. Erte şığıp ketkende, ğarışqa wşpauım da mümkin edi.

Toqtar Äubäkirov: – Joq. Biraq biz tärbielengen, qorğağan jäne ömirimizdi beruge dayar bolğan memlekettiñ küyrep jatqanın tüsindim. Ayaq astınan «sender bossıñdar» dedi. Sol sätte köbimiz qolda bardan ayrılğanday boldıq. Biraq men Qazaqstannıñ bayırğı twrğını retinde, qazaq retinde otanım bar ekenin, sonda barıp täuelsiz respublika qwruğa kömektesetinimdi wqtım. Qazaqstannıñ bir tüyir qwm ğana ekenin tüsindim. Bwrın ol jağajay edi, memleket bolatın, endi oğan eşkim tiisip, renjitpeui kerek boldı. Onıñ ülken tasqa aynaluı qajet edi. 1990 jıldardıñ basında bilikte bolğan adamdar entuziazister boldı dep oylaymın, solardıñ küş-jigeri arqasında Qazaqstan postsovettik keñistikte eñ bir ıqpaldı memleketke aynaldı.

Petr Trocenko: – SSSR tarap jatqanda ğarışqa wşuğa dayındıq qalay jürdi?

Toqtar Äubäkirov: – Prezident Nazarbaev Bayqoñırdan wşatın birinşi ğarış kemesinde qazaq minui kerek degen qatañ şart qoydı. Meni tañdap aldı. Medicinalıq swrıptaudan, memlekettik komissiyadan öttim, kim ekenimdi, ne üşin jürgenimdi tekserdi, sodan soñ meni ğarışker etu turalı şeşim qabıldandı. 1991 jılı säuirdiñ 2-si küni dayındıqqa kiristim. Sovet Odağı qwlaudıñ aldında twrdı, arı qaray bäri basqaşa bolıp, wşpay qaluım mümkin edi, sondıqtan bärin tezdettik. Ülgeru üşin qısqa merzim tağayındaldı.

Toqtar Äubäkirovtiñ ğarışqa wşqan kezi. 10 qazan 1991 jıl.

Vyaçeslav Polovinko: – Sovettik kezeñde ğarışkerler qaharman sanalatın, er balalar sonı armandadı, al 1990 jıldarı, äsirese bastapqı jıldarı qaharmandıq sipatı özgerdi, käsipker bolu arman boldı. Ğarışkerlik Sovet Odağı twsındağıday romantika emes degen oy sizdi qapalandırmay ma?

Toqtar Äubäkirov: – Ğarışkerlik ösip kele jatqan wldar men qızdardıñ qiyalın terbemeydi degen oy kelgen emes. Ärine, adamdar romantikanı jinap qoyıp, künköris qamın oylap ketken kezde ğarışqa qızığu azayatının tüsindim. Sol kezde bilim alğan balalarğa onıñ bäri ıqpal etti, tabiğattıñ swlulığın köre almadı. Olar sabaq oquı kerek boldı, sınıpta pal'tomen otırıp, qarındaşpen jazdı, qoldarı toñdı.

Mwğalimniñ bir oyı sabaqta, bir oyı otbasın asırau boldı, olarğa ölmestiñ künin köretindey jalaqı berdi. Ol uaqıttan öttik, qazirgi balalar bir kezdegi biz siyaqtı qiyaldaydı, ğarışkerdi körsem dep armandaydı. Mektepter men instituttarğa kelip däris oqıp, äñgimelesken soñ eki sağat suretke tüsip, qoltañba beremin.

Ärine, eldiñ bäri birdey ğarışker bolğısı kelmeydi, älemdik sayasat ol bağıtta jwmıs istep jatqan joq. Adamzat oylap tapqan jaña tehnologiyalarmen ğarış pen ğarışkerlikti nasihattau kerek. Äli künge deyin jañanıñ bärin ğarıştan alamız. Mısalı, biz ğarışta kristall ösirsek nemese qanday da bir biologiyalıq önim alsaq, olar jerdegige qarağanda quattıraq, dinamikanı jaqsı köteredi. Sondıqtan da ğarış – bizdi qwtqaratın küş.

«QAZAQSTAN EŞTEÑE ÖNDİRMEDİ, TİPTİ ASTAU DA JASAMADIQ»

Petr Trocenko: – SSSR tarağan soñ Qazaqstanğa qanday jağdayda oraldıñız? Reseyde wşqış-sınaqşı retinde jwmıs isteu mümkindigiñiz zor edi.

Toqtar Äubäkirov: – Jaramnıñ auzın tırnama degen söz bar. Ärine, men käsibi wşqış-sınaqşımın. Ömir boyı sonımen aynalıstım, biraq bärin tastap elge oraldım, Qazaqstanda osığan deyin memlekettik salağa qamtılmağan qwrılımdı qwruğa keldim. Bwl twrğıdan alğanda Sovet Odağı öte aqıldı äreket etti, är odaq respublikasında bloktarı boldı: mına jerde – aviaciya, al ana jaqta – ğarışkerliktiñ bir böligi.

Ukraina siyaqtı europalıq elderge bärin saldı, sebebi Resey men Ukraina – birtwtas el, eşqaşanda bölinbeydi dep oyladı. Odaqtağı aziyalıq memleketter şettetildi – bizde tek auılşaruaşılıq mäselesi köterildi, qalğanın jılı jauıp qoydı. Mine, Qazaqstanda Mendeleev kestesiniñ bäri bar, biraq Jezqazğan, Öskemen jäne Qarağandıda jartılay fabrikat fabrikaları ğana isteydi. Olar bärin öndirdi, biraq qalğanın basqa elderde jasadı. Qazaqstanda soñğı önim jasalmadı, tipti astau da jasamadıq. Tehnikalıq sauattı adamdar Qazaqstanğa oralıp, sonı isteui kerek edi. Memlekette önerkäsip bolmasa, ol ömir-baqi swramşaqtanıp, tilenip ötedi.

Toqtar Äubäkirov «Soyuz TM-27» ğarış kemesiniñ halıqaralıq ğarış stanciyasımen tüyisu sätin baqılap otır. 1998 jıl.

Vyaçeslav Polovinko: – Sonımen sizdi şaqırıp aldı ğoy.

Toqtar Äubäkirov: – Prezident mağan öte qajetsiñ dedi, käsibi äskeri mamanmın, armiyanı qwru qajet boldı. Bäri qwrıp, odaqtas respublikalar öz betimen ketkende bizde jürgen mıñdağan äskeriler öz otandarına qayttı. Olardı toqtatu kerek boldı, sebebi sovettik kezeñde wltı aziyalıq jigitterdi tek qwrılıs batal'onına aldı. Äskeri kafedrası joq, joğarı oqu ornın bitirgender ğana öse aldı. Qalğandarı kürek pen süymen ğana wstadı. Sondıqtan kadrlik oficerler Sovet Odağınıñ är eline taratılatın, äskeri bölikterde qalatın. Mısalı, Reseyde tärtip qatal boldı, sovettik zañnıñ özi qaşqındıq üşin atıp tastaytın. Ol jaqtan eşkim kete almadı. Al Qazaqstanda, memlekettik maşina jwmıs istemey twrğanda, äskeri küşter ağılıp ketip jattı, onı toqtatu kerek boldı. Osı jigitterge ümit sıylaytın, bärinen qwr qaldıq dep oylağan oficerlerge senim beretin zañnama qabıldadıq. Olarğa twrğan päterin jekeşelendirip berdik. Ekinşiden, qanşa qinalsaq ta, olardı tolıqtay kiindirip, jaqsılap tamaqtandırdıq. Eñ bastısı: tuıstarı şetelde twratın äskerilerdiñ ol jaqqa jılına bir ret tegin wşıp barıp-keluine jağday jasadıq.

Petr Trocenko: – Ol kezde zañmen jwmıs istediñizder me?

Toqtar Äubäkirov: – Zañnamamen de jwmıs istedik, Joğarı keñes tribunasınan söylep, äskeri qızmetkerlerdiñ äleumettik qorğaluın aytqan alğaşqı äskerilerdiñ biri men şığarmın. Özimiz wsınğan zañ jobaların qorğay aldım. Onıñ bäri qarulı küşterdiñ jöñkilip ketuin toqtattı deuge bolar.

Vyaçeslav Polovinko: – Nätijesinde armiya qanşa payızğa jañartıldı? Sol kezde armiyadan qanşa äskeri ketti?

Toqtar Äubäkirov: – Olar ketip jattı, biraq bizge sonşa köp adam kerek te emes edi. Memleket twrğındarı sanınıñ bir payızı äskeri küşte bolsa, jetkilikti. Eşkimmen soğısu josparımızda joq, beybit zamanda barlıq memlekette armiya halıqtıñ bir payızın qwraydı, soğıs aldında – bes, soğıs kezinde on payızğa jetedi. Sol bir payızdı saqtauğa tırıstıq, Auğanstannan 40-armiya oraldı, adamdar jetkilikti boldı. Olardıñ arasınan layıqtıların tañdaudı bastadıq.

Petr Trocenko: – Qalğandarı otstavkağa ketti me?

Toqtar Äubäkirov: – Qalğandarı özderi ketti. Ketip jatqandardı wstamadıq, qalğandarına: «Sen bizge äskeri retinde qajetsiñ, öziñdi jaqsı jağınan körsettiñ, sondıqtan qajetiñniñ bärin beremiz» dedik. Qazaqstandağı adamdardıñ bärimen osılay jeke söylesip şıqtıq desek bolar. Küni-tüni men ğana emes, qorğanıs ministriniñ barlıq orınbasarları, departament basşıları el kezip, adamdarmen kezdesti.

Vyaçeslav Polovinko: – Wsınıstan bas tartqandar boldı ma?

Toqtar Äubäkirov: – Ärine. Basqalar da jaqsı wsınıs jasadı. Mısalı, biznesmen oficerge «sen mağan kereksiñ, osınşa töleymin» deydi. Ol ne üşin qaluı kerek?

Vyaçeslav Polovinko: – Otan aldındağı borış degendey.

Toqtar Äubäkirov: – Ol äskeriler basqa memlekette ant bergen. Qazaqstan aldındağı antın keyin jañartatın edi. Aldımen ötindi, keyin bärin jaña ant beruge mäjbürledi.

Petr Trocenko: – Sol kezde armiyada jalpı köñil-küy qanday edi? Maman oficerlerdiñ qızmet ornınan ketip, otanına oralğanın aytapağanda?

Toqtar Äubäkirov: – Armiyada türli oylar boldı. Joğarıdağılar bärin qarğap, kez kelgen äreketke dayın boldı. Biraq El'cinniñ Resey biligine kelgeni tejeuiş boldı. «Prezidentke say kelmeytin» qılıqtarı bolsa da, ol adamdar arasında tanımal edi. Onıñ ündeuleri, qızıp alıp aytqan wrandarı Resey wlı derjava boladı degen ümit tudırdı. Wlı derjava degen söz basqalarğa mensinbey qarauğa jeteleydi. Germaniya, Italiya, Ispaniya sol jağdaydı bastan ötkerdi. Qiın kezeñde wlttı otansüygiştik jäne wltşıldıq sezimder biriktiredi.

Petr Trocenko: – Ol Reseyde bolğan jağday ğoy. Qazaqstanda şe? Nazarbaev ne istedi?

Toqtar Äubäkirov: – Bizde bäri basqaşa boldı. Qolımızda bardı saqtap qaluğa tırıstıq, al ana jaqta olarda bäri bar, jasap jatır dedi. Armiya Nazarbaevtıki emes, Sovet Odağınıki edi, onıñ mwrageri Resey bolatın. Öz armiyamızdı qwra bastadıq, öz antımız boldı. Bas qatıruğa uaqıt bolmadı, sanalı türde keldiñ be, uädege sendiñ be, basqa oyğa berilmeu kerek. Wltı qazaq oficerlerdiñ köbin bağdarın anıqtay almay jatqan elderden şaqırıp aldıq. Qazir qolbasşılıqta otırğandardıñ köbin özim Reseydiñ är jerinen şaqırıp alğanmın. Olar bizdiñ ümitti aqtadı dep ayta alamın.

«MEMLEKETTİÑ QAJETSİZ QARUDI SATUĞA HAQI BAR»

Vyaçeslav Polovinko: – Swhbatqa dayındalğan kezde «Habar» arnasınan söylegen söziñizdi estidim, onda «1990 jıldarı Qazaqstannan wşaqtardı aydap äketti» depsiz. Şınımen solay boldı ma?

Toqtar Äubäkirov: – Iä, ol ras. «MiG-29» wşaqtar polkı Şımkentten oqu-jattığu dep köterilip, Reseydiñ Krasnodar aymağına ketip qalğan. Eşqanday şu kötermedik, prezidentke habarladıq, sırtı ister ministrligi arqılı Qazaqstanğa tiesili wşaqtardı qaytaruğa tiis edi. Ärine, adamdar ketti. Resey olardıñ äreketin qalay qabıldadı – qılmısker dedi me, wşaq wrlauşı dedi me, älde patriot sanadı ma – özderiniñ isi. Biz wşaqtardı qaytaruğa tırıstıq. Onıñ ornına basqa jeñildikter aldıq.

Toqtar Äubäkirov: – Onı älemniñ barlıq sayasatkerleri aytıp, jazıp tastadı. İsten şıqqan «MiG-21» wşaqtarı bolatın. Är memleket qajetsiz qaruın satuğa qwqılı. Qazaqstan da sol qwqığın paydalandı, biraq onı bireuler wnatpay, şu köterdi.

Vyaçeslav Polovinko: – Soltüstik Koreyağa birdeñe satuğa bola ma degen mäsele ğoy.

​Toqtar Äubäkirov: – Onımen qarım-qatınasımız jaqsı bolsa, nege satpasqa? Ol kezde qanday da bir blokqa kirip, mindetter qabıldasaq, onda qwqığımız bolmaytın edi. Biraq Resey – ejelden bizdiñ ülken äriptesimiz, «qiın sätte bir-birimizge kömektesemiz» dep jazbaşa kepilhat bergenbiz. Resey sol kezde Soltüstik Koreyamen dos boldı, qazir de jaqsı aralasadı, sondıqtan Qazaqstannıñ äreketi zañdı dep sanaymın.

Vyaçeslav Polovinko: – Eki şeşen soğısında Resey Qazaqstan armiyasınan kömek swradı ma?

Toqtar Äubäkirov: – Şeşenstan men Reseydiñ kartasın qarañız. Qoldanıstağı barlıq Resey äskerin törteuden sapqa twrğızıp, Şeşenstanğa kirgizse, olardı sıydıratın jer bolmas edi.

Vyaçeslav Polovinko: – Biraq 1996 jılı Resey jeñildi ğoy.

Toqtar Äubäkirov: – Jeñilgen Resey emes, olaq basşılar Reseydi wyatqa qaldıra jazdadı. Tek Putin kelgen soñ ğana Resey öziniñ kim ekenin jäne onımen oynauğa bolmaytının körsetti. Basın bastağan soñ sözimdi jwtpayın, Putin solay ayttı. Ol jaradı. Men onı qwptaymın.

«PROTONNIÑ» SÄTSİZ NWSQALARI ZOR ZIYAN KELTİREDİ»

Petr Trocenko: – 1990 jıldarı ğarıştı igeru jöninde prezidenttiñ kömekşisi boldıñız. Reseyde ğarış salasında mamandar köp edi, Qazaqstan täuelsiz memleket retinde öz jağdayın retteuge tırıstı. Qazaqstan men Reseydiñ ğarış salasındağı qarım-qatınası qanday edi? Şielenister men qayşılıqtar bolmadı ma?

Toqtar Äubäkirov: – Ğarış salası boyınşa prezidenttiñ kömekşisi bolğan kezde Bayqoñırğa qatıstı istiñ bäri kelisimdi, beybit ötti. Bwl jağınan eşqanday kelispeuşilik bolmadı, Resey ğarış aylağınıñ tolıq qwqıqtı iesi boldı. Eşkim bireudiñ ayağına oratılıp, kedergi jasamadı.

Petr Trocenko: – Bwl jwmısta Qazaqstannıñ röli qanday edi?

​Toqtar Äubäkirov: – Biz – memleketpiz, Bayqoñır bizdiñ aumaqta twr, onı jalğa beru arqılı öz ğalımdarımız ben mamandarımızdı tärbieleu kerek. Resey sol jağınan kömektesti. Uaqıt ötedi, jaldau merzimi bitedi, eger osınday quattı keşen talqandalsa, onı zaman keşirmeydi. Sayasatta barınşa oylanıp äreket ettik, sol zamannıñ ırğağına ilesuge tırıstıq. Bayqoñırdı saqtap aldıq, köptegen jaqsı mamandar tärbieledik.

Vyaçeslav Polovinko: – Qazirgi kezde reseylik ğarış kemeleri Qazaqstan aumağına geptil qaldığın tögedi dep renjitinder köp. Jerdiñ ulanuın boldırmau üşin ne isteu kerek dep?

Toqtar Äubäkirov: – Resey zımıran tasığıştıñ jaña türine ötip jatır. Qoldanıstağı ulandırğış zat emes, taza ottegi. Kerosin men otteginiñ qospası öte joğarı temperatura tudıradı, sonıñ arqasında qozğaltqış jaqsı tartadı. Qazir Pleseck ğarış aylağında «Angara» zımıran tasığışı birinşi ret wştı, «Angara» seriyalıq wşaqtarı şıqqanda «Protondı» almastıradı. Ökinişke qaray, biraz uaqıt şıday twruğa tura keledi. Ğarıştı igeruge qatıstı adamzat progresin toqtatuğa bolmaydı. Onı Jerdiñ twrğını retinde aytamın. Al Qazaqstan twrğını retinde «Protonnıñ» sätsiz nwsqaları respublika jerine ülken ziyan keltirip jatqanına qınjılamın. Bizdiñ mamandar batıl qimıldamaydı. Qataldau bolıp, bilikti kelisimder jasau kerek. Qalay bolsa solay äreket etedi, keyin reseylik zañgerler olardıñ tas-talqanın şığaradı.

Vyaçeslav Polovinko: – Prezidentke ol turalı ayttıñız ba?

Toqtar Äubäkirov: – Bwl turalı aytatınday prezidentpen, ökinişke qaray, jii kezdespeymin. Kezdesken kezde qızmetten ketip bara jatqan maman retinde mindetti türde aytamın.

«OPPOZICIYA – JAU EMES, DAMUDIÑ BASQA JOLIN KÖRUŞİLER»

Vyaçeslav Polovinko: – Endi sizden 1990 jıldar emes, qazirgi kez turalı swrasam deymin. Qazaqstandıq oppoziciyamen qattı jaqındastıñız, biraq wzaqqa sozılmadı…

Toqtar Äubäkirov: – Oppoziciya degen ne? Biliktegilerge onı wzaq tüsindirdim, qazir de qarapayım adamdarğa aytarım, oppoziciya – jau emes. Oppoziciya – damudı, tehnika men ekonomikanıñ damuın basqa qırınan köretin jandar. Memleketke joğarı tehnologiyalar kerek degendi ärkez aytıp kelemin. Tehnologiyasız bolaşağımız joq. Soğan keldik qoy! Nelikten meni jau sanau kerek?

Petr Trocenko: – Eşkim olay demedi.

​Toqtar Äubäkirov: – «Qattı jaqın boldıñız» deysiñder. Twspaldap otırğan oppozicionerler – oppoziciya emes, terrorşılar. Olar – barlıq tirşilik iesiniñ jauı. Biliktegilerge bir bağıtta jüruge bolmaydı dedim. Biz qazir jasap jatqan önerkäsipti basqa bağıtta jasau kerek. Iä, avtokölik jasau – jaqsı, biraq biz agrarlıq elmiz, auır şaruaşılığı agregattarı öte tapşı. Wsaq-tüyektiñ bärin şetelden satıp alamız. Sonda «Uazik» nemese «Niva» jasaudıñ keregi ne? Mümkin, qajet te şığar, biraq eñ aldımen auıl şaruaşılığı kölikterin – kombayn, traktor, jük kölikterin bastı nazarğa alu kerek edi. Onıñ bäri memleketke qajet. Ol turalı äli künge deyin aytıp, jazıp jürmin. Keyde estidi, keyde estimeydi, keyde onı prezidentke aparıp, «Kördiñiz be, ol qarsı şığıp jatır» deydi. Qarsı emespin, Qazaqstannıñ bolaşağı üşin aytıp jatırmın! Qazaqstan dalanıñ tolıq qojayını bolsa, barlığın özimiz igerip, eşkimge täueldi bolmasaq deymiz.

Vyaçeslav Polovinko: – Oppoziciya mäselesine kelsek. Qazir siz bilikte de emessiz, oppozicioner de emessiz ğoy.

Toqtar Äubäkirov: – 70 jasta qaydağı bilik? 63 jasta adamnıñ ekpini qaytadı.

Vyaçeslav Polovinko: – Prezidentimiz 76 jasta ğoy.

Toqtar Äubäkirov: – Prezident – saylanğan adam. Bwl jöninen 90-ğa kelse de oğan tiisuge bolmaydı. Mao Czedun 80 jasında da jwmıs istedi. Biraq şeneuniktiñ tosqauılı 63 jas dep sanaymın. Soğan jetkende olardıñ bäri ketui kerek. Tek öziniñ bayuın közdep jwmıs isteytin adamdardı bir, eki, bes jılğa bilikte qaldırıp keregi joq. Onı öz közimmen körip jürmin.

Vyaçeslav Polovinko: – Oppoziciya nelikten bilikke kele almaydı? Nege olarda birlik joq?

Toqtar Äubäkirov: – Bizde oppoziciya bar ma?

Vyaçeslav Polovinko: – Bolğan edi ğoy.

Toqtar Äubäkirov: – Men de bar dep oyladım, biraq keyin olardıñ bärin joğarıdan basqaratının, biliktiñ sözin aytatının tüsindim.

Vyaçeslav Polovinko: – Biliktiñ be?

Toqtar Äubäkirov: – Iä.

Petr Trocenko: – Sonda oppoziciya bilikke täueldi me?

Toqtar Äubäkirov: – Iä. Bizde oppoziciya joq. Oğan 100 payız senimdimin.

Vyaçeslav Polovinko: – Ol jaman şığar?

Toqtar Äubäkirov JSDP müşesi retinde dauıs berip otır. Almatı, 26 qaraşa 2011 jıl.

Toqtar Äubäkirov: – Ärine, jaman. Oppoziciya qwrılğanda, mısalı «Qazaqstannıñ demokratiyalıq tañdauı» qwrıldı – olar halıqtıñ jağdayın jaqsartu üşin emes, bilikti basıp aludı közdedi. Ol qanday oppoziciya? Terrorister! Bilikti qwrtqısı keletinder. Reseyge qarañız, kommunistik partiya, LDPR. Jirinovskiy qanşalıqtı ayğaylasa da, bilikke jağınsa da, keyde aqılğa qonımdı sözder aytadı, onı tıñdau kerek. Söziniñ 90 payızın alıp tastap, 10 payızın qaldırsa boldı. Zyuganov ta jaqsı söyleydi.

Petr Trocenko: – Bizdikiler de jaqsı söyleytin şığar, biraq olardı tıñdamaydı ğoy.

Toqtar Äubäkirov: – Jaqsı aytpağandıqtan tıñdamaydı. Aytqısı kelgenderin jetkize bilse, özgeris bolatın edi.

Petr Trocenko: – Mümkin, dwrıs tıñdamaytın şığar?

​Toqtar Äubäkirov: – Tıñdamaydı, öytkeni biz aziyalıq elmiz – onı da wmıtpañız. Eşkim eşqaşan bwl mentalitetti özgerte almaydı.

Vyaçeslav Polovinko: – Prezidentti bwrınğıday qoldaysız ba? Ol qazir bärin dwrıs istep jatır ma?

Toqtar Äubäkirov: – Eşkim eşqaşanda bärin dwrıs jasay almaydı. Adam qolınan kelgenin ğana isteydi.

Vyaçeslav Polovinko: – Soñğı saylauda onıñ qayran qalarlıq dauıs jinağanı ıñğaysız körinbey me?

Toqtar Äubäkirov: – Oğan eñbegi siñdi dep oylaymın.

Petr Trocenko: – Soñğı saual. 1990 jıldardı qaytarğıñız kele me? Nelikten?

Toqtar Äubäkirov: – Eşqaşan eşbir jağdayda qalamas edim. Sol kezdegi nağız köz jasın, qayğını körmediñiz. Bizde biliktiñ är auısuı – bwrınğı bardı joyıp, jañanı jasau.

Petr TROCENKO
Vyaçeslav POLOVINKO
Dinara ÄLİMJAN

http://www.azattyq.org/a/kazakhstan_interview_with_toktar_aubakirov/28147751.html