Шығыс Түркістан | Kerey.kz/Керей.кз

Köz qaras

Şığıs Türkistandağı Alaş ruhı

kerey.kz
| May 31, 2017 | 6,659 views

Altaydan Atırauğa deyin sozılıp jatqan wlanğayır jerdiñ bir bölşegi şığıs Türkistan. Negizinde ol wlı «Qaharlı Altay» edi! Adamzattıñ altın besigi sanaluınıñ sırı jeri men eli batır… Ättegen-ayı! Qaysıbir naysap qoldardıñ şekaranı bölşektep qate sızğanımen, ırıqsız qwyırığın üzip, wlı denesinen ayırılğan küyinde qansırap jatır. Şığısta qalğan bauırlardıñ qayğısı men mwñın, tulağan ıstıq qanın Ertis arqılı sezinuge boladı. Şığısı men batısına salt attı kisi altı aylıq jol jüruge tura keletin qayran Altay qayırılmas boldı. Şığıs Türkistannıñ kökjalı Ospan batır qolbasşılıq etetin qazaq attı jasauıldarı 1940 jılı Şıñ Şısay äskerine qarsı Işqıntıdağı şayqasta orıstıñ generalı Razborovtı öltiredi. Generaldarınıñ süyegin swrağan orıstarğa Irıshan: «Sender 1937 jılı Mäskeuge aparıp öltirgen Älihan Bökeyhannıñ, Ahmet Baytwrsınnıñ basın
1592
Tarih

Kreml'den kelgen pärmen

kerey.kz
| May 25, 2017 | 7,186 views

Qazaqstannan tıs jerde ömir sürgen qazaq diasporasınıñ da bastan ötkergen qilı-qilı tarihı bar. Sonıñ biri – Şıñjañ ölkesindegi Altay qazaqtarınıñ jergilikti bileuşilerge qarsı köterilisi. Bwl oqiğanıñ tuındauına negizgi sebep, 1937-1938 jıldarı Keñes elinde jürgizilgen repressiya nauqanı 1938 jıldıñ soñın ala qıtay qazaqtarı arasında da jalğasuı edi. Öytkeni, ol kezde Şıñjañ ölkesin basqaruşı ökil Şen Şicay KSRO kösemi Stalinniñ tapsırmasın orındauşı quırşaq bilik iesi bolıp sanalatın.Biraq, ekinşi düniejüzilik soğıs bastalğan twsta Şen Şicay qamqorşılıq tanıtıp kelgen Keñes elinen qol üzdi. Sebebi, ol bwl soğısta Keñes armiyası sözsiz jeñiledi dep oyladı. Söytip, 1943 jıldıñ basında Şıñjañda qızmet atqarıp jürgen keñestik mamandar men äskeri küştik qwrılımdarın elden alastatıp, onıñ ornına Çan Kayşi basqarğan
2631
Tarih

İLE UALAYATI QAZAQTARI

kerey.kz
| Jan 12, 2017 | 7,797 views

Bwl Şıñ Duban (盛世才/ Şıñ Şı Say) däuiri (1933-1944 jj) kezinde İle ualayatında jasağan QAZAQtardıñ twrmıs-tirşiligi körsetilgen köne suretter. Siz suretterden 30-şı jıldarda İle ualayatı, İle özen añğarı öñirinde jasağan QAZAQtardıñ tirşilik beynesin şınayı köre alasız. Şıñ Duban (盛世才/ Şıñ Şı Say) bilikti qandı töñkerispen tartıp alğan soñ köp ötpey arnayı komissiya wyımdastırıp xalıq sanağın jürgizgen. Bwl Duban ükimetiniñ (Şıñ Şı Say) sayasi qianatı men qasköyliginiñ bastauı bldı. Komissiya xalıq sanın jürgizu, jer-su, aumaq ieligin anıqtau, qwral-jaraqtı tirkeu, mal basın esepteu, xalıq twlğaların xattau (Mäselen; Güñ, Uañ, Beysi, Täyji, Ükirday, Aqalaqşı, Zäliñ, Şañya, Manpañ, tb bilik twlğaları) şetelden kelgen nemese şetelde oqığan (Taşken, Almatı, Semey, Zaysan, Qazan, Istanbwl, tb) ziyalılardı
1717
Twlğalar

Kökjal

kerey.kz
| Dec 26, 2016 | 12,364 views

Bäri qan Ürimjiniñ aynalası, Eski tam, wñğıl-şwñğıl, say-salası. İşegin ölgen jannıñ itter süyrep, Domalap, qarğa şoqıp jatır bası. Barsañdar Ürimjiniñ qalasına, Köziñ sal qaltarıs say-salasına. «Wmıtpa öle-ölgenşe osını» dep, Tapsırıp ket balañnıñ balasına. Tañjarıq – İ – Qanşa şamşıl, qanşa qiyampwrıs, qanşa qol apartpas, bet qaratpas asau bolğanımen, qapıda torğa tüsken kök erkesi qıran da kisi qolına qarağan kiriptarlıq haline birte-birte köndiger edi. Sol tüz qıranı tektes, ömir boyı bostandıq üşin alısqan dala serisi Ospan da öziniñ basqa tüsken twtqındıq tağdırına amalsız boyswndı. Soğıs önerinen mol habarı bar, atıs-şabısqa jastayınan maşıqqan batır jeñis bar jerde jeñilistiñ de bolatının, adam basındağı baq ta, sor da alma-kezek auısıp twratın dünie ekenin bwrınnan
3254
Twlğalar

Osı jwrt Er Ospandı bile me eken?

kerey.kz
| Jan 18, 2016 | 3,355 views

Təuelsizdiktiñ 25 jıldığın toylaudı bastap ta ketken jatqan jayımız bar. Al osı təuelsizdik üşin küresip, janın bergen batırlarımızdı qanşalıqtı wlıqtap jürmiz?! Qazaq Elinde atın ileude bireui biletin Ospan batırdı şetel jaqsı biletin bolıp şıqtı. Halqı üşin qanın tögip, əygili «Qazaq üşin əzəzilmen de kelisimge keluge dayınmın!» dep wrandağan qazaq batırın qazaqtan basqanıñ bəri kerek qılatınday… Mısalı: qazaqtı qorğap, Qıtayda köterilis jasağanda, «Çikago Deyli N'yus» jurnalınıñ jurnalisti Doak Barnett kelip Ospannan swhbat alıptı. Al 1956 jılı ağılşın Endryu Forbes batır jaylı «Qazaqtıñ negizi» attı kitap jazsa, amerikandıq tarihşı Linda Benson » Qazaqtıñ altın añızı-Ospan batır» attı eñbek jazğan. 1999 jılı Deyvid Uannıñ batır jaylı eñbegi Gonkongte jarıq kördi. Əlem tarihşıları
752