| قازاق حاندىعىنا 550 جىل | 
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    التاي ولكەسىنىڭ شىڭجاڭعا ءوز ەركىنەن تىس قوسىلعانىنا 100 جىل (1920-2020)

    1920- جىلعا دەيىن سينتسزيان ماسەلەسىنە التاي ولكەسى قامتىلمايتىن-دى. التاي ولكەسى 130 جىلداي ورتالىق ۇكىمەتكە جەكە قاراپ كەلدى دە، 1919-1920 جج اراسىنداعى ىشكى-سىرتقى ساياسي ءھام گەو-ستراتەگيالىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى جەكە ولكە ستاتۋسى ءبىرجولاتا جويىلعان ەدى. سينتسزيان گۋبەرناتورى ياڭ-نىڭ قولقا سالۋىمەن التاي ولكەسى سينتسزيان پروۆينتسياسىنىڭ قاراۋىنا ءوتتى. مىنا اكىمشىلىك كارتا 1916-1920 جىلدار اراسىندا دايىندالعان. وسى كارتادا التاي ولكەسى انىق كورىنەدى. تسين يمپەرياسى قۇلاعان سوڭ بيلىككە كەلگەن بۋرجۋازيالىق ۇكىمەت بۇكىلمەملەكەتتىك قۇرىلتاي جينالىسىن وتكىزەدى سونىمەن بىرگە سول جىلى ۋاقىتشا ۇكىمەتتىڭ كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى وتەدى. وسى ساياسي ءىس-قيمىلعا التاي ولكەسى جەكە ەل رەتىندە قاتىسقان. ول تۋرالى كەيىن ايتامىز. 1905, 1908, 1912 جج اراسىنداعى كۇردەلى اكىمشىلىك رەفورمالاردان كەيىن التاي-قوبدا ەلىندە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر بولدى. 1914- جىلى قۇلجا

    983
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    بوستاندىققا ۇمتىلعان قازاقتار

    كاشمىردەگى اتاقتى شريناگارعا كەل­گەن سول بوسقىنداردىڭ اراسىندا ءبىر جىلىمدى وتكىزدىم. ولار ور­تالىق ازيا توپىراعىن مىڭداعان جىلدار بويى مەكەندەپ كەلە جاتقان قازاق حالقىنىڭ وكىلدەرى ەكەن. مەنى قوناق ەتكەن قايسار رۋحتى ءۇي يەلەرى كوممۋنيستىك بيلىكتەن قاشىپ، قىتايداعى شىڭ­جاڭ پروۆينتسياسىنان قونىس اۋدارعان، اتتىڭ جالىندا وسكەن كوشپەندىلەردىڭ ۇرپاقتارى ەدى. ايەلىم ەكەۋمىز قاسىرەتى مەن قاسيەتى بىردەي ۇلى كوش جولىنداعى وسى حالىقتىڭ جاقىن دوسىنا اي­نالدىق. ۇزاق جولعا شىڭجاڭنان 4000 ءۇي شىققان ەكەن، سولاردىڭ 350-ءى عانا كاشمىرگە جەتىپتى. كاشمىردەگى ءومىر. يمميگرانتتاردىڭ تاعدىرى شەشىلگەنگە دەيىن كاشمىر بيلىگى قايىرىمدىلىق كورسەتىپ، ولاردى دجەلام وزەنى جاعاسىنداعى بەكىنىسكە پانالاتتى. باستارىنداعى قاسىرەتكە قاراماستان، قازاقتاردىڭ ۇنجىرعاسى تۇسكەن جوق. ءبىزدى قۇشاق جايا قارسى الدى، ۋاقىت وتە كەلە ءبىر-بىرىمىزگە باۋىر باسىپ كەتتىك. ولارمەن ەتەنە ارالاسىپ، قازاق

    3396
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    تالعات كەڭەسباەۆ. قاراڭعى ءتۇننىڭ جۇلدىزى

    اڭىزناما   «نوقتاعا باسىڭدى ىلسەڭ، شىعا المايسىڭ…» شاكارىم …الگىندە عانا نايزاتاسقا  يەگىن سۇيەگەن الىپ كۇن ەڭكەيگەن سايىن قىناداي قىزارىپ،  بيىك قاراعايلاردىڭ اراسىنان زۋقانىڭ اۋىلىنا قاراي نايزاداي قادالىپ ءبىراز تۇردى. ادەمى سۋرەت ەدى. ءبارىن ءبىر بۇيىردەن شىعا كەلگەن اي ساۋلەسى بۇزدى. اق پەن قىزىل الماسا الماي كىلك-كىلك ەتىپ ءبىراز تۇردى. جەل دە سوقپادى. ءشوپ باسى دا قوزعالمادى. بىراق سوناۋ-سوناۋ جارتاستان ىركىت-ىركىت بوپ قۇيىلعان اق شۋاق توڭىرەكتى بيلەپ الىپ ەدى. اي جارىقتىق تۋىپتى. شەرميىپ-اق تۇر. اق ساۋلە جىلجي-جىلجي اۋىل شەتىندەگى وزەننىڭ ۇستىنەن، ءاربىر شاڭىراقتىڭ توڭىرەگىنەن ساۋمالداي اقتارىلىپ تۇسكەن. ءۇي ىشىندەگىلەر الدەقاشان ۇيقىعا كەتسە دە ونىڭ كىرپىگى ايقاسپاي قويعان. ءوزىن جايسىز سەزىنگەنى سونداي، «ءتۇۋ، ەرتوقىمدى جاستانىپ دالاعا جاتپاعان ەكەنمىن-اۋ» دەپ ءبىر ويلاپ قويدى.

    1129
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    ءتۇبى ءبىر تۇركىمىز! اۋعانستانداعى حازارا تۇركى حالقىنىڭ مادەني جاعدايى

    ءتۇبى ءبىر تۇركىمىز! اۋعانستانداعى حازارا  تۇركى حالقىنىڭ  مادەني جاعدايى اۋعانستاندا كوپ حالىق جانە ءتۇرلى-ءتۇرلى ۇلتتار تۇرادى، ولاردىڭ ءبىرى حازارا حالقى.حازارالار تۇركى حالىقتارىنىڭ بىرەۋى جانە تۇركى تامىرى بار ءبىر حالىق. اۋعانستاندا تۇراتىن حازارالار، بۇكىل اۋعانستان حالىق سانىنىڭ شامامەن 25-27 پايزىن، جانە دۇنيە جۇزىندە شامامەن 12-15 ميلليون ادامعا جەتەدى. ولار اۋعانستاندا، يراندا، پاكىستاندا جانە ت.ب. مەملەكەتتەردە تۇرادى، بىراق ولاردىڭ كوبىسى وسى 3 مەملەكەتتە ءومىر سۇرەدى. حازارالار اۋعانستاندا 2000 جىلدان بەرى تۇرىپ كەلەدى جانە ولاردىڭ كوبىسى ءبىر عاسىردان كوپ يراندا جانە پاكىستاندا تۇرادى.  حازارلار ءوز ىشىندە تايپالارعا بولىنەدى. ولاردىڭ ىشىندە تۇركى تىلدەس اتتارى بار: تاتار، تۇرىكمەن، نايمان، قالاج (م.قاشقاريدىڭ جازباسىندا جەتىسۋدى مەكەندەگەن تايپا رەتىندە كورسەتىلەدى), باتۋر ءجان ت.ب. حازارالار بىرنەشە عاسىر بۇرىن ورتالىق ازيادان اۋعانستانعا كوشكەن، ول

    2395
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    زۋقا باتىردىڭ كەنجەۇلى ساۋات قاجى ستامبۋلدا قالاسىندا 90 جاسىندا قايتىس بولدى

    ساۋىت قاجى زۋقا باتىر ۇلى 1928 جىلى التاي ايماعىنىڭ كوكتوعاي اۋدانىندا تۋعان.  زۋقا باتىردىڭ كەنجە ۇلى. زۋقا باتىر 33 بالانىڭ اكەسى ەدى. ءتورت ايەلىنەن 12 ۇل جانە 8 قىزىنىڭ اتى بەلگىلى. ساۋىت قاجى اعاسى سۇلتانشارىپ باستاعان كوشپەن بىرگە ، تار جول-تايعاق كەشۋلەردى بىرگە باستان وتكىزىپ، تاكلاماكان ءشولىن كەسىپ ءوتىپ، گيمالاي اسىپ، تۇركياعا جەتكەن. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن زۋقا باتىردىڭ قارا شاڭىراعى الماتى قالاسىا كوشىپ كەلدى.  1994- جىلى ساۋىت قاجى تۇركيادان ارنايى التايعا كەلىپ، زۋقا باتىردىڭ باسىنا قورعانىن جاڭالاپ سالىپ، قۇران قاتىن ءتۇسىرىپ قايتتى. جىل ءوتىپ الپىس-التى وزگەرىپتى، وزگەرگەن جايلاردى كوز كورىپتى. زۋقا باتىر بالاسى ساۋىت قاجى، بۇيرىقشا 94-جىل كەز كەلىپتى. … ديدار عايىپ بۇل مىنە ارمان ەكەن، ءبىزدىڭ ەل تۇركياعا بارعان ەكەن،

    2585
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    م.ماعاۋين: “شىڭعىس حاننىڭ ەڭ نەگىزگى مۇراگەرى – قازاق حالقى”  

    نازارلارىڭىزعا kitap.kz سايتىندا جازىلعان جازۋشى مۇحتار ماعاۋيننىڭ شىڭعىس حان جايلى ايتقان ءسوزىن ۇسىنعالى وتىرمىن. جازۋىما ەشقانداي بوگەت بولماسا دا، تىنىشتىق كەرەك بولعاننان كەيىن پراگادا تۇراتىن ۇلىمنىڭ قولىنا كەتتىم. ول جاققا بارعاننان كەيىن ۇلكەن جۇمىستى باستاۋ كەرەك بولدى. جەتى كۇننەن كەيىن-اق جازۋعا وتىردىم. الدىمەن ءبىر شاعىن اڭگىمە جازدىم. سودان كەيىن «جارماق» دەگەن كولەمى ۇلكەن بولماسا دا، سالماعى اۋىر رومان جازدىم. وتە تەز جازىلدى. 18 كۇندە جازىپ ءبىتىردىم. ءبىر توپ اڭگىمە جازدىم. سودان كەيىن «شىڭعىس حانعا» وتىردىم. شىڭعىس حاندى جازۋىمنىڭ كوپ سەبەبى بار. ايتىلماعان ءسوز قالعان جوق، ءبارىن ايتقانبىز. مەنىڭ «التىن داپتەر» دەيتىن ستۋدەنت كەزدە باستاعان ۇلكەن داپتەرىم بولدى. سونىڭ ىشىندە بولاشاقتا جازاتىن بارلىق شىعارمالارىمنىڭ سيۋجەتى، سۇلباسى ءبىر اۋىز سوزبەن ايتىلعان. سونىڭ ىشىندە، مىسالى،

    3603
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    قۇرالايدى كوزگە اتقان قۇنداقباي مەرگەن قاشانعا دەيىن “باندى” اتاندى؟

    اكەمنەن ەستىگەن اڭگىمە: 5-6 جاسار كەزىم-اۋ. ەتەكتە وتىرعان تاۋ وراقتىنىڭ  شاعىن اۋىلى تارس-تۇرس  اتىلعان مىلتىق ءۇنىن ەستىپ، ازان-قازان بولدى. ەركەكتەر ءشيتىسىن، ايىر-سۇيمەنىن  دايىنداپ، اتىنا جۇگىرىپ، ايەلدەر بالالاردى، قىزداردى ساي-سالاعا، شي اراسىنا جاسىرىپ الەك. وسى كەزدە قىرمەن شاۋىپ كەلە جاتقان ادامدار دا كورىندى. ءبىر ءتۇپ بۇتانىڭ  تۇبىندە وتىرىپ ءبارىن كوردىك. الداعى وتىز قارالى – قازاق جىگىتتەرى ەكەن، ال سوڭىندا شۇباپ كەلە جاتقان – ورىستار. ول كەزدە اق-قىزىلىڭدى  قايدان تۇسىنەيىك، بىزگە ءبارى ورىس بولاتىن. اۋەلى ويناپ ءجۇر ەكەن دەدىك. ويتكەنى، قاشىپ كەلە جاتقانداردىڭ ەڭ سوڭىنداعى ءبىر ادام اتىن شىر اينالدىرىپ توقتاي قالسا، ارتىنان قۋىپ كەلە جاتقان ورىستار اتتارىنان تۇسە سالىپ، جەرگە جابىسادى. اناۋ ءبىر-ەكى رەت تارس ەتكىزىپ، شابا جونەلگەندە سولداتتار دا ايعايلاي اتقا

    2547
  • زۋقا باتىر 150 جىل

    «گيمالايداعى كوشتە سەگىز اي كەبەجەدە وتىردىق»

    ميۋنحەندە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاق تالعات قوسجىگىتتىڭ جۇبايى ساادات قوسجىگىتپەن تۇسكەن سۋرەتى. الماتى، 5 قازان 2016 جىل. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن قىتايدان ەۋروپاعا كوشىپ بارعان قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلى تالعات قوسجىگىت ازاتتىققا بەرگەن سۇحباتىندا جولداعى كوش قيىندىعى جايىندا ايتىپ بەردى. تالعات قوسجىگىت 1942 جىلى قىتايدىڭ شىڭحاي ايماعىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى ءسۇلتانشارىپ زۋقاۇلى – 1950 جىلى ءۇندىستان ارقىلى تۇركياعا قونىس اۋدارعان قازاق كوشىن باستاپ بارۋشىلاردىڭ ءبىرى. التايدان اۋا كوشكەن كەزدەگى كوز الدىندا قالعان كورىنىستەر جايلى ول ازتتىققا بەرگەن سۇحباتىندا اڭگىمەلەپ بەردى. ازاتتىق: - ءسىزدىڭ بالالىق شاعىڭىز بىرىڭعاي «كوشتەن» تۇرادى ەكەن. اڭگىمەنى كوشتىڭ باسىنان باستاساق؟ تالعات قوسجىگىت: - اكەلەرىمىزدىڭ اتا-قونىسى التايدىڭ باركول ايماعى ەدى. 1938 جىلى شىڭ سى سايدىڭ زورلىعى مەن زومبىلىعىنان قاشىپ شىڭحايعا قونىس اۋداردى.

    1828
  • جاڭالىقتار

    زۋقا باتىردىڭ 150  جىلدىق مەرەيتويى قازاق ەلىندە مارەسىنە جەتتى

    الماتى قالاسى ماڭىنداعى “قازاق ءۇي” سالتانات كەشەنىندە  ارىستان قاجى جانە  اتبال ەل ازاماتتاردىڭ باستاماسىمەن “زۋقا باتىردىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ” ءبىر جىلدىق قورىتىندى شارالارى سالتاناتپەن ءوتتى. تويعا الەمنىڭ ونشاقتى ەلىنەن مىڭعا جۋىق قوناقتار قاتىناستى. مەرەيتويلىق شارا جالپى حالىقتىق سيپاتتا ءوتتى. تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ 25 جىلدىق ۇلىتويىمەن تۇسپا-تۇس كەلگەن شارادا، التى قازاق ءۇي تىگىلىپ جالپى حالىققا اس بەرىلدى.گالا-كونتسەرت قويىلدى. وسى ورايدا نۇر-مۋساحان مەشىتىندە ارۋاقتار رۋحىنا قۇران قاتىم ءتۇسىرىلىپ، سوڭىنان بيىلعى جىلى جارىق كورگەن باياحمەت جۇمابايۇلىنىڭ «رۋحى اسقاق ەر زۋقا» جانە «زۋقا باتىر» اتتى جيناعى، قوعام قايراتكەرى ساعات زاحانقىزىنىڭ «ۇلى كوش:اڭىز بەن اقيقات»، باقىتبەك ءبامىشۇلىنىڭ «زۋقا باتىر – الاساپىران زامانا ارىستانى» كىتاپتارى جانە نۇرلان بيبرال مەن جۇماباي ءمادىبايۇلى قۇراستىرعان «زۋقا باتىر ءسابيتۇلىنىڭ مەرەي تويىنان»

    2023
  • جاڭالىقتار

    كەيكى باتىردىڭ باسى ەلگە جەتكىزىلدى 

    قالىڭ قازاققا كەيكى باتىر دەگەن اتپەن تانىس  نۇرماعامبەت كوكەمبايۇلىنىڭ باس سۇيەگى  بۇگىن رەسەي استاناسىنان قازاقستانعا اكەلىندى. بۇل تۋرالى “ەگەمەن قازاقستان” سايتى حابارلادى. وسىعان دەيىن بەلگىلى ساياساتكەر بەرىك ابدىعالي مىرزا “فەيسبۋك” جەلىسىندەگى جەكە پاراقشاسىندا باتىردىڭ باسىن الىپ كەلە جاتقاندىعىن جازعان بولاتىن. ساياساتكەردىڭ ايتۋىنشا استانا ۋاقىتىمەن ەرتەڭ تاڭعى ساعات 04:50-دە 1916 جىلعى ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ قاھارمانى كەيكى باتىردىڭ (نۇرماعامبەت كوكەمبايۇلىنىڭ) باس سۇيەگى ارنايى بورتپەن استاناعا جەتكىزىلدى. سونداي-اق، جەرلەۋ ءراسىمىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن ۇكىمەت جانىنان ارنايى كوميسسيا قۇرىلاتىنى دا ءمالىم بولدى. ايتا كەتەيىك، بيىلعى جىلدىڭ مامىر ايىندا قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى باتىر بابامىزدىڭ باس سۇيەگى ەلگە قايتارىلاتىنى تۋرالى حابارلاعان بولاتىن. “قازىر ءبىز بۇل ماسەلەنى شەشە الامىز. رەسەيدەن كەلىسىم كەلدى. ءبىزدىڭ عالىمدار

    2195
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: