|  | 

Көз қарас

«жаңа Мәжілістің құрамына тәуелсіздіктен кейін Отанға оралған ағайындардың өкілдері де енгізілсе»

Duken MasimhanulyӘлеуметтік желілерде, Сайт-Порталдарда Мәжіліс сайлауына байланысты ұсыныс-тілектер айтылып жатыр. Саяси науқандардан алыстау жүретіндігімнен араласпай-ақ қояйын деп, тыныш жатқамын. Сөйтсем, өзіміздіңде құқық-мүддеміз бар екен. Бір қаламгер ретінде, тарихи отанымызға алғашқылардың бірі болып келген қандас-қазақ ретінде, екі ауыз пікір айтуға Хақым бар сияқты. Негізінде, «Оралман» деген—партия әлде ұйым емес. Отанға келіп азаматтық алғандары Қазақстан Республикасының қатардағы азаматы. Барлық азаматтар секілді құқы бірдей. Ерекше бір артық міндеттері жоқ. Ал, азаматтық алмағандары уақытша қоныстанып жүрген шетел азаматы есебінде қаралатыны ақиқат. Дегенмен осы елге шындап келіп отымен кіріп күлімен шығып жүрген, бүге-шігесін толық білетін адам іс басында болса ел мүддесіне тигізер пайдасы зор деп есептеймін. Әрине қазақстанның толыққанды азаматы тұрғысында… Партиялық тізімнің ішінде ондай азаматтардың болғаны абзал болар еді. Менің есімде қалуынша 1994-1995 жылдары Қазақстанның жоғары кеңесінде(Мен ол тұста «Халық Кеңесі» газетінде жұмыста едім) шетелден келген Ыбрайым Гулер деген депудат болды. Бұл үрдіс еліміздің қызмет тәжірибесінде бар. Ешкі айтыпты дейді, «Мені кім сойсада, қасапшы сойса екен!»-деп. Әлемдік саясатты дұрыс білетін, депломатияны меңгерген, Ішкі-сыртқы жағдайға шөгел, көші-қонға қанық, жоғары санатты білімі бар, салмақты-сәлиқалы адам Мемлекет билігімен тығыз үйлесім таба алады деп қараймын. Сондықтанда төмендегідей ой-пікір ұсынуды қажет деп санадым.
«Парламент Мәжілісі өздігінен, қызметін тоқтатуды өтінді» деген сөз шыққалы бері, ел болып қолдап жатыр. Сондай-ақ, «жаңа Мәжілістің құрамына тәуелсіздіктен кейін Отанға оралған ағайындардың өкілдері де енгізілсе» деген ұсыныстар айтылып жатыр. Әрине, мен өз басым бұл ұсынысты өте орынды деп есептеймін. Себебі ол азаматтардың алдының келгеніне ширек ғасыр болып қалды. Енді олардың да ақыл-парасатын, қарым-қабілетін ел игіліне пайдаланатын уақыт жетті. Ондай азаматтар елге оралған ағайынның ішінде аз емес. Солардың бірі «НҰР ОТАН» партиясының мүшесі, ақын, аудармашы, шығыстанушы-ғалым, еліміздегі қытайтану ғылымының білікті маманы, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, ҚР Президенті жанындағы Ұлттық кеңестің мүшесі, Астана қаласындағы оралмандардың «Ата жұрт» қоғамдық бірлестігінің мүшесі, белгілі қоғам қайраткері – Дүкен МӘСІМХАНҰЛЫ десек еш қателеспейміз. Біздің бұл ұсынымызды осындағы барлық ағайын, сондай-ақ Ақорда мен «Нұр Отан» партиясының Орталық Комитеті де толық қолдайды деп сенемін. Қосымша мәлімет ретінде Сіздерге Дүкен Мәсімханұлының қысқаша өмірбаянын ұсынып отырмын.
Дүкен Мәсімханұлы Қытай Халық Республикасының Шынжаң өлкесіне қарасты Текес ауданында өмірге келген. 1996 жылдан Қазақстан азаматы. 1982 жылы туған ауданынан орта мектеп бітірген Дүкен Мәсімханұлы сол жылы Пекиндегі Орталық ұлттар университетіне оқуға түседі. Аталған оқу орнын 1987 жылы тәмәмдайды. Университетті бітіргеннен кейін, 1987-1993 жылдары Үрімжі қаласындағы ШҰАР Гуманитарлық Ғылымдар Академиясының әдебиет институтында ғылыми қызметкер болып істеді. 1993 жылы наурыз айында Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің арнайы шақыруымен тарихи отанына оралған Д.Мәсімханұлы келісім-шарт мерзімі біткеннен кейін Қазақстанда біржола қалып, ҚазҰУ Шығыстану факультетінің Қиыр Шығыс елдері кафедрасында ұстаздық етті. 1999-2002 жылдары аталған кафедраға басшылық жасады. 2000-2002 жылдары Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Стратегиялық зерттеулер институтында жетекші ғылыми қызметкер. 2002 жылы Астана қаласындағы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетіне ұстаздық қызметке шақырылды. 2003-2009 жылдары аталған оқу орнының Шығыстану кафедрасының меңгерушісі болып қызмет атқарды. Шығармашылық жолын университет қабырғасында, студент кезінде бастаған Дүкен Мәсімханұлының әр жылдарда әдеби, ғылыми-зерттеулер, аударма еңбектері болып 20-дан астам кітаптары жарық көрді. Бұдан сырт Дүкен Мәсімханұлының 300-ден астам ғылыми-зерттеу, ғылыми-танымдық және әдеби-сын мақалалары республикалық және шетелдік түрлі ғылыми басылымдарда жарияланды. Бүгінде ақын, қытайтанушы-ғалым, аудармашы ретінде Дүкен – ҚХР ШҰАР Жазушылар одағының, ҚХР Түркологтар қоғамының, ҚХР аз ұлт жазушылары ғылыми қоғамының (1992), Қазақстан Жазушылар одағының (1994), Дүниежүзі синологтар қоғамының (2010), 2013 жылдан Қазақ салт-дәстүр академиясының академигі. Д.Мәсімханұлы бүгінге дейін “Оғызнама” туралы зерттеу” деп аталатын еңбегі үшін Қытайдың “аз ұлттар әдебиетін зерттеу саласындағы үздік еңбек” сыйлығын (1990ж.), ғылыми-зерттеу мен әдеби шығармашылықтағы көрнекті еңбегі үшін бүкілқытайлық жастар сыйлығын (1991ж.), әдеби шығармашылық және аударма саласындағы жетістіктері үшін ҚХР Жазушылар одағының “Тың талант” сыйлығын (1992), Елбасы жарлығымен “Қазақстанның тәуелсіздігіне он жыл” (2001ж.) және “Қазақстанның тәуелсіздігіне жиырма жыл” (2011ж.) медалдарымен марапатталды. 2010жылы Д.Мәсімханұлы ҚР “жоғары оқу орнының үздік оқытушысы” атағына, 2012 жылы Халықаралық “Алаш” әдебиет сыйлығына және ШЫҰ-ның (Шаңхай Ынтымақтастық Ұйымы) “Жібек жолы: гуманитарлық ынтымақтастық” сыйлығына ие болды. 2013 жылы желтоқсан айында Елбасы жарлығымен Д.Мәсімханұлына «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағы берілді. Сондай-ақ ол бірнеше мәрте республикалық және халықаралық жыр мүшайраларының жүлдегері. Дүкен Мәсімханұлы ұлтжанды азамат, белгілі қоғам қайраткері ретінде Еліміздің қоғамдық-саяси өміріне де белсенді араласып келеді. Әсіресе ол елге оралған ширек ғасырға таяу уақытта Қазақ көші-қоны мен оралмандар мәселесін бір сәт те назардан тыс қалдырған емес. 2003 жылы қараша айында ол Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың жарлығымен ҚР Президенті жанындағы Ұлттық кеңестің мүшесі болып тағайындалды. Сол жылы желтоқсан айында Д.Мәсімханұлы оралмандардың Астана қалалық “Атажұрт” қоғамдық бірлестігінің төрағасы болып сайланды. 2010 жылдан бері ҚР Парламентіндегі “Отандастармен байланыс және көші-қон мәселелері жөніндегі қоғамдық кеңестің” мүшесі. Осы қабылдауда Елбасына Оралмандарға квота санын көбейту, азаматтық алуды жеңілдету мәселесін ортаға қояды. Содан кейін жылына 500 емес, 5000 отбасыға көбейді. , азаматтық алу үшін алдымен ықтиярхат алу талап етілмейтін болды.
Құрметпен-Дәулетбек Байтұрсынұлы
ақын, 1994-жылдан Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі. Түркі дүниесі ақындары жыр мүшәйраларының жеңімпазы. Қырғыз Республикасы Жазушылар Одағының Молда Бағыш атындағы сыйлығының, Халықаралық Түрк СОИ-дың Мақтұмқұлы Фраки атындағы медалының Иегері.
20-қаңтар 2016-жыл, Алматы.

Дәулетбек Байтұрсынұлы

Related Articles

  • Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Zhalgas Yertay         Қазақстан билігі мемлекеттік тілді дамыту үшін қатаң шешімдерге барғысы келмейді дейік. Бірақ қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады? Соны ойланып көрейік. Қазақ тілін дамыту жайын айтқан кезде Қазақстан билігі қоғамды екіге бөледі. Бірі – тілді дамытудың радикал шешімдерін ұстанады, екінші жағы – қазіргі статус-квоны сақтағысы келеді, яғни ештеңе өзгертпей-ақ қояйық дейді. Бірақ екі жолды да таңдамай, ортасымен жүруді ұсынып көрсек қайтеді!? Батыл қадамдарға барайық, бірақ ол радикал жол болмасын. Қазақ тілін күшпен емес, ортаны дамыту арқылы күшейтсек болады. Яғни адамдар тілді үйреніп әуре болмай-ақ, халық жай ғана қазақ тілі аясында өмір сүруді үйренсін. Негізгі ой осы. Біз осы уақытқа дейін адамдар ортаны

  • Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Фото ашық дереккөздерден алында Өткен аптада Түркияның ұлттық білім министрлігі мектеп бағдарламасына «Түркістан» деген терминді енгізген еді. Шетел басылымдарының жазуынша, бұл атау енді «Орталық Азия» ұғымының орнына қолданылмақ. Білім министрі Юсуф Текин жаңа атау түркі әлемінің бірлігін қамтамасыз етуге бағытталғанын айтады. Оның сөзінше, үкімет оқу бағдарламасынан империялық мағынасы бар географиялық атауларды алып тастамақшы. Ең қызығы, «Түркістан» аумағына Қазақстаннан бөлек, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан мен Тәжікстан жатады екен. Сондай-ақ кейбір басылымдар бұл терминнің Қытайдың батысында орналасқан Шыңжан өлкесіне қатысы барын да атап өтті.  Кейбір ғалымдар «Орталық Азия» термині колониализмнен қалғанын жиі атап жүр. ХХ ғасырдағы әлемдік академиялық ғылымды сол кездегі ірі империялар қалыптастырғандықтан, бүгінде мұндай терминдер мен атаулар халық санасына әбден сіңіп

  • АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    Мәми би Жұртбайұлының шежіресінде айтылуынша Керей ұлысының арғы тегі – Шеп, Сеп, Байлау, Қойлау, Елдей, Көлдей, Изен, Жусан секілді тайпалардан таралады екен. Аталған тайпалардың біразы ескі тарих беттерінен кездессе, енді бір бөлімі қазірге дейін Керей руындағы аталардың есімі ретінде аталып келеді. Мұның бір себебін арғы тарихтағы аталардың аты өшпесін деп кейінгі ұрпақтарының аталар атын қайта жаңғыртып қойған дәстүрінен қарау керек. Абақ атауына келсек, арыда Керей ханзадалары мен ханышаларының арасында Абақ, Абақберді, Абахан, Абақтай, Абақай, Абақ бике сынды есімдер болған. Сол ата-апаларының жолын жалғаған, тозып кеткен Керей елінің басын қосып, оған әз ана болған Абақ есімді қасиетті ана өмірде болған адам. Қазақ тарихында ру атына айналған әз аналар аз болмаған. Көрнекті жазушы,

  • ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

    ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

         Шығыстанушы-тарихшы Өмір Тұяқбайдың бұрында да «Қазаққа қандай тарих керек? Тәуелсіздік кезеңінде жасалған тарихи мистификациялар хроникасы» деп аталатын мақаласын  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) оқып ем. Риза болғам. Жақында Ө. Тұяқбайдың «Қазақстанда тарихи бұрмалаулар мен мифтерге тосқауыл қоюдың жолдары» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) атты тағы бір мақаласымен және таныстық. Өте өзекті мәселені көтеріпті. Тарихта орын алып жүрген жағымсыз жайттар турасында ой толғапты. Журналистерді, блогерлерді айыптапты. Тарихтан арнайы кәсіби дайындығы жоқ, бәрін бүлдіріп болды деп.  Келеңсіздікті тоқтатудың нақты жолдарын ұсыныпты. Бұған да көңіліміз бек толды. Әйтсе де тарихты бұрмалауға, өз өтіріктерін насихаттауға тек журналистер мен блогерлер ғана емес, «арнайы кәсіби дайындығы бар» «тарихшылардың» да «зор үлес» қосып жатқанын баяндап, айтылған пікірді одан әрі өрбітіп, жалғастырайық.

  • ЖАЛБЫРҰЛЫ ҚОЙБАС ЖАЙЫНДАҒЫ КҮМӘНДІ КӨҢІРСІК ӘҢГІМЕЛЕР

    ЖАЛБЫРҰЛЫ ҚОЙБАС ЖАЙЫНДАҒЫ КҮМӘНДІ КӨҢІРСІК ӘҢГІМЕЛЕР

                          1. АМАНДЫҚ КӨМЕКОВТІҢ АЙТЫП ЖҮРГЕНІ – АЙҒАҚСЫЗ БОС СӨЗДЕР        Қазақстанның батыс аймағында ғұмыр кешкен өнерпаздың бірі – Жалбырұлы Қожантай  жайлы соңғы кезде қисыны келіспейтін неше түрлі әңгімелер өріп жүр. Мұның басында тұрғандардың бірі – Амандық Көмеков. Бұрында да оның, басқа да кісілердің елді адастыратын негізсіз сөздеріне байланысты нақты дәлелдер келтіріп, «Құлан құдыққа құласа, құрбақа құлағында ойнайды» деген атаумен түзген сын мақаламызды республикалық «Түркістан» газеті (28.09. 2023 жыл) арқылы жұрт назарға ұсынғанбыз-ды. Әлеуметтік желіде Азамат Битан есімді блогердің жуырда жариялаған видео-түсірілімінде А. Көмеков өзінің сол баяғы «әләуләйіне» қайта басыпты. Сөзін ықшамдап берейік, былай дейді ол: «1934 әлде 1936 жылы (?) Мәскеуде өткізілетін

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: