|  |  | 

Köz qaras Sport

Sovet janküyerleri “bükil älem SSSR qwraması sürinip ketse eken dep televizorğa telmirip otıradı” dep oylaytın.

66EF19A3-E331-4B36-8832-ACFE1BAD105A_cx0_cy18_cw0_w650_r1Qısqı olimpiada kezinde wlttıq qwramalarınıñ nätijesine köñilderi tolmay küyinip jatqan post-sovettik elderdegi dostarım, bwl – jekelegen sportşılardıñ küş-quat, qarım-qabileti sınalatın jarıs. SSSR kezinde partiya men ükimet mwnday halıqaralıq jarıstardı ideologiyalıq jobağa aynaldırıp, “külli kapitalistik älemniñ işin küydireyik, mısıqtileu imperialisterdiñ betin aymanday etip, socializm qwrılısşılarınıñ sport bäsekesinde de mıqtı ekenin däleldeyik” dep äbden sayasilandırdı. Sol sebepti sovet sportşıları alañğa jauğa şapqanday türmen şığatın. Sovet janküyerleri “bükil älem SSSR qwraması sürinip ketse eken dep televizorğa telmirip otıradı” dep oylaytın. Tiri mısaldarı äli bar ğoy, Soltüstik Koreya siyaqtı.

Al şının aytar bolsaq, Batısta eki olimpiada da sportşılardıñ bäsekesi siyaqtı qabıldanadı. Aşılu, ya jabılu saltanatı bolmasa, qalğan jarıstardı twrğındardıñ belgili bir böligi ğana köredi. Bwl tarapta kögildir ekranğa kektene tönip otırğan eşkim joq, şette twrıp jatqan Kreml'diñ müridteri bolmasa  ;)  Olimpiada jappay talqılanbaydı, kündelikti aqparat qwraldarınıñ birinşi betine şığıp ketpeydi. Eger atletteri jülde alıp jatsa, älbette, atap ötedi, maqala jazadı, swhbat aladı. Onıñ özinde köbine sporttıq BAQ türleri. Mısalı, dästürli türde ötip jatatın kulinarlar jarısı, ya öner festival'darın da halıqtıñ bäri emes, belgili bir böligi ğana körip, talqılaydı ğoy. Sol siyaqtı. Batıs elderinde “biıl tört jıl bwrınğıdan az medal' alıp qaldıq, masqara, wlttıq namısımız qorlandı, eldigimiz körinbedi” dep jatqan jäne eşkim joq. Nätije aytarlıqtay tım qattı naşarlap ketse, sport töñiregindegi toptar, sayasatkerler men deputattar jeke talqılap jatadı. Jappay tragediya jasamaydı. “Nege ölermendik qılmadı? Nege ökpesi öşkenşe jarıspadı? Öñşeñ janın ayağan qu!” dep janıqpaydı. Öytkeni sportşı üşin eñ mañızdı faktor – densaulığı. Sportşı da teledidar qarap, divanda jambastap jatqan janküyer siyaqtı janın kütedi. Post-sovettik ükimet qanşa jerden sayasi wpay jinağısı kelip şetelde jattıqtırsa da, prezident stipendiyasın tağayındasa da, wlttıq kompaniyanı sponsor qılıp qoysa da, sportşı äleueti jetetin jerge deyin ğana jarısa aladı.

Batısta mıqtı sportşı jalpı mekteptiñ tegin, ya jekemenşik mekteptiñ elitalıq sport sekciyası men universitet, ya jekemenşik sport klubtarınan swrıptalıp, şıñdalıp şığadı. Ükimet jalpı mektep deñgeyindegi sekciyalarğa qarjı audaradı, biraq jekelegen sportşılarğa bir tiın bölmeydi. Keybiri tipti olimpiada çempiondarına bir tiın sıyaqı tölemeydi. Ükimet jalpı halıqtıñ äl-auqatın jaqsartuğa küş saladı. Twrmısı tüzelgen eldiñ twrğındarı sportpen şwğıldanuğa uaqıt ta, jağday da tabadı. “Bwqaralıq sport twralap jatır” dep eşkim attandamaydı. Ärbirden soñ “bwqaralıq sport” (“massovıy sport”) degen tım sovettik tüsinik. Öte-möte dereksiz, abstraktılı wğım. “Bwqaralıq sportqa” byudjetten aqşa bölu” degen tipti bwlıñğır närse. “Bwqaralıq sportqa, ya talanttı sportşılarğa aqşa bölu” degen jeleumen byudjetti talan-tarjığa salu, käsibi sport klubtarın memleket byudjetinen qarjılandıru Batısta qisınsız köriner edi.

Keybir post-sovettik elderdegi janküyer dostarım sportşılardı kinälağanşa, orta mektep deñgeyindegi sport sekciyaların jetkilikti türde jabdıqtay almay otırğan, halıqtıñ basım köpşiligi aptasına birneşe märte sportpen şwğıldanatınday twrmıs deñgeyin ösire almay otırğan, käsibi sport klubtarı aşıq bäsekege tüsip, wlttıq qwramağa kimniñ kiretinin şeneunikter emes, täuelsiz federaciyalar şeşetindey ahual qalıptastıra almay otırğan ükimetti jazğırsın.

Galym BokashTIÑ paraqşasınan alındı

Related Articles

  • Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

    Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

    Zhalgas Yertay         Qazaqstan biligi memlekettik tildi damıtu üşin qatañ şeşimderge barğısı kelmeydi deyik. Biraq qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı? Sonı oylanıp köreyik. Qazaq tilin damıtu jayın aytqan kezde Qazaqstan biligi qoğamdı ekige böledi. Biri – tildi damıtudıñ radikal şeşimderin wstanadı, ekinşi jağı – qazirgi status-kvonı saqtağısı keledi, yağni eşteñe özgertpey-aq qoyayıq deydi. Biraq eki joldı da tañdamay, ortasımen jürudi wsınıp körsek qaytedi!? Batıl qadamdarğa barayıq, biraq ol radikal jol bolmasın. Qazaq tilin küşpen emes, ortanı damıtu arqılı küşeytsek boladı. YAğni adamdar tildi üyrenip äure bolmay-aq, halıq jay ğana qazaq tili ayasında ömir sürudi üyrensin. Negizgi oy osı. Biz osı uaqıtqa deyin adamdar ortanı

  • Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti.  Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip

  • ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    Mämi bi Jwrtbaywlınıñ şejiresinde aytıluınşa Kerey wlısınıñ arğı tegi – Şep, Sep, Baylau, Qoylau, Eldey, Köldey, Izen, Jusan sekildi taypalardan taraladı eken. Atalğan taypalardıñ birazı eski tarih betterinen kezdesse, endi bir bölimi qazirge deyin Kerey ruındağı atalardıñ esimi retinde atalıp keledi. Mwnıñ bir sebebin arğı tarihtağı atalardıñ atı öşpesin dep keyingi wrpaqtarınıñ atalar atın qayta jañğırtıp qoyğan dästürinen qarau kerek. Abaq atauına kelsek, arıda Kerey hanzadaları men hanışalarınıñ arasında Abaq, Abaqberdi, Abahan, Abaqtay, Abaqay, Abaq bike sındı esimder bolğan. Sol ata-apalarınıñ jolın jalğağan, tozıp ketken Kerey eliniñ basın qosıp, oğan äz ana bolğan Abaq esimdi qasietti ana ömirde bolğan adam. Qazaq tarihında ru atına aynalğan äz analar az bolmağan. Körnekti jazuşı,

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

    JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

                          1. AMANDIQ KÖMEKOVTİÑ AYTIP JÜRGENİ – AYĞAQSIZ BOS SÖZDER        Qazaqstannıñ batıs aymağında ğwmır keşken önerpazdıñ biri – Jalbırwlı Qojantay  jaylı soñğı kezde qisını kelispeytin neşe türli äñgimeler örip jür. Mwnıñ basında twrğandardıñ biri – Amandıq Kömekov. Bwrında da onıñ, basqa da kisilerdiñ eldi adastıratın negizsiz sözderine baylanıstı naqtı dälelder keltirip, «Qwlan qwdıqqa qwlasa, qwrbaqa qwlağında oynaydı» degen ataumen tüzgen sın maqalamızdı respublikalıq «Türkistan» gazeti (28.09. 2023 jıl) arqılı jwrt nazarğa wsınğanbız-dı. Äleumettik jelide Azamat Bitan esimdi blogerdiñ juırda jariyalağan video-tüsiriliminde A. Kömekov öziniñ sol bayağı «äläuläyine» qayta basıptı. Sözin ıqşamdap bereyik, bılay deydi ol: «1934 älde 1936 jılı (?) Mäskeude ötkiziletin

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: