Sovet janküyerleri “bükil älem SSSR qwraması sürinip ketse eken dep televizorğa telmirip otıradı” dep oylaytın.
Qısqı olimpiada kezinde wlttıq qwramalarınıñ nätijesine köñilderi tolmay küyinip jatqan post-sovettik elderdegi dostarım, bwl – jekelegen sportşılardıñ küş-quat, qarım-qabileti sınalatın jarıs. SSSR kezinde partiya men ükimet mwnday halıqaralıq jarıstardı ideologiyalıq jobağa aynaldırıp, “külli kapitalistik älemniñ işin küydireyik, mısıqtileu imperialisterdiñ betin aymanday etip, socializm qwrılısşılarınıñ sport bäsekesinde de mıqtı ekenin däleldeyik” dep äbden sayasilandırdı. Sol sebepti sovet sportşıları alañğa jauğa şapqanday türmen şığatın. Sovet janküyerleri “bükil älem SSSR qwraması sürinip ketse eken dep televizorğa telmirip otıradı” dep oylaytın. Tiri mısaldarı äli bar ğoy, Soltüstik Koreya siyaqtı.
Al şının aytar bolsaq, Batısta eki olimpiada da sportşılardıñ bäsekesi siyaqtı qabıldanadı. Aşılu, ya jabılu saltanatı bolmasa, qalğan jarıstardı twrğındardıñ belgili bir böligi ğana köredi. Bwl tarapta kögildir ekranğa kektene tönip otırğan eşkim joq, şette twrıp jatqan Kreml'diñ müridteri bolmasa Olimpiada jappay talqılanbaydı, kündelikti aqparat qwraldarınıñ birinşi betine şığıp ketpeydi. Eger atletteri jülde alıp jatsa, älbette, atap ötedi, maqala jazadı, swhbat aladı. Onıñ özinde köbine sporttıq BAQ türleri. Mısalı, dästürli türde ötip jatatın kulinarlar jarısı, ya öner festival'darın da halıqtıñ bäri emes, belgili bir böligi ğana körip, talqılaydı ğoy. Sol siyaqtı. Batıs elderinde “biıl tört jıl bwrınğıdan az medal' alıp qaldıq, masqara, wlttıq namısımız qorlandı, eldigimiz körinbedi” dep jatqan jäne eşkim joq. Nätije aytarlıqtay tım qattı naşarlap ketse, sport töñiregindegi toptar, sayasatkerler men deputattar jeke talqılap jatadı. Jappay tragediya jasamaydı. “Nege ölermendik qılmadı? Nege ökpesi öşkenşe jarıspadı? Öñşeñ janın ayağan qu!” dep janıqpaydı. Öytkeni sportşı üşin eñ mañızdı faktor – densaulığı. Sportşı da teledidar qarap, divanda jambastap jatqan janküyer siyaqtı janın kütedi. Post-sovettik ükimet qanşa jerden sayasi wpay jinağısı kelip şetelde jattıqtırsa da, prezident stipendiyasın tağayındasa da, wlttıq kompaniyanı sponsor qılıp qoysa da, sportşı äleueti jetetin jerge deyin ğana jarısa aladı.
Batısta mıqtı sportşı jalpı mekteptiñ tegin, ya jekemenşik mekteptiñ elitalıq sport sekciyası men universitet, ya jekemenşik sport klubtarınan swrıptalıp, şıñdalıp şığadı. Ükimet jalpı mektep deñgeyindegi sekciyalarğa qarjı audaradı, biraq jekelegen sportşılarğa bir tiın bölmeydi. Keybiri tipti olimpiada çempiondarına bir tiın sıyaqı tölemeydi. Ükimet jalpı halıqtıñ äl-auqatın jaqsartuğa küş saladı. Twrmısı tüzelgen eldiñ twrğındarı sportpen şwğıldanuğa uaqıt ta, jağday da tabadı. “Bwqaralıq sport twralap jatır” dep eşkim attandamaydı. Ärbirden soñ “bwqaralıq sport” (“massovıy sport”) degen tım sovettik tüsinik. Öte-möte dereksiz, abstraktılı wğım. “Bwqaralıq sportqa” byudjetten aqşa bölu” degen tipti bwlıñğır närse. “Bwqaralıq sportqa, ya talanttı sportşılarğa aqşa bölu” degen jeleumen byudjetti talan-tarjığa salu, käsibi sport klubtarın memleket byudjetinen qarjılandıru Batısta qisınsız köriner edi.
Keybir post-sovettik elderdegi janküyer dostarım sportşılardı kinälağanşa, orta mektep deñgeyindegi sport sekciyaların jetkilikti türde jabdıqtay almay otırğan, halıqtıñ basım köpşiligi aptasına birneşe märte sportpen şwğıldanatınday twrmıs deñgeyin ösire almay otırğan, käsibi sport klubtarı aşıq bäsekege tüsip, wlttıq qwramağa kimniñ kiretinin şeneunikter emes, täuelsiz federaciyalar şeşetindey ahual qalıptastıra almay otırğan ükimetti jazğırsın.
Galym BokashTIÑ paraqşasınan alındı
Pikir qaldıru