|  |  | 

Көз қарас Тарих

ГЕРМАНИЯ НЕГЕ СОҒЫС АШТЫ?

Жазушы-публицист
Марат Бәйділдаұлы (Тоқашбаев):
289413225_10228210905207386_7129489016619088970_n
Ертең, 22-маусымда Германияның Совет Одағына қарсы шабуыл бастағанына 81 жыл болады екен. Жыл сайын осындай кезеңде «1941 жылы 22 маусымда фашистік Германия опасыздықпен соғыс жарияламастан Совет Одағына басып кірді» деген құлаққа сіңісті тұжырым кезекті рет қайталанып жатады. Осы шындыққа үйлесе ме? Немістердің опасыздықпен басып кіргені рас па?
Ресей тарихшылары 2009 жылға дейін бұл тақырыпқа ауыз ашып көрген емес. Өйткені ақиқатты айтуға жол берілмейтін. Тарихи құжаттар болса не дейді? Тарихи құжаттар Германия 1941 жылы 21 маусымда соғыс жариялау туралы Берлинде әзірленген құжаттың 22-маусымға қараған түнде Мәскеудің ресми өкілдеріне тапсырылғанын айтады.
Германия елшісі Вернер фон дер Шуленберг 1941 жылы 22 мауымда Кремльге келіп, қабылдау бөлмесінде бірнеше сағат тосып, таңғы сағат үште Сыртқы істер халық комиссары В.Молотовқа өзі телеграф арқылы Берлиннен алған СССР-ге қарсы соғыс жариялау туралы нотаны тапсырған. Шамамен сол уақытта Германияның Сыртқы істер министрі И.Риббентроп Берлинде өзіне СССР-дің Германиядағы елшісі В.Деканозовты шақырып алып Совет Одағына қарсы әскери қимыл басталғаны туралы нота тапсырады. Құжат толықтай «Нота Министерства иностранных дел Германии Советскому правительству от 21 июня 1941 года» деп аталады.
Сондықтан «Германия Совет Одағына қарсы опасыздықпен тұтқиылдан соғыс бастады» деген тұжырым жалған болып шықты.
Сондай-ақ нотаға Германияның СССР-ге соғыс ашуға мәжбүр болған себептерін айғақтайтын үш ведомство әзірлеген хабарлама қоса тіркелген. Біріншісі, Германияға қарасты аумақтарда тоқтаусыз советтік диверсиялар жүріп жатқанын, екіншіден, Мәскеу тарапынан Рейхқа қарсы дұшпандық насихат өршіп кеткенін және көрші елдерде Коминтерн жұмысының белсенділігі күрт артқанын, үшіншіден, Германиямен шекаралық аймақтарда Қызыл Армияның 160-тан астам дивизиясы шоғырландырылып қойылғанын уәж етеді. Берлин СССР-дің мұндай әрекеттерін «ту сыртынан соққы беруге әзірлік» деп бағалап, фюрер Вермахтқа шығыс шекарада туып отырған «қауіпті жоюға» бұйрық бергенін хабарлайды.
Құжатта 1939 жылы 23-тамызда Мәскеуде Молотов пен Риббентроп қол қойған Совет Одағы мен Германияның өзара шабуыл жасаспау туралы шартты СССР күш жинау үшін уақытша тыныс беретін құжат ретінде бағалағаны айыпталған.
Сол нотада Германияның превентивтік соққы беруге, яғни СССР-ден бұрын соғыс бастауына себеп болған жайттар рас па еді? Ресейлік В.Резун, И.Л.Бунич, С.С.Захаревич, Л.М.Млечин сияқты зерттеушілердің еңбектерінде Совет Одағының Германияға шабуыл жасауды көздейтін «Гроза» операциясына әзірлік бір жыл бұрын, 1940 жылы наурыз айынан басталғаны айтылады.
Нақты деректерге қарағанда 1941 жылғы 12-мамырға дейін СССР-дің Белорус, Киев және Ленинград әскери округтарына 2 миллион 200 мың солдат, 8112 танк пен бронетехника, 6500 әскери ұшақ, 37 мың зеңбірек пен миномет шоғырландырылған. Шекара түбіне тасылған жанармай мөлшерінің молдығы соншалық, немістер шабуыл бастаған соң бір жылдан астам уақыт әскери техникасына сол жанармайды пайдаланған. И. Буничтің жазуынша Германияға қарсы шабуыл операциясына 5 миллион адам, 11 мың танк, 35 мың зеңбірек, 9-10 мың ұшақ қатысуға тиісті болған. «Ледокол» деген кітабында Виктор Суворов Қызыл Армия күштері шекара түбіндегі екінші стратегиялық эшелонға 1941 жылы 10-шілдеге дейін жайғасып үлгеруі көзделгенін айтады. Алайда қалыптасқан әскери шиеленіс жағдайында Германияға қарсы «Гроза» операциясын бастау 1941 жылғы 6-шілдеге белгіленілген. Мұндай қимылдарды сезіп қойған Германия сондықтан 17 күн бұрын қимылдап, 1941 жылы 22-маусымда Совет Одағына соғыс ашқан.
Сыртқы саясатында өзінің басқыншылық пиғылынан әлі күнге бас тартпаған Ресей билігі, әрине, мұны мойындамайды. Архивтерде совет-герман соғысына қатысты маңызды құжаттардың көпшілігінен «құпиялылық» таңбасы сыпырылған жоқ. Қайта мерзімі тағы 30-50 жылға ұзартылып тасталды. Бірақ совет-герман соғысының басталуына әлемдік революция жасауды көздеген большевиктік СССР-дің тура және жанама ықпалы болғанына көзіміз айдан анық жетіп отыр. Әрі бұл шындық қазақстандық мектеп оқулықтарында қамтылғаны құба құп болар еді.
Суретте: тұтқынға түскен қызыл әскерлер. Соғыстың алғашқы екі айында ғана 3,5 млн совет солдаты неміске тұтқын болған.

Related Articles

  • «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

    Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк

  • Бұл – советтік һәм назарбаевтық кезеңнен қалған, журналистиканы жағымпаз қолбала, шауыпкел құрал деңгейіне түсірген шенеуніктік штамповка.

    Бұл – советтік һәм назарбаевтық кезеңнен қалған, журналистиканы жағымпаз қолбала, шауыпкел құрал деңгейіне түсірген шенеуніктік штамповка.

    “Сұхбатты” енді ғана оқып шықтым. Әзірге, сипаты туралы аз сөз: Әлбетте, бұл – журналистика стандарттарына сай, шынайы, нағыз сұхбат емес. Конституциялық құқығы тең, екі саналы азаматтың өзара пікірлескен, еменжарқын әңгімесі емес. Бұл – советтік һәм назарбаевтық кезеңнен қалған, журналистиканы жағымпаз қолбала, шауыпкел құрал деңгейіне түсірген шенеуніктік штамповка. Пәленбай адам түзеп-күзеген, ананы да, мынаны қамтуға тырысқан, аяғында жаны жоқ мәтіндер жиынтығы туған. Тоқаев айналасындағыларға: “осыншалық жасанды кейіппен халық алдында көрінуім ұят болады, қойыңдар, айналайындар, қателессем де өз болмысыммен шығам” деуге түсінігі жетпегені өкінішті. Былтыр “Егеменде” “сұхбаттасқан” Дихан Қамзабек те, биыл “Ана тілінде” “әңгімелескен” Ерлан Жүніс те, кешіріңіздер, ешқандай да интервьюер емес. Иә, біреуі терең ғалым, екіншісі тамаша ақын, бірақ, өмірінде бір

  • 1893 жылы 25 қарашада

    1893 жылы 25 қарашада

    1893 жылы 25 қарашада, Даниялық ғалым В.Томсен құлпытастағы бітік жазудың құпиясын ашты. Ғылыми жаңалық еуропа қоғамын дүр сілкіндіреді. Тосмен алғаш «түрік», «күлтегін», «тәңірі» деген сөздерді шешіп оқиды. Бітіктастағы жазудың келесі беті қытай иероглифімен бәдізделген-ді. Томсен иероглифтегі есімдердің реттік (қайталану) жилігіне қарап отырып келесі бетіндегі құпия таңбаларды біртіндеп сөйлете бастайды. Сол дәуірде шығыстану соның ішінде түркітану саласы жеке ғылым ретінде абройлы зерттеу нысанына айналды. В.Томсен таңбаны шешіп құпиясын ашқанымен көне түрік тілін білмеуші еді, сол себепті «бұл мәтінді оқыса Радлов оқиды» деген. Көп өтпей Радлов, Томсен шешкен таңбаның ізінше мәтін жолдарын оқыған. Сонымен жұмбақ күйде қалған тастағы бітік жазуы сөйлей бастаған… 25 қараша күні маңызды күн. Бітік жазу күні құтты болсын!

  • ОТАМАННЫҢ АҚЫРЫ

    ОТАМАННЫҢ АҚЫРЫ

    Шағын сараптама (Жанабіл Смағұлұлының қазасына арнаймын) Бірінші, ХХ ғғ.-дағы Қытай қазақтарының интеллигенциясын үлкен масштабта үш кезеңге бөліп қарастыруға болады. Бірінші кезең 1911-12 жылдардағы саяси төңкерістен кейін қалыптасқан қазақ интеллигенция. Бұл кезеңдегі интеллигенцияны екі санатқа бөліп қарастыруға болады. 1) Рухани ағартушы интеллигенция; 2) Саяси интеллигенция. Рухани ағартушы интеллигенцияның өзін екі топқа бөлуге болады: бірінші топ, жәдиттік мектептің ағартушылары; екінші топ, қазақы дүниетанымның ағартушылары. Ал, бұл кезеңдегі саяси интеллигенцияны да екі топқа бөліп қарастыра аламыз. Бірінші топ, қазақтың дәстүрлі саяси билік жүйесі негізінде қалыптасқан саяси интеллигенциясы; екінші топ, 1914-1922 жж. шығыстық білім беру жүйесі негізінде қалыптасқан саяси интеллигенция. Екінші, шығыстық білім беру жүйесінің интеллигенциясы 1912 жылғы Пекинде өткен президент сайлауынан соң қалыптаса

  • Шоқай Торғайұғлы

    Шоқай Торғайұғлы

    “Ақмешіт уезінде белгілі қазақ ақсақалдарынан Шоқай Торғайұғлы 23-нші декабрде опат болды. Қазақша атқа мінген жұрт кісісі болғанның үстіне өнер, білімнің керектілігін ерте сезіп, заманға лайық істерге кіріскен адам еді. Мұстафа деген баласы осы күні Петербор университетінде оқып жүр” “Қазақ” газеті, №46, 1914 жыл Суретте: Шоқай Торғайұлы. Сурет Н.Гродековтың кітабынан алынды. Серікбол Хасан

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: