KÖKBÖRİ MÜBARAK ÖLEÑDERİ
MAĞJAN
Mağjan Jwmabaywlına
Süyrikteyin sausağıñ,
Birde toqtausız qalam izdedi.
Qarağay küyesin de añsadıñ,
Ormandar lüpildep tabamız dedi .
Ibırsığan sular köz jasıña erip,
Kirip ketti qaramay ağaştan arı.
Taulardıñ meyiri on jasında ölip,
Öz qwşağın izdep adasqan bäri.
Ünsiz otırdıñ, qaraşığıñ ağıp
sandalıp jürdi älemde.
Qws jolı toqsan qara-swrılanıp,
Ağaştarın tonattı tau örde.
qayda Qızıljar? swr börte aspan?
Ğwn-babama deyin jeteler edi.
Bolsañızda lepti tünderdi tosqan,
Dauısıñ jwtılıp kete beredi.
Alsa ğoy mınau qorlıqtan süyrep,
Ğwnnıñ jauırındı erleri.
Tarih şimaylağan zorlıqtan küyrep,
Ölgender qaytıp kelmedi.
Büyirdi aunattı kütpegen büyi,
Qarağay basına möliip köşti alap.
Mwz jarğaq qwşaqtap büktegen küyi,
Magadan otırıptı teris qarap.
Sen siñip ketkensiñ bwlaqqa barıp,
Twmandar onda oynap jür.
Älsiz üniñ jeter qwlaqqa darıp,
Osılay meni oylandır.
Ormandar seni qwşaqtağan küyi,
Mäñgilik qatu bastaldı.
Aspandar közinen wzatpağan jii,
Esimiñ tastarda jattaldı.
Wşırıp etpepti baqbaq dübirdi,
Qwrlıq teñizge jalpıldap aqsada.
Kezip ketipsiñ jılap äppaq Sibirdi,
Müsiniñdi jwrt jasap jatqanda…
SIÑĞIRIN ESTİRTPEYTİN BWLAQTAR
Anau taudıñ arasında kim jürdi,
Mendey jwtıp köp twman.
Ürkken kölder jüregimdi büldirdi,
Keudemde ünsiz qws susılın soqtıram.
Japıraqtay sudır qaqqan köp bwlaq,
Sauıldadı malşındırıp taulardı.
Qışqıl tasta wyıp tıñdar joq qwlaq,
Jüregimde solğın ğana şam jandı.
Şañıraqta qalğımaydı ay endi,
Küldireuişten jwldız jaumas sütke de.
Saytan qolı jalın örip tay öldi,
Sarı ala qamşım qoymadı bir büktele.
Tüyem ünsiz oşağanğa aynaldı,
Jılqım ketti qara adırğa jwtılıp.
Tarğıl tınjım endi tas bop oylandı,
Bwyırğındar qaymaq qualap, süti irip.
Belden asıp bwrqırağan qoy izi,
Arqarlardıñ müyizine oraldı.
Bizdiñ üydiñ köp alqağan ögizi,
Öz közine siñip ketti qarañğı.
Äppaq şañqan serkelerdiñ saqalın-
Mınau qısta jusan otır salalap.
Mülde eskirgen şım şilerdiñ şapağın,
Balalığım ketti reñ bop aralap.
Köbelekter kilemderge tonalıp,
Qiır-qiır qalalarğa asıqtı.
Köbeleksiz öñir mwzğa oranıp,
Sauısqannıñ şıqılına qaşıptı.
Sodan beri aqqan ğwmır osı edi,
Sora-sora bwlaqtardı izdeymin.
Taudıñ arğı betinde ömir keşedi,
Nwr şorşıtıp bwrınğıday jüzbey kün.
Kök twmandar jusar bükil ormanda,
Balalığım şomğan qonıs añırap.
Mıñ bwlaq kep saldırlağan añğarda,
Bal künderim battı kölge jamırap.
Köp jıl jürdi, jañalandı qwraqtar,
Bwlaq sıñğırın twman judı bir küni.
Mekendep bir qaldı ölgen bwlaqtar,
Äjemniñ tek ıdısınıñ sıñğırın.
AQINNIÑ QARTAYUI
Quanış Däleyge
Qarateñizdey köl-kösir şaşımda,
Aq tolqındar şorşidı ol qalay?!
Entigip qarap jasınğa,
Bwlttarğa tasalandı tañğı aray.
Mekenge qaraymın tañdı ırğap,
Ağaş diñin oyulap sarı salqın.
Süykimdi kün qolın bal bwlğap,
Keudeme tebitti añsar kün.
Şili özende qonaqjay şöreler,
Wñğıma uıstardı qondırğan.
Jım-jırttıq şaşpasa köl eger,
Özenniñ dauısı boldırğan.
Qartaya bastappın, bayqadım,
Qabırşaq mwz jaudı iığıma.
Bwrşaq jaylı da köp aytamın,
Arudıñ qaşqaqtağan bwrımına.
Taularğa tasıret tüs jaudı,
Bergi aspan sespey qatıptı.
Avstraliyağa qws ta audı,
Şaşımdağı ayazdı tanıptı.
Qıstırmaymın tisime bir sızdıq,
Eleñ de alañ mezgil kürkirep.
Mañaydı qamaydı nwrsızdıq,
Älsiz säulelerdi silkilep.
Sır-Däriyanıñ jwpar auası,
Keñsirigimnen aulaqtap ötedi .
Nendey bülik saldı qaraşı,
Moyınımdı ğana sipap ketedi.
Küzder qoñırauı şağılıptı
Uısımda twr, köp sınıq.
Mennen ğana bwl tabılıptı,
Sınıqtıñ dauısı ot sürip.
Köktemder läylip twrdı da,
Tauğa jwtılıp ketti jıpırlap.
Jaz deysiñbe, jaz seyil qwrdı ma,
Siır müyizinen tüsip jattı şıpırlap.
Qiyaq bop ğana ırğalğan sıtırlap,
Sol jazdı bilem janımdı jegen.
Twman dayarlağan bükil baq,
Qıraular üyine ağıldı denem.
Qartayma jeter, Quanış ağam,
Qwlağımda borap twr jetigen.
Kirpigiñnen wşqalı twr bir alıs ğalam,
Wstay twrıñızşı ötinem!
KÖGİLDİR KÜN
Kögildir künge aynaldı,
Qızğılt edi ğoy kün degen.
Bwlttar da buırqanıp oylandı,
Dünieniñ auısqanın bilmegen.
Qoñır taulardıñ töbesine,
Oymaq sap ketken anam ba?!
Küygen töbelerdiñ tegeşine,
Şuaq qopartıp ketti ğalam da.
Dalanıñ bozsalqın tañdayı keuip,
Qwm maldas qwrıp törelik ayttı.
Jusannıñ isin arnayı sebip,
Qaraltqım belder kögerip qayttı.
Qızıl arşanıñ äni – köktemniñ
auızınan tüsken söz eken.
Dabılın tekserip ötkenniñ,
Ökpekten bastaldı merekem.
Kögildir kün jwpar qwlattı,
Ie bolğan tau-tau qayıñdar.
Kök alqa taqqan bwlaqtı,
Kögildir tañdarda tabıñdar.
Kögildir jımdardı sipalap,
Böriler ötken şayqalıp.
Kökşe qwzardan bir qarap,
Bwqatana bwrqaydı jaypauıt.
Alabajaq sılqım köbelek,
Kögildir qolıma qonadı.
Jauırımda qalqayğan kebenek,
Arttağı dalamdı şaladı.
Kök şañqan tarpañ sağattar,
Strelkalardı bwlqidı.
Twnjır, qarqara qabaqtar,
Kökşil elesterde şılqidı.
SEN
Sen qırauğa aynalğan kezde,
Terezeni sipadım.
Sen aq jauın bop oylanğan belde,
Quanışıma simadım.
Sen şwğınıq atanğan jerde,
Qayttım şwşaqtap hoş iisti.
Jel gülderdi wşırıp aparğan kölge,
Meniñ de parağım köp wştı.
Sen özenge sıñğır tauıp bergende,
Malta tastar qızğandı.
Sen aspanğa bayau üñile bergende,
Sen üşin ol kempirqosaq sızğan-dı.
Tastıñ oylarına şomılğan kezde,
Jusandar sağan orman jasap berdi.
Aspanda aq nwrdı jamılğan meñge,
Ay degen at qoyılıp tolğamğa tap keldi.
Sen kekilderdi sipalap jüresiñ,
Jelemik edi ğoy bir atıñ.
Wyqışı japıraqtar da şırqap äñgimesin,
Ömirine seni än qıp twratın.
Şımal bop birde añırasıñ sen,
İzbinderden qarap meni de.
Tüydektelip jüregiñ sağım jasınmen,
Oynatasıñ ottardı öziñe.
Sılqım patsayı toqımaq kölge,
Torala qazday qaraysıñ.
Jüregiñe wqsatıp japıraq terme,
Jüregiñdey düpildeydi qalay şın?!
Mätqapıda jetken köktemdi körşi,
Etegiñe oranıp sırğanap.
Balausa qwraq eñ, ötkenge kelşi,
Mañdayıñdı ürleuşi edi kün qarap.
Kökböri MÜBARAK (Äl'-Farabi atındağı Qazaq Wlttıq Universiteti Tarih, Arheologiya jäne Etnologiya fakul'teti)
Pikir qaldıru