|  | 

ادەبي الەم

ءومىر كىمگە بولعان ەكەن تياناق

Azatgulازاتگۇل ابدىقادىرقىزى، قىتاي حالىق رەسپۋليكاسى، تارباعاتاي ايماعى، قوبىق اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءۇرمجى قالاسىندا 1987- ءشى جىلى شىنجاڭ وقۋاعارتۋ ينيستيتوتىنىڭ فيلولوگيا ماماندىعىن بىتىرگەن. قازىر قوبىق اۋدانىنا قاراستى قوستولوعاي قالاشىعىنداعى ورتا مەكتەپتە ۇستازدىق ەتەدى. تالاي باسىلىمداردا ولەڭدەرى جارىق كورگەن.

 

                     ومىر كىمگە بولعان ەكەن تياناق

 

  ءومىر دەگەن جىر اعىن

ءومىر دەگەن، ءومىر دەگەن- جىر اعىن،

تىرلىگىڭدە كۇل دە، مەيلى جىلاعىن.

جىلاپ تۇرىپ كۇلسەڭداعى قاراعىم،

كۇلىپ تۇرىپ قاجەتىڭدى سۇراعىن.

 

ءومىر دەگەن، ءومىر دەگەن -جىر اعىن،

ورلەپ تۇرىپ مەيلى قۇزعا قۇلاعىن.

قيالمايسىڭ قينالساڭدا قانداي ءبىر،

شەتكە تارتىپ اۋىر قويار سۇراعىڭ.

 

 

ءومىر دەگەن، ءومىر دەگەن -جىر اعىن،

تولقىنىندا تۇنىق  ءار كەز تۋلانىن.

ايدىنىندا سوعىلساڭدا سەڭدەي بوپ،

كەلمەيتىنىن سەزىنە ءبىل قۇلاعىڭ.

 

بيىگىندە جۇرسەڭداعى قىراننىڭ،

كۇيىن كەشىپ جەر باۋىرلار جىلاننىڭ.

تىرلىگىم دە تۇسىنەرىم ءبىر عانا،

ماڭگىلىككە جەر بولادى تۇراعىڭ.

ءومىر- دەگەن ۇرانىڭ.

 

كوكتەم مەن قىس قالايشا وتاسادى

و، قۇدرەت بەرسەڭدە قارتايۋدى،

بەرمەپسىڭ-اۋ، سەزىمگە جانتايۋدى.

تاڭعالۋشى ەم جامبىلدىڭ سەزىمىنە

قوبالجىعان، كورگەن دە جاس ارۋدى.

 

ەستىگەندى راس-اۋ كوز كورەدى،

كوز كورگەن دە  دۇنيە وزگەرەدى.

بالا-شاعا، اۋىلى ەسىندە جوق،

شال بايقۇسىڭ كورشى ۇيگە كەز كەلەدى.

 

نەمەرە دە، شوبەرە ءسۇيىپ وتىر،

قىس ىزعارى جانىنا ءتيىپ ول تۇر.

كىم بىلەدى ىرقىنا جىبەرمەيدى،

جۇرەك دەگەن، ءبىر جاسقا كۇيىپ سوقىر.

 

جەربەتىندە ادامزات جارالعالى،

بار-اۋ، تالاي اردىڭ دا تونالعانى.

كوزىن تيار، ءناپسىنى اۋلاقتاتسا،

ازبان سەزىم، بوس قۇمار جوعالادى.

 

جامبىل،جامىل ەكەن-اۋ اڭعارىمدى،

بەردى ەركىندىك ارۋعا سونداي نۇرلى.

ەلى رازى، حالقى دا ماقتان ەتكەن،

ساقتاپ كەلەدى ەسىندە «جابىل جىردى».

 

مەزگىلىمەن ءار نارسە ۇيلەسەدى،

مەزگىلىنسىز قيىندىق كۇي كەشەدى.

قىس پەن جازدىڭ اراسى الىس بىلسەڭ،

بوس اۋىرە جانىڭا تيمەس ەمى.

 

ءومىر قاشان بولعان ەكەن تياناق

 

ءومىر قاشان بولعان ەكەن تياناق،

ساناسادا تىرشىلىگى ۇيا، باق.

ون سەگىز مىڭ عالامدى دا جاراتقان…

سۇلەيمەنگە جاسامايدى  قيانات.

 

بەرسەدە وي ادامزاتقا ەڭسەلى،

قوسا كەلەر باق پەن سورى بەس ەلى.

ساۋلە شاشار تىرشىلىكتى بەرسەدە،

جىبەرمەيدى ولىمەنەن ەسەنى.

 

سول ازعانا ءماز بولامىز ساۋلەگە،

كەلگەنگە دە، وتكەنگە دە اۋ، نەگە.

ماڭدايىڭا جازىلعان كۇن جەتكەنشە،

قۇلقىنىڭمەن سالىناسىڭ اۋىرەگە.

 

ءبىز يە بوپ ءومىر بەرگەن سيعا ناق،

كورىنبەيتىن باق پەن سورلار ۇيالاپ.

بارا جاتقان كۇندەرىڭدى سەزبەسسىڭ،

تىرشىلىكتىڭ شاناسىندا سىرعاناپ.

 

كەتەيىن تەزدەپ سەيىلىپ

قۋانىش، قايعى قوسىلىپ،

جانىڭا بەرمەي ەش ىرىق.

سىناققا كەلگەن باقىتىڭ ،

قالادى كەيدە توسىلىپ.

 

ءان سالعان قۇربى قاتارى،

سيرەپ ءبىر كەيدە جاتادى.

جانىڭا جاقىن تارتقانىڭ،

پەندەلىك ەتىپ ساتادى.

 

جەتەدى كىمگە باتىلىڭ،

قانى ءبىرتۋىس جاقىنىم.

ويران دا، سايران سالاتىن،

تىعىلعان وكسىك القىمىڭ.

 

تىزبەكتى ويلار تىركەلىپ،

جاتادى تۇمان  بۇركەنىپ.

جازدىڭ ءبىر جەڭىل بۇلتىنداي،

كەتەيىن تەزدەپ ءبىر كەلىپ.

 

ادام اڭعال

ادام اڭعال جۇرەگى بار سەنگىش تىم،

بولسادا وتكىر كوز جانارى كورگىش شىن.

سۋماڭداعان سۇمدىق سوزدەر ارادا،

رولىنا اينالادى بولگىشتىڭ.

 

ادام اڭعال قۋانىشقا قۇلپىرىپ،

كۇندەرىنە ارنار ءتاتتى جىر تۇنىق.

تاعدىرىنىڭ تاساسىندا تۇرعان سول،

سەزە المايدى، ءبىر عاجابى زار تۇنىپ.

 

ادام اڭعال، كەلەر اجال اربايدى،

بىلەرىڭ از، قارماعىنا العايدى.

ايان بەرەر، ءبىر قۇدىرەت بارى راس،

سەزبەيدى ەش اكەتەرىن ارنايى.

 

ادام اڭعال بىلەرى از تىرلىكتە،

الاڭداماي وينادىق تا، كۇلدىك تە.

سەمىزدىكتى كوتەرەتىن مال عانا،

تىرلىگىڭدە نە جەتەدى بىرلىككە.

 

ءسوز دە، جان دا ءبىر اۋىزدان شىعادى

يەك قاعىپ جان تاپسىرعان كەزىڭدە،

كوكشىلجالىن شىعادى ۇشىپ اۋىزدان.

رۋحىڭ كەتسە، ءتانىڭ قالار مۇردە بوپ،

جىراق قالىپ اعايىن مەن باۋىردان.

 

سوزدە سونداي، ساقتان بالام قانجارداي،

ءتىلدىڭ ۇشىن بەزبەندەمە پەندەگە.

تىرلىگىڭدە يە بولعاي تىلىڭە،

«ءسوز سۇيەكتەن» دەپ ايتادى ەل نەگە.

 

ءتىل كيەلى دەپ جاتادى بىلگەندەر،

ول جاعىندا بوتەن دەمەي قۇپ كوردىم.

ارازداسقان اعايىنمەن تاتۋعىپ،

جاتاتىنىن ءتىل ەكەنى تەك ءبىلدىم.

 

ءتىلدى بالام سويلەمەسەڭ ورنىمەن،

ءتىل- ۇياتتىڭ تۋىن  مۇلدەم جىعادى.

ساناعا كوپ ۇيالاتساڭ سالماقتى وي،

ءسوز دە، جان دا ءبىر اۋىزدان شىعادى!

 

كىنالى ما توقشىلىق

ادامعا كەيدە اقىلىڭ،

ويلاساڭ ءتىپتى جەتپەيدى،

اقىلدى دەگەن ۇلىڭ دا،

اناسىن تەرگەپ، تەكتەيدى.

نە شارا ەلىم، نە شارا،

وزگەرگەن ءوڭىر كەلبەتكە.

اقىلدار بۇگىن لاعىپ ءجۇر،

ازۋلار تەرىس نەيبەتكە.

كۇيزەلىس سالىپ كوڭىلگە،

ءسوزى دە، ءىسى كوش شالعاي.

كەتپەيتىن بۇگىن پەندە كەم،

دوسىندا، جارىن ءبىر شالماي.

شىرتىلداق جاننىڭ ءبارى دە،

سىزاتتان بۇرىن سىنادى.

ءسوزدىڭ دە ءجونىن تىڭداتپاس،

قاقاسى اسقان قۇلاعى.

تۇراتىن قايران كەزدەر-اي،

تۋعانىن جاتقا قيالماي.

ىرىلداپ بۇگىن تالاساد،

ءبىر جەرگە يا سيالماي.

كىنالى مەكەن كىم ءبىلسىن،

توقشىلىق مىناۋ بۇگىنگى.

رۋىحسىز پەندە كوبەيدى،

شىرەنگەنمەنەن ۇزەنگى.

 

جوعالماسىن ادامدىعىڭ، ەلدىگىڭ

ەگىز ءومىر قۋانىش پەن قايعىسى،

ولاي ەمەس دەپ ايتادى قاي كىسى.

وكپەلەيمىز تۋىسقانعا نەسىنە،

بار وندا دا ساعان جاقىن ءجايلىسى.

ەڭ كەرەگى بارىنە دە بەرەكە،

جۋىماسىن جان تانىڭە ارەكە.

قۇت قوناتىن، باق كەلەتىن اق تىلەك،

مەرەكەگە قول جاياتىن ەل ەركە.

قۋانىشىڭ، بايتاق اناۋ كەڭدىگىڭ،

جاقسىلىقتان اجىراتار ەندى كىم.

ادامزاتتىڭ جۇرەگىندە ءبىر تىلەك،

جوعالماسىن ەرلىگىڭ مەن ەلدىگىڭ!

kerey.kz

Related Articles

  • الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    بولعان وقيعا ىزىمەن بولعان وقيعانىڭ ىزىمەن…   الاش جۇرتىنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەزى ءوتىپ، ءاليحاننىڭ كولچاكتان بەتى قايتىپ، “ەندى قايتىپ تاۋەلسىز ەل بولامىز” دەپ جۇرگەن كەز ەدى. سەمي الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ورداسى ەدى. سەمەيدە جۇرگەن احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپ الاشورداشىلار قىتاي شەكاراسىنداعى ءۇرىمشى قالاسىنا بارىپ، ونداعى قازاق جۇرتىنىڭ حال جاعدايىن ءبىلىپ قايتۋعا جولعا شىققوان. ول كەزدە ءۇرىمشىنىڭ كوبى قازاق ەدى ۇيلەرى نەگىزىنەن سازدان قۇيىلعان. ورتا ازيانىڭ كوپ قالالارىن ەسكە سالعانداي. ءبىراز ۇلكەن كىسىلەر مەن جاستار احاڭنىڭ توتە الىپبيىمەن كىتاپ گازەت وقيدى. ەكەن. احاڭدى بۇرىن كورگەن ادامدار دا كەزدەستى. دەگەنمەن، احاڭ ءۇرىمشى قازاقتارىنىڭ تاەلسىز اۆتونوميا قۇرۋ تۋرالى ويلارى دا جوقتىعىن بايقاعان. سونىمەنگ، ءۇرىمشى قازاعىنىڭ جانە قىتايعا جاقىن باسقا ۇلتتاردىڭ باستى تۇرمىسى

  • ءبىر اۋىلداعى  ەكەۋدىڭ تاعدىرى

      جۇمات  انەسۇلى   ( ماحاببات تۋرالى اڭگىمە) “مەن سەنەن باسقانى ولگەنشە  كورمەيمىن دەپ سەرت بەرىپ ەدىم وزىمە” “دەدى بۋىنىپ ولەيىن دەپ جاتقان مايسا دەگەن قىز.. بۇل بايتوبە دەپ اتالاتىن اۋىل. بۇرىن ۇلكەن شارۋاشىلىقتارى بولعان.وقۋ اياقتالىپ، مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مەكتەپتىڭ جانىنداعى الما باعىندا مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ تويى مەن  سىنىپتاس جاراس پەن مايسانىڭ تويى بىرگە وتەىزىلەتىن بولعان. جاراستىڭ Əكەسى فەرمەر، ازداپ ەگىستىگى بار. ال جاراسپەن بىرگن وقىعان Əمىرەنىڭ əكەسى əكىمشىلىكتە قىزمەت جاسايدى، ءəرى جەمىس وسىرەدى. بۇل جاراس پەن مايسانىڭ ۇيلەنۋ تويى باستالايىن دەپ جاتقاندا بولعان تراگەديا. جاراس پەن مايسا مەكتەپ ءبىتىرىپ،، ءوز سىنىپتاستارىمەن مەكتەپتىڭ جانىنداعى ۇلكەن باقتا ۇيلەنۋ تويلارىن مەكتەپ ءبىتىرۋ تويىمەن جال،عاستىرماقشى ەدى. مەكتەپتىڭ باعى القىزىل گۇلمەن جايناپ تۇر. وعان ءتۇرلى ءتۇستى لامپالار قوسىلعان. سىرتىنان

  • ماڭگى قازاق(ەرتەگى فەنتەزي) 

    قازاقتارعا جاسالىپ جاتقان  قيانات كوپ بولعاسىن، « ماڭگى قازاق» اتتى اڭگىمە جازسام دەپ جۇرەتىن ەدىم. وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن سول اڭگىمەنىڭ سيۋجەتىنە كەلەتىن ءتۇس كورجىم. كەشەدەن بەرى جازۋعا كىرىسسەم بە دەپ ءجۇر ەدىم، ءساتى بۇگىن تۇسكەن سياقتى. جۇمات انەسۇلى وتە ەرتەدە ەمەس، بۇگىندە ەمەس، عىلىم دوكتورلارى سانجار مەن بالجان ينستيتۋتتا قىزمەت ەتەتىن.وزدەرىنىڭ لاۋازىمدارىنا قاراي قاراپايىم ەكى قاتارلى جاقسى سالىنعان كوتتەدجدە تۇردى.ينتەلليگەنت ادامدار ءومىردىڭ قيىندىقتارىنا كوپ ءمىن بەرە قويمايدى عوي، ومىرلەرى ءماندى، جايلى ءوتىپ جاتتى. جاقسىلىقتا كوپ كۇتتىرگەن جوق، سانجار مەن بالجان ۇلدى بولىپ، كوتتەدجدە شاعىن توي ءوتتى. نەگە ەكەنىن قايدام، اكە شەشەلەرى اقىلداسىپ، ءۇلدارىنىى ەسىمىن اڭسار دەپ اتاعان. اڭسار ەرتەدەگىدەي تەز دە وسكەن جوق، كەش تە وسكەن جوق. تاربيەلى جىگىت بولىپ

  • سۋ ىشكەندە قۇدىق قازىۋشىنى ۇمىتپا

    (23 – اڭگىمە) باياحمەت جۇمابايۇلى — ءبىزدىڭ زاماندا سەندەرشە كيىمنەن-كيىم تاڭدايتىن جاعداي قايدا، جاماپ-جاسقاپ، تون، شالبار كيسەك تە جەتەتىن. ءسويتىپ ءجۇرىپ ايانباي ەڭبەك ەتتىك. بۇگىنگى كۇن باساتىن جولدى ول كەزدە ايلاپ جۇردىك، ءتىپتى بۇگىنگىدەي دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان حابار تاۋىپ وتىراتىن جاعداي قايدا؟ — دەگەن قاريا نەمەرەسىنىڭ جۇمىستىڭ قىرىن بىلمەي، تىك قاسىق بولىپ ءوسىپ كەلە جاتقانىنا نارازى بەينەسىن اڭعارتىپ، ءوز ءومىر كەشىرمەسىنەن كەڭەستەر قوزعاعان. نەمەرەسى: — اتا، سول داۋىردە تۋعان وزدەرىڭىزدىڭ سورلى بولعان تالەيلەرىڭىزدەن كورمەيسىز بە؟ ولارىڭىزدى بىزگە ايتپاڭىز، —دەمەي مە. اشۋدان جارىلارمان بولعان قاريا: — ە، ونداي بولعاندا «ۇرپاق ءۇشىن باقىت-بايلىق جاراتسام» دەپ تەر توگىپ، جان قيىپ، ازىپ-توزعان اتا-بابالارىڭ سەندەرگە ايىپتى بولعانى عوي. «تەڭدىك ءۇشىن» دەپ اكەم وققا ۇشتى. ال

  • مۇحتار ماعاۋين: ورالحاندى دا، قۇدايىڭدى دا ۇمىتقان ەكەنسىڭ…

    ياعني، د.يسابەكوۆتى تاۋباعا ءتۇسىرۋ ءراسىمى رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ قولىنان بيىك ماراپات الىپ، جەلى كوتەرىلىپ تۇرعان د.يسابەكوۆ، مىنا ءبىز سياقتى پەندەسىنە كوڭىل ءبولىپ، «مۇحتار ماعاۋيننىڭ بۇكىل پوزيتسياسى ماعان ۇنامايدى» دەگەن ءتۇيىندى تاقىرىپپەن سۇحبات بەرىپتى – Nege.kz, 10.ءحى.2022. ءبىر زاماندا تانىعان، بىلگەن، ەندى كوزدەن تاسا، كوڭىلدەن وشكەن جازارماننىڭ، ءتارىزى، قىرىق-ەلۋ جىل بويى ىشتە بۋلىققان جۇرەكجاردى تولعامى. جارىققا شىققان كەزدە ءبىز تاريحي-تانىمدىق «التىن وردا» كىتابىن دەندەپ، قاجەتتى تىنىسقا ەرنەست حەمينگۋەيدىڭ ەسكى جۇرتى – جىلى تەڭىزگە بەت تۇزەگەن ەدىك. ەندى مىنە، ەكى اپتادان اسقاندا قايرىلىپ سوعۋعا مۇمكىندىك تاپتىق. ارتىقشا قاجەتتىلىكتەن ەمەس، الدەبىر اۋەسقوي اعايىندار ءدۇدامالدا قالماسىن دەپ. الدىمەن، ايقايلى سۇحباتتى وقىماعان بۇگىنگى جۇرتشىلىق ءۇشىن، ەڭ باستىسى – د.يسابەكوۆ باۋىرىمىزدىڭ مۇباراك ەسىمىن كەيىنگى زامانعا ۇمىتتىرماي جەتكەرۋ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: