جۇگىرتپەلەر
 |  |  | 

ەزۋتارتار سۋرەتتەر سويلەيدى

«شايتاننىڭ داڭعىرلاعى…»

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  May 25, 2018

تۇراربەك قۇسايىنوۆ

(«دەموس» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى):

استاناداعى بەكبولات تىلەۋحاننىڭ ۇيىندە بولعان كەزدەسۋ كەزىندە بولعان ءبىر قىزىق جايتتى ايتا كەتكىم كەلەدى. وتىرىستىڭ اراسىندا ناماز وقىپ الۋ ءۇشىن ءبارىمىز كورشى بولمەگە شىقتىق. ەندى نامازعا ساپ تۇزەپ تۇرا بەرىپ ەدىك، تەرەزەدەن سوققان سامال قوزعاعان بولۋ كەرەك، قابىرعادا ءىلۋلى تۇرعان ارنايى جاسالعان قىمبات باعالى دومبىرا جەرگە تارس ەتىپ قۇلاپ ءتۇستى. قۇدايعا قۇلشىلىق جاساۋ الدىندا تەرەڭ ويعا بويلاي باستاعان ءبىز سەلك ەتە قالدىق. ءوزىن حاليل ۇستازدىڭ الدىندا ىڭعايسىز سەزىنگەن بەكبولات «شايتاننىڭ داڭعىرلاعى-اي…» دەپ، جەردە جاتقان دومبىرانى جۇلقي تارتىپ ورنىنا ءىلىپ قويدى دا، كىنالى ادامشا كۇيبەڭدەپ بارىپ، قايىرا كەپ ساپقا تۇردى…

(ت.قۇسايىنوۆتىڭ «مەن قالاي رۋحاني جاڭعىردىم» كىتابىنان ءۇزىندى)

سەرىك اباس-شاح سۋرەتى.
سەرىك اباس-شاحتىڭ facebook پاراقشاسىنان الىندى

Related Articles

  • “جاڭا ءومىر” گازەتى… قازاق تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەر

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Eldes Orda “جاڭا ءومىر” (Yiñi Hayat) دەگەن اتپەن قاشقار قالاسىندا شىعىپ تۇرعان بۇل گازەتتە شىڭجاڭداعى قازاق تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەر كەزدەسەدى. بۇنىڭ ءبىر نۇسقاسىن سىزدەرگە ۇسىنباقشىمىن. مينگونىڭ 25-جىلى 14-قىركۇيەكتەگى ياعني 1936-جىلدىڭ 14-قىركۇيەكتەگى (184) 8-سانىندا شىڭجاڭ قازاقتارى تۋرالى مىناداي حابار باسىلعان: “ۇرىمجىدە قازاق-قىرعىز قۇرىلتاي ءماجىلىسى اشىلىپ 16 كۇندە تامام بولدى” ماقالادا وسى وقيعالار ءوربيدى. تاريحي دەرەكتەردە بۇل قۇرىلتاي 1935-جىلى تۇڭعىش ءماجىلىسىن اشقان. ماجىلىسكە التاي، تارباعاتاي، ىلە جانە بۇرىنعى ءۇرىمجى ايماعىنا قاراستى 12 اۋداننان سوسىن قاشقار ۋالاياتىنداعى قىرعىزدارمەن قوسىلىپ ۇزىن ىرعاسى 300 دەي دەلەگات قاتىسقان. قۇرلىتاي قارارى ولكەلىك ۇكىمەت گۋبەرناتورى شىڭ شىسايدىڭ ساياساتى بويىنشا قازاق-قارعىز مادەني، اعارتۋ ۇيشىماسىن جاريالايدى. ۇيشىماعا سەيىتقازى نۇرتاەۆ توراعا بولادى. سول جىلدىڭ كۇزىندە ابەۋ قۇددىش باستاتقان دەلەگاتسيا سەيىتقازى نۇرتاەۆپەن

  • ياسين قۇمارۇلى: ەجەلگى تۇركى تايپالارىنداعى توتەمدىك اڭ – قۇستاردىڭ اڭىزدىق نەگىزدەرى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    انوتاتسيا  ماقالادا گريفون، كوكبورى (قۇسبورى) ءتاڭىر ۇعىمدارى مەن اتاۋلارى توڭىرەگىندەگى سونداي-اق ساق، عۇن، ءۇيسىن، تۇركىلەردىڭ ءبورى توتەمدىلىگى جانە اتتارىنىڭ دا بورىگە بايلانىستىلىعى زەرتتەلەدى. گريفون جانە كوكبورى گريفون (griffon) قازىرگە دەيىنگى انىقتاماعا ساي جارتىلاي ارىستان، جارتىلاي قۇماي نەمەسە باسى، قاناتى قۇس، دەنەسى ارىستان اڭىزدىق ماقۇلىق (狮鹫). بىرەۋلەر ونى جاۋىزدىقتىڭ سيمۆولىنا بالاسا ەندى بىرەۋلەر ىزگىلىكتىڭ ء(تىپتى حريستوستىڭ)نىشانى دەپ بىلەدى. «ەتيمولوگيا» اتتى  ەڭبەكتە: «حريستوس – ارىستان، ويتكەنى وندا تەڭدەسسىز پاراسات جانە قۇش-قۋات بار، حريستوس ارى قۇزعىن، ويتكەنى ول قايتا تىرىلگەن سوڭ اسپانعا كوتەرىلىپ، جۇماققا شىعادى»، – دەپ جازىلعان. گريفون كوبىنە گرەك اڭىزدارىندا جولىعادى. ونىڭ ارعى جانە كەيىنگى زامانعى مادەنيەت، ەتنوس، ت.ب. تانۋداعى ورنى ماڭىزدى. ول قيىر شىعىستىڭ ايداھارى سياقتى ءبىر داۋىر مادەنيەتىنىڭ سيمۆولى. دەسە دە، گريفون گرەك اڭىزدارىندا عانا ساقتالىپ قالماستان،  باسقا  ايماقتاردا دا  كەڭىنەن  تارالعاندىعى  بايقالادى.  اسىرەسە ونىڭ ارحەولوگيالىق دەرەگى ورتالىق ازيا وڭىرىنەن كوپ بايقالادى. بايىرعى ەلامدىقتار ونى ارحيتەكتۋرادا كەڭىنەن پايدالانعان. گەرودوتتىڭ «تاريح» اتتى ۇلى ەڭبەگىندە griffon  بىرنەشە  جەردە  جولىعادى،  بارلىعى  ساقتارعا  بايلانىستى.  گەرودوت  جانە ساقتار  جەرىندە  گريفوننىڭ  ايگىلى  بولعاندىعىن  دا  جازادى.  (IV.79)  تاريحي دەرەكتەرگە،  اڭىزدارعا  نەگىزدەلگەندە  گريفون  ۋكراينادان  ورتا  ازياعا  دەيىنگە سكيف دالاسىندا بولعان دەپ قارالادى. ساقتاردىڭ گريفون اسەم ونەرى تۋرالى: ساق مولالارىندا بار. بەرەلدە، پازىرىقتا، ەسىكتە، الاگۋدە، تىپتى عۇنداردىڭ كوشى جانە جويقىن جورىعىمەن بىرگە قيىر شىعىس جەرىنە دەيىن جەتكەندىگى بايقالادى. گەرودوتتىڭ  ايتۋىنشا،  يسسەدونداردىڭ  جوعارعى  جاعىندا  اريماسپى،  ياعني جالعىز  كوزدىلەر  تۇرادى.  ال  ولار  تۇرعان  جەردە  التىندى  قورىپ  جاتقان  گريفون بولادى  دەسە،  ول  تاعى،  يسسەدونداردىڭ  اريماسپى  جاعىنان  ىعىستىرىلىپ،  ودان سكيفتەر يسسەدوندار جاعىنان ىعىستىرىلعاندىعىن جازادى [1]. گەرودوت:  «بۇل  ارادان  شالعايداعى  جاعدايلار  تۋرالى  مالىمەتتەردى  تەك يسسەدونداردىڭ ايتقاندارىنان عانا بىلەمىز. ولار جالعىز كوزدىلەر مەن التىن قورىپ جاتقان گريفون تۋرالى اڭگىمەلەيدى. سكيفتەر بۇل اڭگىمەلەردى يسسەدونداردان ەستيدى. ودان سكيفتەر ونى گرەكتەرگە جەتكىزەدى. سونىمەن بىز ولاردى جالعىز كوزدىلەر دەپ اتادىق. سكيفتەر Arimaspi  دەيدى. «Arima» بىر دەگەندى، «spu» كوز دەگەندى بىلدىرەدى»، – دەيدى [2].

  • قازاق پاتريوت قۇرىلىسشىسى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    11 تامىز كۇنى، بۇرىنعى كەڭەس وداعىنىڭ اۋماعىندا قۇرىلىسشىلاردىڭ كاسىبي مەرەكەسى اتاپ ءوتىلدى. ەرىكسىز، مەنىڭ دوسىم الەكساندر ۆلاديميروۆيچ ريازانوۆتى (1958-2009) ەسكە الدىم. ءيا، بيىلعى تامىزدىڭ باسىندا ودەسسا قالاسىنا قىسقا ساپار شەكتىم. وسى ايماقتا ءومىر سۇرەتىن الەكەڭنىڭ تۋىسقاندارىمەن قاۋىشتىم: بولە اعاسى الەكساندر برايلوۆ، بولە قارىنداسى وكسانا پوزنياك، بولە ءىنىسى اندرەي بارباكار. ودەسسا ايماعىنىڭ قۇراماسىنداعى يزمايل قالاسىندا تۇراتىن ونىڭ دوسى، جۋرناليس الەكساندر وبودوۆسكيمەن سويلەستىم. زىمىراپ وتەتىن ۋاقىتتىڭ قارقىنى سونشاما: بيىل ا.ۆ. ريازانوۆتىڭ مەزگىلسىز قازاسىنا دارداي ون جىل تولدى. قايران الەكساندر ۆلاديميروۆيچ ايگىلى امەريكاندىق ەسترادالىق ءانشى مايكل دجەكسوندەي (1958-2009) جارقىراعان جۇلدىزداي ءوتتى. ەلىمىزدىڭ قۇرىلىس سالاسىندا الەكەڭ دە ءبىرتۋار جۇلدىز ەمەي نەمەنە؟ الايدا، كەڭ-بايتاق مەملەكەتىمىزدە كۇنى بۇگىنگى دەيىن ونىڭ قۇرمەتىنە بىردە-ءبىر كوشە، الاڭ، داڭعىل اتالمادى.

  • شارقي تۇركىستانشىل مەن چين تۇركىستانشىل اراسىنداعى قاقتىعىس

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1947-1948 جىلدىڭ ءورارا كەزەڭىندە ۇرىمجىدەگى قازاق يگى-جاقسىلارى مەن زيالىلارى، ساياساتكەرلەرى ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ توراعا، حاتشىلارىمەن بىرلەسىپ ءۇرىمجى قالاسىنا قاراستى قاراتاۋ (قىتايشا 南山) باۋرايىندا ناۋرىز مەرەكەسىن تويلاپ شاعىن قۇرىلتاي جينالىسىن وتكىزەدى. ناۋرىز مەرەكەسىنە تىگىلگەن ونشاقتى كيگىز ءۇيدىڭ جانە ولكەلىك ۇكىمەت توراعالارى مەن اسكەري ادامداردىڭ (قازاق اسكەرى دە بار) سۋرەتىن انىق كورە الاسىز. 1947-1948 جىلدارى شارقي تۇركىستانشىل كۇشتەر مەن چين تۇركىستانشىل كۇشتەر اراسىنداعى قىرعيقاباق قاقتىعىس قاتتى ۋشىعىپ تۇرعان كەز ەدى. 1946-1947-1948 جىلدارى ماناس، قۇتىبي، بوكەن (فۋكاڭ), جەمسارى، شونجى، موري اۋداندارىنان قازاق اسكەرى جاساقتالىپ ماناس وزەنىنىڭ كۇنباتىس بەتىندەگى شارقي تۇركىستان اسكەرىنە ارنايى قارۋلى قورعانىسقا وتكەن كەزەڭ ەدى. سونىمەن ماناستى شەكارا ەتكەن شارقي تۇركىستانشىل كۇشتەر مەن چين تۇركىستانشىل كۇشتەر بولىپ ەكى جاققا بولىنگەن قازاقتاردىڭ ساياسي

  • قاڭىراعان قالا، قيراعان عيماراتتار ءھام كۇشەيگەن كۇزەت

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    اسىلحان ماماشۇلى ارىستاعى ورتەنىپ جاتقان عيماراتتىڭ ءبىرى. 25 ماۋسىم 2019 جىل.  ارىستاعى جارىلىستان كەيىن قالا كوشەلەرى بوس قالعان. جارىلىستان قالادا ءبىراز ءۇي مەن عيمارات قيراعان. ارىس قالاسىنا بارعان ازاتتىق ءتىلشىسىنىڭ كورگەندەرى. “جارىلىس بولعاندا ءبارىن تاستاي قاشتىق” ارىستىڭ كىرەبەرىسىندە كۇزەت كۇشەيگەن. پوليتسەيلەر مەن قارۋ ۇستاعان اسكەريلەر قالاعا تۇرعىنداردى كىرگىزبەي تۇر. سول ماڭدا “ۇيىمە بارسام” دەگەن ەكى جۇزگە جۋىق ادام كەلگەن. سولاردىڭ ءبىرى سادىق ورازگەلدى جارىلىس بولعاندا “الدى-ارتىنا قاراماي قاشقاندارىن” ايتادى. – قۇجاتىمدى الۋىم كەرەك. قورادا مالدار قالعان، سولاردى سۋارۋ كەرەك. جاياۋ بولسا دا، كىرىپ شىعۋىم كەرەك. كەشە جارىلىس بولعاندا قۇجاتتارىمدى، ءبارىن تاستاي قاشتىق عوي، – دەدى ارىس تۇرعىنى. اۋىلعا كىرەبەرىستە تۇرعان تاعى ءبىر تۇرعىن “جولعا شىعۋىم كەرەك، ۇيدە قۇجاتىم مەن پويىز

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: