|  |  |  | 

Жаһан жаңалықтары Көз қарас Суреттер сөйлейді

Ұйғырлар азшылыққа айналып жатыр

chizhangҚытай, Шыңжаң өлкесіне қатысты демографиялық статистика. Санайғақта Ұйғырлардың өңірдегі демографиялық ахуалы көрсетілген. Статистика қашан, кімдер жағынан жасалынғанын анықтай алмадым бірақ таяу жылғы сандық ақпарат екені рас, негізгі нобайы дұрыс.
Сандық статстикаға сүйене отырып Ұйғырлардың ең көп Қашқар және Хотан аймақтарында тығыз орналасқанын білуге болады.
Аймақтар бойынша:
Қашқар аймағы: 96.2%;
Хотан аймағы: 90.6%;
Ақсу аймағы 75.9%;
Тұрпан аймағы 69%;
Іле аймағы 26.9%;
Құмыл аймағы 17.8%;
Тарбағатай аймағы 3.2%;
Алтай аймағы 1.4%;
Қалалар бойынша:
Тұмсық қ. 67.4%;
Үрімжі қ. 12.5%;
Қарамайлы қ. 11.5%ж;
Арал қ. 6.0%;
Шихэцзы қ. 2.0%;
Уцзяцюй қ. 0.2%;
Облыс бойынша:
Қызылсу обл 64.7%;
Байынғолин обл 31.8%;
Бұратала обл 13.3%;
Санжы обл 4.5%;
Шыңжаң өлкесінде демографиялық сандық мәліметтер әлі күнге дейін толық әрі ғылми жасалынбай келеді. Ұйғырлардың өлкедегі жалпы демографиялық саны барынша кемейтіліп айтылатынын ескеруіміз тиіс.
Демографиялық статистикаға қарап отырсақ, Ұйғырлардың 70%-ден жоғары аймақтары кілең оңтүстік бөлекте орналасқанын көреміз. Яғни Тәңір таудың өңтүстігіне орналасқан аймақтар. 1944 жылғы санақ нәтижесі бойынша Ұйғырлардың жалпы ұлттық саны 3 миллион 900 жүз мың (4 млн) болып өлке халқының 70%-ын құрапты. Бірақ көп адамдар (оның ішінде мамандар да бар) осы 4 млн халықтың 95%-ке жуығы оңтүстік аймақтарда орналасқанын байқай бермейді. 1946 жылы Нанкин мен Үрімжіде өткен бүкілхалықтық құрылтайларда Ұйғыр зиялылары оңтүстік аймақ тұрғындарын мемлекеттік жоба арқылы жаппай солтүстікке көшіруді ұсыныпты. Бірақ жоба солтүстікте тығыз орналасқан Қазақтардың наразылығын тап болған болса керек…
Қазіргі кезеңде Ұйғырлар ең тығыз орналасты дейтін оңтүстік аймақтардың өзінде біртіндеп азшылыққа айналып жатыр. Қытайдың “су стратегиясы”, “Бір Жол Бір Белдеу” тб кешенді мемжобалары қарқынды іске аса берсе, өңірдің ұлттық сипаты түбегейлі өзгеріске ұшырайды. Тіпті ең тығыз орналасты делінетін Хотан мен Қашқар аймақтарының өзінде азшылыққа айнала бастауы бек мүмкін.
Елдес ОРДА
22.10.2021

Related Articles

  • Дереккөз: Владимир Зеленский G7 саммитіне қатысу үшін Жапонияға барады

    Владимир Зеленский.  Украина президенті Владимир Зеленский “Үлкен жетілік” елдері саммитіне қатысу үшін Хиросима қаласына барады. Бұл туралы Kyodo агенттігі, сонымен бірге The New York Times, The Washington Post және CNN Жапония үкіметіндегі дереккөздерге сілтеме жасай отырып хабарлады. Reuters агенттігі болса мұндай мәліметті Еуроодақтағы дереккөзге сүйене отырып таратты. Киев әзірге мәліметті ресми түрде растаған жоқ. Зеленский кеңсесі президенттің сапарлауы мүмкін екенін жоққа шығармады, бірақ “бәрі ұрыс алаңындағы жағдайға байланысты” болатынын ескертті. Bloomberg мәліметінше, Зеленский Араб елдері лигасының Сауд Арабиясында өтетін саммитіне қатысқан соң, АҚШ әуе күштерінің әскери ұшағымен Жапонияға жетеді. Жақында Украина президенті Италия, Германия, Франция және Ұлыбритания елдерін аралап, Киевке қару-жарақтың жаңа партиясын жеткізуге келіскен. Зеленскийді Хиросимадағы саммитке Жапония премьер-министрі

  • Түрік бақыты – Кемалдың қолында

    Түркия бақытқа жете алады. Ол үшін Кемал Қылыштароғлының экономикадағы қасқа жолын таңдаса болғаны. Екінші тур – 28 мамыр. Сайлауға қатысқан Қазақстандағы Түркия азаматтарының басым бөлігі (48,86%) Қылыштароғлыға дауыс берді. Ердоған Қазақстаннан 44,38% дауыс алды. Қазақстанда жүрген Түрік азаматтарының іскерлік топқа жататынын ескерсек, Түркиядағы бизнес, кәсіпкерлік санаттың Қылыштароғлы жағында екенін көреміз. 1. Инфляция Қылыштароғлы алғашқы қадамын инфляциямен күреске жұмсамақ. Түркиядағы бизнестің басты жауы – инфляция және соның кесірінен орын алған девальвация болды. Қылыштароғлы Орталық Банкке толық тәуелсіздік сыйлауға бекініп отыр. Демек, тура біздегідей Орталық Банк базалық ставканы өсіреді, кредиттер қымбаттайды. Артынша инфляция сабасына түсуі тиіс. 2. Еуроодақпен визасыз режим Қылыштароғлы Еуропаға Түркияда парламенттік жүйе орнатамын деп уәде беріп отыр. Есесіне Еуроодақ

  • Ердоған егер жеңілсе. Батыс пен Путин Түркиядағы сайлауға не себепті алаңдайды?

    Тодд ПРИНС Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған мен Ресей президенті Владимир Путин Астанада. 13 қазан 2022 жыл. Түркияны 20 жылға жуық басқарған президент Режеп Тайып Ердоған алдағы сайлауда Батыс елдерімен қарым-қатынасты нығайтуды қолдайтын қарсыласынан жеңілуі мүмкін. Сарапшылар Владимир Путин Ердоғанның жеңілгенін қаламайды дейді. Өткен айда Ресей президенті Владимир Путин Түркия басшысы Режеп Тайып Ердоғанмен видеоқоңырау арқылы сөйлесіп, НАТО-ға мүше әріптесін бейбіт мақсаттағы алғашқы ядролық жобасының басталуымен құттықтады. “Росатом” корпорациясының жетекшілігімен салынған “Аккую” атом станциясының құрылысына 20 миллиард доллар кеткен. Бұл Ердоған мен Путин арасында жылдар бойы қалыптасқан энергетика және экономика салаларындағы байланыстардың беріктігін дәлелдейді. Атом станциясының ашылу салтанатына Путиннің қашықтан қатысуы Мәскеудің шетелдегі ықпалын көрсету үшін ғана емес, қиын жағдайда қалған

  • Киелі 2030, Кувейт және 100 миллиард доллар. Жеті жыл күтетін қазақ тағдыры

    Айбар Олжаев Сіз сенбесеңіз де, қазіргі фактілерге қарап, «Қазақстан-2030» стратегиясының орындалатынын аңғаруға болады. Көбіміз білмеуіміз мүмкін, бірақ ол тәуелсіз Қазақстанның алғашқы стратегиясы. 1997 жылы қабылданған. Артынан оны Назарбаевтың өзі ұмыттырып, жауып тастап, архивке аттандырып жіберген болатын. Бірақ одан кейін қабылданған, керемет делінген жүзден аса бағдарламалар, жобалар орындалмады да, дәл осы стратегия ғана өз мақсатына 100 пайыз жететін сияқты. Мерейтойлы, әдемі және дөңгелек цифр болғандықтан стратегия авторлары 2030 деп шамалап қоя салғаны түсінікті. «Жақсының айтқаны емес, жаманның сандырағы келеді» дегендей, бір қызығы, дәл осы 2030 жылға көп нәрсе байланып тұр. Порталға қатысы барлар қазақтың болашағына қатысты Мәшһүр Жүсіп теориясын алға тартуы мүмкін, онымен дауласпаймын. Бірақ 2030 жылдан кейін көп нәрсенің өзгереріне

  • “Украинадағы соғыс ондаған жылға созылуы мүмкін”. Британ генералымен сұхбат

    Важа ТАВБЕРИДЗЕ Украин сарбаздары зенитті қарумен атқылауда. Архив суреті. Ұлыбритания бірлескен күштерінің бұрынғы қолбасшысы, қорғаныс және қауіпсіздік тақырыбында кеңес беріп, дәріс оқитын генерал сэр Ричард Бэрронс майдандағы айла-тәсіл, өндірістік мобилизация және Украина мен Батыс елдері таңдауы соғыстың ондаған жылға жалғасуына қалай әсер ететінін айтып берді.  Генерал сэр Ричард Бэрронс Ұлыбритания бірлескен күштерінің бұрынғы қолбасшысы. Қазір Universal Defense & Security Solutions қорғаныс және күзет компаниясын басқарады. Ол Азаттықтың Грузин қызметімен сөйлесіп, Украинадағы соғыс неге ұзаққа созылатынын талдап берді. Азаттық: Украинада соғыс басталғалы бір жылдан асты. Осы уақыт ішінде қандай сабақ алдық? Ричард Бэрронс: Еуропа үшін жоғары деңгейде сабақ алатын дүниелер болды. Біріншісі, 90-жылдары Қырғиқабақ соғыс аяқталғаннан кейін көбі “енді соғыспайтындай болдық” деп ойлағанымен,

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: